حسین مسعودیان-کارشناس اقتصادی
مصرف بنزین در پایان اسفند ۱۴۰۱ به اوج رسیده و رقم بی سابقه ۱۴۴ میلیون لیتر در روز را ثبت کرد.
مصرف ده روز پایانی اسفندبطور میانگین ۱۲۱ میلیون لیتر در روز بوده است.
این مصرف در شرایطی است که میزان تولید بنزین در حدود ۹۰ الی ۱۰۰ میلیون لیتر در روز است.
برای جبران کمبود تولید، طبیعی است که باید تولید را افزایش و یا مصرف را کم کرد. کمبود تولید بنزین بطور متوسط ۳۰ میلیون لیتر در روز را نشان می دهد. اگر از هر بشکه نفت خام حدود ۷۰ الی ۸۰ لیتر بنزین گرفته شود، برای تأمین نیاز کشور پالایشگاهی با ظرفیت پالایش روزانه ۳۷۵ هزار بشکه نفت مورد نیاز است.
سرمایه گذاری اولیه احداث چنین پالایشگاهی حدود ۳ الی ۴ میلیارد دلار است.
اگر قیمت دلار ۲۸۵۰۰ تومان باشد، سرمایه گذاری مورد نیاز حدود ۸۶ هزار میلیارد تومان و اگر قیمت دلار ۴۲۰۰۰ تومان محاسبه شود، سرمایه مورد نیاز برابر با ۱۲۶ هزار میلیارد تومان است. باید از دولت مردان پرسید آیا سرمایه ای برای افزایش تولید دارند یا خیر؟ اگر پاسخ مثبت است که باید کلنگ احداث پالایشگاه جدید زده شود.
اگر تحلیل کارشناسی بر این است که افزایش تولید بدون افزایش بهره وری خودروها و موتور سیکلت ها و توسعه حمل و نقل عمومی، راهی بدون انتها است، باید سایر راه های ممکن، خصوصا کاهش مصرف بررسی شود.
بنظر می رسد در شرایط فعلی برای ایجاد موازنه بین تولید و مصرف بنزین، نیازمند ایده های جدیدی باشد که موازنه پولی و قدرت خرید مردم دچار تنش نشود. یکی از راه حل ها برگرداندن پول افزایش قیمت موثر بنزین به خود مردم بویژه آن‌هایی که فاقد خودرو هستند باشد.
اما قیمت چه باشد و چگونه اجرا شود، بحث عمیقی است که حاکمیت نباید بدون مشورت با مردم، ریسک اجرای آن را قبول کنند.
قیمت موثر باید در یک دوره آرام ۵ ساله به سطح قیمت های بین المللی نزدیک شود و هر هفته و یا هر ماه میزان افزایش قیمت به حساب 83 میلیون جمعیت ایران واریز شود.
برای اجرای چنین سیاستی لازم است با کارشناسان و مردم حداقل در یک دوره ۴ الی ۶ ماهه به تمامی نکات مثبت و منفی آن توجه و پس از گفتگوی همه طیف ها در خصوص اجرای این طرح ، نظر سنجی علمی روی آن صورت گیرد و در صورت دریافت پاسخ مثبت از مردم، نسبت به اجرایی کردن آن اقدام شود. اگر فرهنگ سازی شود که گران شدن قیمت بنزین به نفع فرودستان است بی‌شک مردم خواهند پذیرفت.