علی بیگدلی کارشناس مسائل غرب و آمریکا
به نظر بنده در سال جدید اتفاق خاصی در حوزه سیاست خارجی جمهوری اسلامی رخ نخواهد داد.به نظر می رسد برنامه ریزی دقیق و روشنی برای سیاست ورزی در حوزه روابط بین الملل وجود ندارد و تا حدودی دولت دچار سردرگمی در این حوزه است.
سفر شمخانی به امارات و عراق نگاه جوامع دنیا را نسبت به سیاست خارجی جمهوری اسلامی دگرگون کرد.
سیاست خارجی نمادی از سیاست داخلی در همه کشورها است.با توجه به اتفاقاتی که سال گذشته در کشور رخ داد و تلاشی که دولت انجام می دهد فضای منطقه را به نفع خود تمام کند اما تصور نمی کنم اتفاق خاصی رخ دهد.خصوصا اینکه تنش تهران با باکو و ارتباط دولت آذربایجان با اسرائیل فضای منطقه را ممکن است به زیان ایران تمام می کند. البته قابل ذکر است اسرائیل هم نتوانسته مفاد و اهداف پیمان صلح ابراهیم را در کشورهای حوزه خلیج فارس پیاده سازی کند.عدم موفقیت اسرائیل در اهداف صلح ابراهیم به نفع ایران تمام شده است.اما با توجه به ساختار دستگاه دیپلماسی و سیاست های عمومی بنده تصور نمی کنم سیاست خارجی کشور دچار تغییر اساسی شود در حالی که لازم است برای تغییر در شرایط اقتصادی حاکم نوع نگاه به نظام بین الملل و همچنین داخل تغییر کند تا جذب سرمایه خارجی اتفاق افتد و چرخ تولید به حرکت در آید و تورم مهار شود.
حسن بهشتی پور کارشناس مسائل خاورمیانه
به نظر بنده مهمترین چالش سیاست خارجی برای ایران در سال پیش رو همچنان حل مسئله برجام است.پرونده برجام پس از کش و قوس های فراوان لازم است که تعیین تکلیف شود.لازمه این اتفاق حل مسائل ایران با آژانس بین الملل انرژی اتمی است.ایران 3سوال مهم آژانس را تا خرداد ماه سال جاری باید پاسخ دهد.اگر این سوالات درست پاسخ داده شود گشایش بزرگی در روند مذاکرات انجام می شود.
بعد از برجام موضوع حل و فصل مشکلات ایران با کشورهای همسایه است.به ویژه بعد از مسئله عربستان و بحرین که به جای خوبی رسیده است موضوع جمهوری آذربایجان و تحرکات آن در ارمنستان اولویت اصلی و چالش سیاست خارجی ایران است.
مسئله سوم دیپلماسی اقتصادی است که توسط دولت بارها به آن تاکید شده اما نیازمند تسریع در فرآیند فعال سازی آن است.با وجود اینکه دولت گزارش هایی در این حوزه از عملکرد خود منتشر کرده اما هنوز آثاری از آن در زندگی مردم دیده نمی شود.پرسش ایران است که چگونه می شود دیپلماسی اقتصادی جمهوری اسلامی را در سال 1402 فعال کرد.البته این امر مستلزم تغییر برخی رویکردهای در سیاست های کلان حکمرانی در داخل کشور است.
سید جلال ساداتیان دیپلمات پیشین
مهمترین چالش رویکرد دولت در سیاست خارجی است.متاسفانه رویکرد دولت سیزدهم نشان داده که با اکثر کشورهای دنیا علی الخصوص غرب سر ناسازگاری دارد.مشکلات و تقصیرات را متوجه غرب می داند.اما در اواخر سال گذشته بخشی از این سیاست تغییر پیدا کرد و نوع رویکرد در قبال همسایگان شیخ نشین و عرب دستخوش تغییر شد.این مسئله انعکاس مثبتی در داخل و خارج داشت و باعث آرامش در سایر حوزه ها مانند اقتصاد و تجارت شد.
اگر این روند که اواخر سال گذشته آغاز شد ادامه پیدا کند و ایران مشکلات خود را با بلوک های قدرت به غیر از اسرائیل که به رسمیت شناخته نشده حل کند می تواند یک توازن مثبت ایجاد کند و باعث شود چالش ها و مشکلات کشور در حوزه های خارجی و داخلی تا حدود زیادی حل شود.
اما اگر کماکان وضعیت تنش مثل سال گذشته با غرب ادامه پیدا کند نتایج همان است که شرایط اقتصادی را به وضع کنونی رسانده است.
مهدی پازوکی-اقتصاددان
اگر بخواهیم شرط تحقق مهار تورم و رشد تولید را به طور کلی و مختصر بیان کنیم نخست لازم است با مشکلات اقتصادی برخورد علمی و کارشناسی صورت گیرد.زیرا اقتصاد فرمان و دستور نمی پذیرد.
برای اداره بهتر اقتصاد و دست یابی به سلامت اقتصادی باید برخورد کارشناسی با آن صورت گیرد.
برخورد علمی در اقتصاد وقتی اتفاق می افتد که نظام تدبیر بر امور حاکم شود.بنابراین با روش های تحکمی و دستوری نمی توان اقتصاد را بهبود بخشید.
برای تحقق شعار سال 3 کار عمده پیشنهاد می کنم:
ابتدا سیاست خارجی باید در جهت کسب منافع ملی تغییر پیدا کند.این سیاست از آغاز دولت سیزدهم به نظر بنده سیاست کارآمدی نبوده است.اقتصاد ایران به دلیل ناکارآمدی در سیاست خارجی بسته است.لازم است دولت به سمت تعامل با دنیا حرکت کند.علی الخصوص تعامل با غرب.ایران چه خوشش بیاید و چه خوشش نیاید بالای 85 درصد تجارت جهانی با دلار و یورو است.دلار و یورو ارز مسلط بر دنیا هستند.با دستور و فرمان نمی توان ارز دیگری را جایگزین این دو کرد.
مسئله دوم سیاست داخلی نیز باید تغییر کند.
مدیران اقتصادی در دولت مردان مدیریت بحران نیستند.بنابراین سیاست گذاری و شایسته سالاری برای کسب منافع ملی باید تغییر پیدا کند.
سومین موضوع حاکمیت نظام تدبیر امور است.دولت باید بداند کشور متعلق به همه آحاد مردم است.اینکه عده ای مشخصی از برخی دانشگاه های خاص بر مسند امور باشند و سایر نخبگان و شایستگان حذف شوند چرخه اداره کشور به صورت مطلوب نمی چرخد.
به طور مثال قیمت آب از بنزین گران تر است.این مسئله نشان میدهد برخورد علمی بر امور حاکم نیست.منظور بنده این نیست که قیمت بنزین گران شود.بنده می گویم قیمت های نسبی باید در اقتصاد حاکم شود.
دولت لازم است مدیران اقتصادی خود را تغییر دهد.
حکمرانی نیازمند تحول در ساختار های اقتصادی و سیاسی است.ادامه وضع موجود می تواند تبعات برای کشور و مردم داشته باشد.
هادی حق شناس-اقتصاددان
برای بررسی شعار سال در یک گفتگوی کوتاه باید به کلیات توجه کرد.مهار تورم یعنی کم کردن تب اقتصاد.اگر تب اقتصاد کم بشود اقتصاد هم رشد خواهد کرد و اگر اقتصاد رشد کند یعنی افزایش سمت عرضه اقتصاد و اگر عرضه تقویت شود تورم کاهش پیدا خواهد کرد.لذا رشد تولید و مهار تورم لازم و ملزوم یکدیگر در یک اقتصاد سالم و نرمال هستند.
شرط تحقق این است که همه سیاست ها یعنی پولی،مالی و مالیاتی به یک شرایط عادی برگردد و بر طبق قواعد پذیرفته شده اقتصاد مدیریت شود.ناترازی ها کاهش پیدا بکند و کسری ها کاهش پیدا کند و قیمت ها در بازار پول واقعی شود. شاید این اتفاق ابتدا منجر به تورم شود اما واقعیت مطلب این است که باید اصلاح صورت گیرد.وقتی نرخ بهره واقعی نباشد پول از بازار و بانک خارج می شود و به سراغ سوداگری خواهد رفت.بنابراین اگر به قواعدپذیرفته شده علم اقتصاد برگردیم اوضاع بهتر می شود و شعار سال که مهار تورم و رشد تولید است تحقق می یابد.