سینا لطیف‌پور- پژوهشگر و مدرس موسیقی
[email protected]
ایده تقسیم موسیقی به ژانرها و سبک‌های مختلف در اوایل دهه 1900 شکل گرفت و البته چندین سال گذشت تا این تقسیم‌بندی عملاً اتفاق افتاد. تقسیم‌بندی سبک‌ها در موسیقی کار چندان ساده‌ای نیست، زیرا موسیقی یک هنر چندوجهی محسوب می‌شود. «سبک در موسیقی» مفهومی قراردادی است و نظرات مختلفی در مورد آن وجود دارد. سبک هر موسیقی نشان‌دهنده ویژگی‌های مختلف آن است. به عبارتی هر نوعی از موسیقی بیانگر فرهنگ‌ها و رسوم است و شیوه بیان و اجرای این هنر سبک آن را نمایان می‌سازد.
به‌طورکلی موسیقی را می‌توان از راه‌های گوناگونی در سبک‌های مختلف تقسیم‌بندی کرد. موسیقی به دلیل ماهیت هنری و خلاقانه ای که دارد به شیوه‌های مختلفی در طول تاریخ تقسیم‌بندی شده است که البته این طبقه‌بندی‌ها در مواردی بحث‌برانگیز نیز بوده‌اند چون احتمال تداخل و همپوشانی یک موسیقی در سبک‌های مختلف وجود دارد و حتی ممکن است بنا بر تعاریف پایه‌ای سبک‌ها، یک قطعه موسیقی ویژگی‌های چند سبک مختلف را در خود داشته باشد. انتخاب ساز، انتخاب ریتم، ریشه‌های فرهنگی، ریشه‌های منطقه‌ای، تکنیک‌های اجرا و بسیاری موارد دیگر در این دسته‌بندی‌ها نقش دارند.
درعین‌حال یکی از مرسوم‌ترین روش‌های دسته‌بندی که به شکل گسترده‌تری مورد استفاده قرار می‌گیرد، بدین‌صورت است که این هنر به دسته‌های موسیقی هنری، موسیقی عامه‌پسند یا مردمی و موسیقی سنتی و مذهبی تقسیم‌بندی می‌شود. هرکدام از این دسته‌ها نیز سبک‌های مختلفی را در بر می‌گیرند.
اگرچه موسیقی عامه‌پسند گاهی اوقات به‌عنوان «موسیقی پاپ» شناخته می‌شود و برخی گمان می‌کنند موسیقی پاپ مخفف عبارت پاپیولار است، باید اشاره کرد که موسیقی عامه‌پسند یک اصطلاح عمومی برای طیف گسترده‌ای از ژانرهای موسیقی است که به ذائقه بخش بزرگی از مردم نزدیک است و در دوره‌های زمانی مختلف موسیقی‌های متفاوتی در این دسته‌بندی قرار گرفته و می‌گیرند.
پاپ ژانری از موسیقی عامه‌پسند است که در دهه‌های 1930 و 1940 از سبک‌های «شیکاگو بلوز» و «کانتری» تأثیر گرفت و در شکل مدرن خود در اواسط دهه 1950 در ایالات‌متحده و بریتانیا ایجاد شد. خواننده‌های مختلفی نیز در تولد این سبک تأثیرگذار بودند که از مشهورترین آن‌ها می‌توان به «فرانک سیناترا» و «الویس پریسلی» اشاره کرد.
تعریف موسیقی پاپ در طول تاریخ بارها تغییر کرده و این سبک بسیار انعطاف‌پذیر بوده است و در هر زمان، اشکال خاصی از موسیقی به‌عنوان پاپ شناخته می‌شده‌اند. موسیقی پاپ یکی از معروف‌ترین و پرطرفدارترین سبک‌های موسیقی در سراسر دنیا است و با اینکه سابقه و عمر آن نسبت به بسیاری از سبک‌های دیگر کوتاه‌تر بوده، تغییرات و تحولات زیادی در آن ایجاد شده و در مقاطعی پیشرفت‌های زیادی داشته که موجب خلق آثار و سبک‌های زیبا و ماندگاری نیز شده است؛ البته ازنظر بسیاری این نوع موسیقی در سال‌های اخیر دچار افول شده است.
بااینکه بسیاری تلاش می‌کنند این سبک از موسیقی را کم‌اهمیت جلوه دهند، به‌واقع این‌گونه نیست و بسیاری از موسیقی‌های امروزی به‌نوعی وام‌دار این سبک پرمخاطب هستند. بسیاری از سبک‌های دیگر موسیقی به‌صورت غیرمستقیم از پاپ تأثیر گرفته‌اند و حتی بسیاری معتقدند که پاپ بنیان این سبک‌ها را بنا نهاده است.
یکی از نقدهای مرتبط با موسیقی پاپ این است که پاپ معمولاً به‌عنوان موسیقی‌ای تعریف می‌شود که به شکل تجاری و یا باهدف سود مالی تهیه‌شده است. بنا به تعریف «سایمون فریت»، منتقد موسیقی و جامعه‌شناس، موسیقی پاپ بیشتر به‌عنوان یک صنعت شناخته می‌شود تا یک هنر. درواقع، پاپ طوری طراحی‌شده که برای همه جالب باشد و تلاش نمی‌کند که سلیقه خاصی را اعمال کند. این موسیقی برعکس بسیاری از سبک‌های دیگر مانند «جز»، «بلوز» و «فولک» از دل جوامع مختلف و با اهداف، آرزوها، آرمان‌ها و از طریق جنبش‌ها و بسترهای عمیق اجتماعی به وجود نیامده و عمدتاً شهرت و سود مالی عامل اصلی در تولید آن محسوب می‌شود.