10 ژوئن 2022
فهیم تستکین
تارنمای المانیتور
برگردان و کوتاهسازی علیاصغر شهدی
[email protected]
به نظر میرسد ترکیه و ایران به دلیل تضاد منافع منطقهای از هم فاصله گرفته و به سمت رویارویی در سوریه پیش میروند و تهران بهصراحت با طرح آنکارا برای یک عملیات نظامی جدید علیه مناطق تحت کنترل کردها مخالفت و از خطراتی که موقعیت ایران در منطقه را به خطر میاندازد بااحتیاط سخن میگوید.
درحالیکه به نظر میرسد روسیه در حال توقف عملیات نظامی در سوریه است، ترکیه نتوانسته است از ایالاتمتحده برای ادامه این طرح چراغ سبز دریافت کند. در همین حال، ایرانیها نیروهای کمکی شبهنظامیان خود را به دو شهرک شیعهنشین در شمال غرب حلب، نهچندان دور از یک منطقه کلیدی در تیررس آنکارا، فرستادهاند. ایرانیها تلاش میکنند ترکیه را از انجام این حرکت بازدارند.
قرار بود وزیر امور خارجه ایران در تاریخ 16 خرداد (6 ژوئن)، دو روز قبل از سفر حساس وزیر امور خارجه روسیه به ترکیه، به این کشور سفر کند، اما به دلیل آنچه رسانهها بهعنوان مشکلات برنامهریزی توصیف کردند، این سفر لغو شد. ...
مفهوم رقابت در تعریف روابط ترکیه و ایران تاکنون چندان مورد کنکاش قرار نگرفته است. شکاف بین دو همسایه در میان مجموعهای از مسائل مربوط به سوریه، عراق، لبنان و یمن، همراه با اصطکاک بر سر اشتراک آبهای فرامرزی و جریان بهظاهر کنترل نشده پناهجویان افغان به ترکیه از طرف مرزهای ایران عمیقتر شده است.
دو طرف در بنبست تشکیل دولت در بغداد در کنار جناحهای متخاصم ایستادهاند و برای نفوذ در موصل، کرکوک و سنجار به منازعه پرداختهاند. تهران بخش شیعه اقلیت ترکمن در عراق را به خود جذب کرده است آنهم به قیمت جدایی در این قوم که متحد اصلی آنکارا در عراق به شمار میرود. ... علاوه بر این، آنکارا به محور در حال ظهورعربی-اسرائیل علیه ایران نزدیکتر شده و بهعنوان بخشی از تلاشهای عادیسازی روابط با ریاض، به خشنود کردن سعودیها در یمن بازگشته است.
در این فضا بود که وزارت امور خارجه ایران از طرح مداخله گرانه ترکیه انتقاد کرد و هشدار داد که این طرح تنها باعث تشدید تنشها و رنج بشردوستانه انسانها در سوریه میشود.
رسانههای ایرانی حضور نظامی ترکیه در سوریه را «تهاجم» توصیف کرده و ارتش ملی سوریه، متحدان شورشی ترکیه را «تروریستهای موردحمایت ترکیه» معرفی کردهاند. آنها ترکیه را متهم کردهاند که تغییرات جمعیتی را به ضرر کردها انجام میدهد، فضای «تروریستها» را تحت پوشش مناطق امن گسترش میدهد و به دنبال دستاوردهایی برای استفاده علیه دمشق در مذاکرات آینده یا زمینهسازی برای الحاق بخشی از خاک سوریه است. برعکس، رسانههای تحت کنترل دولت ترکیه از برچسب «تروریست» برای شبهنظامیان شیعه تحت حمایت ایران در سوریه و عراق استفاده کردهاند.
محاصره تل رفعت از سوی ترکیه با مخالفت جدی تهران روبرو شده است. ایران در سال 1397 (2018) نیز موضع تندی علیه عملیات شاخه زیتون اتخاذ کرده بود که منجر به تصرف عفرین توسط ترکیه شد. ...
آیا ایران میتواند در حال حاضر با خطر رویارویی با ترکیه از این هم فراتر برود؟ به گفته یک روزنامهنگار ایرانی، ترکیه بهخوبی میداند که ایران از زهرا و نبل دفاع خواهد کرد، هرچند ایران تاکنون از رویارویی مستقیم با ترکیه در سوریه اجتناب کرده است.
به گفته منابع مختلف، گروههای محلی آموزشدیده و تجهیز شده توسط حزبالله، گروههای شیعه تحت حمایت ایران و شبهنظامیان دولت سوریه، نیروهای دفاع ملی، همگی در زهرا و نبل حضور دارند.
خبرگزاری مهر ایران اشاره میکند که برخی از شورشیان سوری طرح مداخله ترکیه را راهی برای پیشروی به حلب میدانند و هشدار میدهد که نزدیکی تل رفعت به زهرا و نوبل میتواند «محور مقاومت» را تحریک کند و «کار را برای اردوغان دشوارتر کند.»
ترکیه سه دلیل برای هدف قرار دادن تل رفعت ارائه میکند. اول، واحدهای دفاع از خلق کرد YPG از این منطقه برای حمله به عفرین تحت کنترل ترکیه و سپر فرات استفاده میکند. دوم، آنکارا ادعا میکند که 250,000 نفر که در سال 1394 (2016) از تل رفعت گریختهاند، میخواهند به خانه برگردند. سوم، تل رفعت 60 درصد از آب آشامیدنی منطقه را تأمین میکند.
ادامه تماسهای روسیه با ترکیه ممکن است بیمهای برای کاهش خطر رویارویی بین نیروهای ترکیه و نیروهای ایرانی-سوری باشد، اما تهران احساس میکند بهعنوان ضامن روند گفتگوهای سهجانبه آستانه، در خصوص سوریه کنار گذاشته شده است. سخت شدن آبوهوا ممکن است کل روند را تضعیف کند. معذالک درحالیکه سه طرف برای برگزاری هجدهمین دور مذاکرات در اواخر این ماه آماده میشوند، آیا ترکیه میتواند بهطور ناگهانی وارد عمل شده و قبل از دیدار سهجانبه کار را تمام کند؟