گزارش کمیسیون عالی سوانح راه‌آهن درباره سانحه قطار مسافری مشهد - یزد منتشر شد که بر اساس آن دو عامل مهم در وقوع این سانحه ازجمله انسداد مسیر حرکت قطار مسافری توسط بیل مکانیکی و تخطی از سرعت تعیین‌شده از سوی لوکوموتیوران مؤثر بوده است. به گزارش ایسنا، در این گزارش آمده است: «کمیسیون عالی سوانح راه‌آهن ضمن عرض تسلیت به خانواده‌های داغ‌دیده و ابراز همدردی با آنان و آرزوی سلامتی برای مصدومان سانحه قطار مسافری مشهد - یزد تاریخ ۱۸ خرداد ۱۴۰۱، اعلام می‌دارد، گزارش اولیه سانحه خروج از خط قطار مسافری در بلاک عباس‌آباد - زیرو به شرح زیر است:
«به منظور عملیات بهسازی و تعویض تراورس در بلاک عباس‌آباد - ریزو (خط گرم) با توجه به شرایط ترافیکی و آب و هوای گرم منطقه، برنامه‌ریزی گردید، انجام عملیات در طول شب از ساعت ۰۰: ۰۰ الی ۵: ۰۰ صبح مطابق دستورالعمل‌های مربوطه توسط شرکت نگهداری خط و از محل قرارداد نگهداری خط انجام گیرد.
هنگام سیر قطار مسافری در بلاک عباس‌آباد - ریزو، سرپرست عملیات خط در محل بهسازی بدون انجام هرگونه هماهنگی قبلی با کنترل و ایستگاه‌های طرفین و به منظور انجام تعمیرات بیل مکانیکی (جای گذاری زنجیر چرخ) دستور قرار دادن بوم بیل مکانیکی در داخل خط را به راننده بیل مکانیکی داده و بوم بیل مکانیکی علی‌رغم اشغالی بلاک و نزدیک شدن مسافری، در داخل خط قرار می‌گیرد که در حین انجام تعمیرات بیل، قطار مسافری به منطقه تقلیل سرعت ۱۵ کیلومتر بر ساعت که در حکم احتیاط صادره توسط ایستگاه تشکیلاتی طبس، ثبت و به رؤیت و امضای رئیس قطار و لوکوموتیوران رسیده است نزدیک می‌شود، ضمناً محل مربوطه نیز به تابلوهای هشداری (۳۰ و ۱۵) مطابق مقررات عمومی سیر و حرکت تجهیز بوده است. با عبور از قوس و ترانشه محل تقلیل سرعت (شعاع قوس ۲۰۰۰ متر) و مشاهده بیل مکانیکی در داخل خط، لوکوموتیوران اقدام به نواختن سوت اخطار ممتد و ترمز سریع می‌نماید، لیکن به لحاظ نزدیک بودن فاصله، قسمت فوقانی لوکوموتیو با بوم بیل مکانیکی که در حال چرخش برای خارج شدن از روی خط بوده است، برخورد و منجر به واژگون شدن بیل مکانیکی گردیده و با سالن‌های قطار برخورد می‌نماید که به دلیل سرعت غیرمجاز قطار و ناپایدار بودن خط در محل، سالن‌های دوم و سوم و چهارم واژگون و سالن‌های ۵ الی ۸ نیز از خط خارج و قطار پس از طی مسافت حدود ۲۲۰ متر از محل برخورد متوقف می‌گردد.
ضرورت افزایش کیفیت زیرساخت‌ها
رئیس کمیسیون عمران مجلس اظهار داشت: اگر یک مورد خرابکاری یا سانحه‌ای داشته باشیم یا اتفاقی در مسیر ریلی رخ دهد، هیچ دستگاه هوشمندی در طول شبکه نمی‌تواند این مانع را مشاهده و گزارش دهد تا جلوی آن گرفته شود.
محمدرضا رضایی کوچی در گفت‌وگو با ایلنا درباره افزایش و رواج سوانح زیرساختی در کشور اظهار داشت: باید کیفیت حوزه‌های زیرساخت‌ها را ارتقا دهیم نمونه آن در ساخت‌وسازها است که ساختار داریم یعنی به لحاظ قانون مشکلی نداریم. در حوزه زیرساخت‌ها اما به نظر می‌رسد که سهل‌انگاری‌ها افزایش پیداکرده و درعین‌حال نظارت‌ها کم شده است و شاید افراد گمان می‌کنند اگر تخلفی کنند برخوردی با آنها نخواهد شد.
وی با اشاره به وقوع سانحه قطار مشهد-یزد گفت: از محل سانحه قطار مشهد- یزد بازدیدی داشتم و موضوع کاملاً مشخص است بخشی از دلیل وقوع این سانحه به پیمانکار، بخشی دیگر به لوکوموتیوران و بخشی از دلایل وقوع این سانحه تلخ به شرکت راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران برمی‌گردد. باوجوداینکه وظایف همه مشخص بوده اما مجموعه‌ای از عوامل منجر به این سانحه شده است. او ادامه داد: وظیفه پیمانکار در بهسازی آن منطقه و وظایف راه‌آهن مشخص بوده و تمام این عوامل در بروز این سانحه دخیل بودند و اینکه هر یک چه سهمی داشتند تعیین خواهد شد.
وی افزود: در این حوزه‌ها شاهد وجود سهل‌انگاری‌هایی هستیم و در راه‌آهن سهل‌انگاری صورت گرفته است. در یک شبکه طولانی ریل هیچ دستگاه هوشمندی مسیر را کنترل نمی‌کند. قطاری در این مسیر در حال عبور است؛ موضوع اول این است که چرا لوکوموتیوران باید این اجازه را داشته باشد که در سرعت مجاز و تعیین‌شده 30 کیلومتر بر ساعت، 120 کیلومتر سرعت داشته و هیچ‌کسی هم این موضوع را کنترل نمی‌کند.
رضایی کوچی تأکید کرد: اصلاً اگر یک مورد خرابکاری داشته باشیم و کسی بخواهد به صورت عمدی در منطقه‌ای از راه‌آهن مانع ایجاد و خرابکاری کند چرا هیچ دستگاه هوشمندی در طول شبکه نمی‌تواند این مانع را مشاهده و گزارش دهد تا جلوی آن گرفته شود.
ایرادات اساسی به عملکرد راه‌آهن وارد است
رئیس کمیسیون عمران گفت: چرا در یک دستگاه و مجموعه متمرکز عملکردها مانیتور نمی‌شوند که موارد غیرمجاز کنترل شود. تمام این موضوعات نشان می‌دهد که ایرادات اساسی به عملکرد راه‌آهن وارد است.
وی درباره ادعاها مبنی بر اعتیاد راننده بیل مکانیکی اظهار داشت: اصلاً فرض بر اینکه راننده بیل مکانیکی معتاد است اساساً چه کسی صلاحیت این افراد را کنترل می‌کند؟ اعتیاد راننده بیل مکانیکی تنها یک جزء از موضوع است و تمام ایرادات به آن بر‌نمی‌گردد معتقدم مجموعه‌ای از ایرادات و نواقص و عدم نظارت در راه‌آهن وجود دارد که منجر به این نتایج شده است. افراد به راحتی اعلام می‌کنند که در این سانحه راننده بیل مکانیکی مقصر بوده و تمام. اما این‌گونه نیست و مجموعه‌ای از نواقص و ایرادات ساختاری دلیل وقوع این سانحه بوده است.
رضایی کوچی با تأکید بر اینکه حتماً مجلس به موضوع سانحه ریلی طبس ورود می‌کند، گفت: باید با افراد خاطی برخورد شود و قطعاً مجلس سکوت نخواهد کرد همان‌طور که در مقطع وقوع سانحه قطار مشهد- تبریز مدیرعامل راه‌آهن عزل شد و حتماً در این مقطع هم حساسیت و مواضع خود را نشان می‌دهیم. وی با اشاره به تعارض منافع در کمیسیون‌ها و گروه‌های بررسی سوانح در وزارت راه و شهرسازی اظهار داشت: اساساً انتقاد به تیم بررسی سوانح است، اعضای تیمی که سانحه را پیگیری می‌کنند را خود راه‌آهن و وزارت راه و شهرسازی انتخاب می‌کند و این تعارض منافع ایجاد می‌کند و این ساختار باید اصلاح شود و به معنای واقعی باید از گروه‌های مستقل از این مجموعه‌ها دلایل وقوع سوانح را پیگیری کنند.