در آستانه تعطیلات نوروز، اگرچه وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی به‌عنوان متولی سفر تأکید بر منطقی و ارزان شدن قیمت خدمات دارد، اما تاکنون اقدامی در این راستا صورت نگرفته است. حتی باوجود آن‌که دستگاه حاکمیت و دولت بر مزایا و ارزش‌افزوده صنعت گردشگری برای کشور بارها تأکید کرده و تقویت آن را خواستار شده‌اند، اما نه‌تنها اقدام حمایتی برای منطقی شدن قیمت خدمات سفر صورت نگرفته بلکه هر بار با ارائه طرحی در مجلس و یا تصویب مصوبه‌ای به‌ویژه در بخش مالیات‌ها گامی در راستای گران‌تر شدن و خروج سفر از دسترس گروه‌های بیشتری از مردم برداشته شده است، به‌طوری‌که طبق آخرین گزارش‌های مرکز پژوهش‌های مجلس ۴۰ درصد مردم کشور همچنان امکان سفر رفتن ندارند. درحال حاضر، قیمت تورهای نوروزی چابهار، کیش، قشم و حتی شیراز از یک سفر معمولی به شهرهای وان و استانبول ترکیه و ایروان ارمنستان گران‌تر تمام می‌شود.
ترجیح عمومی بر سفر با وسایل نقلیه شخصی
اگرچه، سفر خارجی برای ایرانی‌ها در شرایط کنونی کم‌هزینه و بی‌دردسر نیست، از هزینه‌های تست PCR هنگام خروج و ورود از/ به کشور گرفته تا پرداخت عوارض خروج و مخارج تأمین ارز...، از همین رو در فصل گذشته به‌رغم اینکه قیمت تور کیش برابر و در مقطعی، حتی گران‌تر از سفر استانبول ترکیه شده بود، آژانس‌ها از حجم زیاد استقبال ایرانی‌ها برای سفر به جزیره کیش سخن می‌گفتند. بااین‌حال، استقبال از تورهای پاییزی کیش دلیلی بر گرایش طیف بیشتری از مردم به سفر با تورهای داخلی نیست؛ چراکه آمارها، اظهارات فعالان و مدیران گردشگری تأیید بر این است که اقبال و ترجیح عمومی، سفر با وسایل نقلیه شخصی است که مدیریت هزینه‌های آن در شرایط اقتصادی کنونی، کنترل‌شده‌تر است. در نتیجه، سفر داخلی با تور همانند اقامت در هتل به قشر خاصی از جامعه محدود شده است.
قیمت‌های نجومی تورهای داخلی
بر اساس تبلیغات نوروزی آژانس‌های مسافرتی، یک تور چهار روزه به جزایر قشم، هرمز و بندرعباس که با هواپیما انجام می‌شود، حدود هفت و نیم میلیون تومان برای یک نفر قیمت دارد. درحالی‌که قیمت یک تور چهارروزه به استانبول ترکیه با اقامت در هتلی هم‌کیفیت با هتل تور قشم و هرمز، حدود پنج میلیون تومان است و قیمت تور شش‌روزه استانبول با همان کیفیت خدمات، برای هر نفر به هفت میلیون تومان می‌رسد. هرچه کیفیت و ستاره هتل در استانبول بالاتر باشد طبیعتاً به همان نسبت، نرخ‌ها افزایش پیدا می‌کند. تور معمولی کیش برای سه شب که خدمات آن شامل هتل، حمل‌ونقل فرودگاهی و بلیت رفت‌وبرگشت هواپیما است، در حالت معمول هر نفر حدود پنج میلیون تومان برای یک نفر قیمت‌گذاری شده است. اگرچه با انتخاب هتل‌های ارزان‌تر و کم ستاره که خدمات نازلی دارند، می‌توان تور حدود دو و نیم میلیون تومان هم پیدا کرد. از طرفی، هزینه تور با اقامت در لوکس‌ترین هتل جزیره کیش تا ۱۲ میلیون تومان برای هر نفر می‌رسد که خدمات آن شامل بلیت رفت‌وبرگشت هواپیما، سه شب هتل، صبحانه و ناهار و حمل‌ونقل فرودگاهی است. تور چهارروزه چابهار نیز که طولانی‌ترین مسیر هوایی داخل کشور را دارد، برای نوروز هر نفر تا حدود ۱۰ میلیون تومان رسیده است. درحالی‌که تور چهار روزه ارمنستان حدود هشت میلیون تومان قیمت‌گذاری شده است. تور چهارروزه ماسوله (گیلان) که زمینی و با اتوبوس انجام می‌شود هر نفر تا حدود چهار میلیون تومان در بازار سفرهای نوروزی تبلیغ شده است. هزینه تور چهارروزه شیراز با هواپیما از مرز هفت میلیون تومان برای یک نفر در نوروز عبور کرده است. طبیعتاً نوع و کیفیت خدمات، قیمت این تورها را جابه‌جا می‌کند، اما آنچه در بازار سفر مشاهده می‌شود قیمت تورها حول همین مبالغ می‌چرخد.
سیاست‌هایی که منجر به گران‌تر شدن سفرهای داخلی شد
در سه سال اخیر افزایش پی‌درپی بلیت هواپیما و کرایه اتوبوس، تورم مواد خوراکی و هزینه نگهداری هتل در کنار سایر گرانی‌ها، هزینه سفر با تور را از حالت مقرون‌به‌صرفه برای خانوار ایرانی خارج کرده است و به‌جای آن‌که سیاست‌های منطقی سازی و ساماندهی هزینه سفر اعمال شود، با برخی تصمیم‌گیری‌ها همچون اضافه کردن انواع مالیات و مالیات بر ارزش‌افزوده به این بخش، هزینه سفرهای داخلی گران‌تر شده است، مثلاً از دی‌ماه امسال طبق مصوبه مجلس قبل، ۹ درصد مالیات بر ارزش‌افزوده روی نرخ بلیت هواپیما اضافه شده است. از طرفی، خدمات هتل‌ها و آژانس‌های مسافرتی نیز مشمول مالیات و عوارض مختلف و متعدد است و در دو سال اخیر نیز با افزایش هزینه حامل‌های انرژی مواجه شده‌اند که همه آن‌ها روی هزینه سفر محاسبه شده و از مردم گرفته می‌شود.
نگاه دولت‌ها درباره تقویت اوقات فراغت جدی نیست
علاوه بر این، در پنج سال اخیر به‌جای آن‌که برای ارزان‌سازی و در دسترس قرار گرفتن سفر برای طیف بیشتری از مردم برنامه‌ریزی و اقدام شود و جمعیت بیشتری برای سفرهای داخلی به شیوه ساماندهی شده تشویق شوند که اثرات آن به اقتصاد کشور برگردد، عوارض خروج از کشور گران‌تر شده است تا به این شکل سفر خارجی مردم کمتر شود تا شاید در داخل کشور بیشتر سفر کنند. به نظر می‌رسد برخلاف آن‌که دولت‌ها تأکید مضاعف بر نشاط‌آفرینی در جامعه دارند، اما نگاه و سیاست‌هایشان درباره ایجاد و تقویت اوقات فراغت چندان جدی نیست و تاکنون، جز اختصاص وام با بهره از بانک‌ها و سفرهای اقساطی راهکار دیگری نداشته‌اند.