سیّد جلال ساداتیان- کارشناس مسائل و روابط بینالملل
مذاکرات وین، فیمابین ایران و 4+1 و ایالاتمتحده امریکا بهعنوان اصلیترین طرف مذاکره، بهطور غیرمستقیم، برای مدتی تعطیل شد! ظاهراً برای مشورت اعضا با مقامات بالادست، و بازگشت دوباره به میز مذاکره، با آمادگی و انعطاف بازگردند. با توجه به زمزمه مذاکره مستقیم ایران با امریکا، احتمالاً ایران و امریکا بهدوراز چشم جهانیان، در خلوت، سنگهای خود را با یکدیگر واکنند و باعزم برای توافق به میز مذاکره بازگردند. تا از یکسو مذاکرات بیحاصل و فضای سخت و بیانعطاف تعدیل شود و از سوی دیگر نماینده روسیه که تلاش وافری بهعنوان میانجی در مذاکرات وین داشته و دارد. مجال یابد تا در مذاکره با غرب، بر سر بحران اوکراین، نقش ایفا کند!!
ژئو پلتیسین ها، معتقدند که استراتژی «بری»، که همواره روسیه، چه روسیه تزاری و چه اتحاد جماهیر شوروی که فروپاشید، و چه فدراسیون روسیه فعلی، هرگاه مجال یافتهاند، قدرتنمائی خود را با «توسعه ارضی» به دیگران نشان دادهاند، روسیه پوتین نیز، برای مقابله با هژمون و تهاجم غربیها، در هیئت و جلوه ناتو، که پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی، مأموریت جدیدی برای خود، تعریف نمود تا، فدراسیون روسیه را مهار کند و از اعضای بلوک شرق سابق، هم عضو گیری کرد و پس از لهستان و جمهوری چک، چشم به گرجستان و اوکراین دوخته بود که، با واکنشهای روسیه مواجه شد،
ابتدا، به "اوستیا" لشکرکشی نمود و در برابر انفعال غرب و ایالاتمتحده امریکا، نیروی نظامی خود را در "اوستیای جنوبی" مستقر نمود تا آنان را تحقیر نموده و قدرت خود را به رخ بکشد.
در سال 2014 روسیه بعد، شبه جزیره کریمه را با تهاجم نظامی از حیطه نفوذ اوکراین خارج نمود و این سرزمین را به خاک خود ضمیمه کرد. هرچند غربیها روسیه را تحریم کردند ولی کریمه به اوکراین بازنگشت.
قدرتنمائی بعدی روسیه، اولین بار پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، زیردریائی اتمی خود را در نزدیک سوریه مستقر ساخت و با هماهنگی با ایران، وارد فضای درگیری با داعش شد تا در بُعدی جدید، قدم به صحنه جدیدی از مقابله با غرب گذارده باشد. درعینحال از حوزه محلی، ورودی جدید به صحنه بینالملل را تجربه کند! چهارمین حوزه، تهاجم نظامی به شرق اوکراین و با استقرار 100 هزار سرباز و موشکانداز در مرز اوکراین است که و بهنوعی اِشغال آنجا را تداعی میکند، البته این بار با واکنش تند غرب، بخصوص اروپا و در رأس کشورهای عضو اتحادیه اروپائی، آلمان، مواجه شد و تحریمهای جدیتر اقتصادی علیه روسیه اِعمال نمودند، غرب تلاش میکند تا اوکراین را عضو ناتو کند، همانند آنچه در برابر ناتو در استقرار موشکهای بالستیک غربی در لهستان و جمهوری چک داشت، این بار هم با انتقال به همراه ادوات و تجهیزات پیشرفته، تهدید جدی خود را برای تهاجم و احتمالاً هزاران سرباز اِشغال
«اوکراین غربی»، به نمایش بگذارد، امری که تقابل و تحرک جدی ناتوی بخش اروپا و نیز تهدیدات تحریمهای سختگیرانِ تر امریکا را در پی داشته است، البته انگلستان چندان راضی به نظر نمیرسد و تلاش دارد تا ناتو را به مقابله جدیتر با روسیه و تهدید به ورود به درگیری نظامی و استقرار نیروی نظامی ناتو در اوکراین وادارد!
این موضوع، روسیه را بهرغم آمادگی برای تهاجم نظامی به اوکراین، به تأمل وا داشته و روسیه با اتحادیه اروپائی، با ناتو با آلمان و فرانسه، وارد مذاکره شده است، مذاکراتی که ابعاد نظامی، سیاسی و اقتصادی روسیه پوتین را در برابر خواستههای غربیها به چالش میکشد و قاعدتاً، طرفین را به سمت سازش در حوزه استراتژی نظامی و امنیتی و همچنین حوزه انرژی و تلاش برای انحصار انتقال گاز به اروپا توسط روسیه و نیز تنوع منابع تأمین گاز اروپا، برای خلاصی از چنبره انحصاری تأمین گاز روسیه را در برمیگیرد.
پرسش این است که آیا روسیه به دنبال عدم صادرات گاز به اروپا است؟ موضوع قابلتأمل است. جدای از عدم توان تولید گاز کافی برای صادرات، در مقطع کنونی توسط ایران، به خاطر تحریمهای امریکا و اروپا، آیا اینکه ایران به ملاحظاتی از صدور گاز به اروپا خودداری کند روسیه چه امتیازی به ایران خواهد داد؟