*** دکتر محمدصادق مشایخ سیاستمدار اصلاح‌طلبی است که تجربه کار در وزارت امور خارجه را در کارنامه خود دارد. اگرچه مشایخ کارشناس اقتصادی منصفی است، اما نگاه او به فعالیت‌های اقتصادی دولت سیزدهم و تحلیلی که از فصل اول کار دولت ارائه می‌کند، نشان از نارضایتی وی دارد.
واحدهای صنعتی خاموش در انتظار نگاه دولت
محمدصادق مشایخ در رابطه با فعالیت‌های دولت سیزدهم در 100 روز گفت: تفسیر چیزی که نیست، ممکن نخواهد بود! مواردی وجود دارد که امید می‌رفت در دولت رئیسی رفع شوند، ولی تا اینجا این گروه نتوانسته‌اند کاری از پیش ببرند. وقتی رئیسی در رأس قوه قضا قرار گرفت از بنگاه‌های تعطیلی که در دوره پهلوی حیات داشتند و در 40 سال گذشته به تدریج به رکود کشیده شده بودند، بازدید می‌کرد. گفت: من دیدم که قفل درهای این واحدهای تولیدی زنگ‌زده است. ما در طی 40 سال گذشته موفق به زنده نگه‌داشتن این واحدها نشدیم. عده‌ای فکر می‌کردند وقتی رئیسی به ریاست قوه مجریه برسد با بازگشایی واحدهای صنعتی خاموش، تولید ایجاد می‌شود؛ ولی تاکنون اتفاق چندانی نیفتاده است. آنچه از نظر نیازهای عمومی ملی برای ما ارزشمند بود رسیدگی به وضعیت کارخانه نیشکر هفت‌تپه بود. امروز سرمایه‌گذاری شش‌میلیاردی انجام‌شده در این بخش، کارآمدی ندارد؛ درحالی‌که می‌تواند منطقه را به خودکفایی برساند و صادرات ایجاد کند.
جای خالی مدیران زبده در دولت سیزدهم
مشایخ می‌گوید: از طرفی می‌بینیم که دولت نتوانست تغییری در نرخ دلار ایجاد کند. اصل این بود که تحریم‌ها برداشته شود که متأسفانه نه‌تنها تحریم‌ها برداشته نشده، بلکه امروز این احتمال می‌رود که تحریم‌ها بیشتر و سنگین‌تر شود. در مدیریت کلان نیاز به دانشمندان و متخصصان خاص و با تجارب مدیریتی حس می‌شود؛ اما متأسفانه در وزارت صمت و وزارت اقتصاد و دارایی حضور چنین افراد برجسته‌ای دیده نمی‌شود. یک نمونه آن اکبر کمیجانی بود که دانشمند حوزه اقتصاد است و تخصص خود را از آمریکا دریافت و 40 سال در مجموعه بانک مرکزی خدمت کرده است. او در آخرین روزهای عمر دولت روحانی به عنوان ریاست بانک مرکزی خدمت می‌کرد، ولی دولت سیزدهم این مدیر باتجربه را از قلب اقتصادی دولت برداشت و شخصیتی بی‌تجربه را بجای او گمارد. چنین مواردی در دولت سیزدهم به‌وفور دیده می‌شود. وزیر صمت دولت سیزدهم تا اینجا موفق به انجام کار خاصی نشده است. لازم به ذکر است که درحالی‌که اولین قدم مثبت برای رونق بخشیدن به تولید داخلی جلوگیری از ورود کالای قاچاق است، اما با رصدی که بر تیم اقتصادی دولت دارم اقدامی را نمی‌بینم که رو به بهبود باشد و یا در مسیر کارهای مثبت گذشته باقی‌مانده باشد.
حل مشکلات اقتصادی کشور درگرو حل مشکل دیرینه روابط ایران و غرب
این سیاستمدار اصلاح‌طلب تأکید کرد: خبر افزایش نرخ دلار چند روزی است که به گوش می‌رسد و که نشان‌دهنده نتیجه مذاکرات است. من یک‌بار با علی باقری کنی تلفنی صحبت کردم و از شعارهای ایشان این نتیجه را گرفتم که ایشان می‌خواهد جای جلیلی را بگیرد. بی‌شک قوی‌ترین تیم ایران در مذاکرات گروه پیشین بود؛ زیرا سید علی‌اکبر صالحی که شخصیتی قوی در مذاکرات و در حوزه بین‌الملل است در این تیم حضور داشت. همچنین دیپلمات‌های توانمند و شناخته‌شده‌ای در حوزه بین‌الملل مانند سید عباس عراقچی، مجید تخت روانچی و محمدجواد ظریف نیز در این تیم حضور داشتند. این تیم مقتدرانه برخورد کرد، به‌طور جان کری و وزیر انرژی آمریکا احترام ویژه‌ای برای اعضای تیم ایران قائل بودند و همه از نتایج مذاکرات راضی بودند. ما بدون کلید طلایی نمی‌توانیم از بحران سیاست خارجی کشور که بر تمام ارکان اقتصاد ما تأثیر دارد، بیرون بیاییم. کلید طلایی مجوزهای ویژه‌ای است که حاکمیت به رئیسی و امیر عبدالهیان و تیم مذاکره‌کننده ایرانی داده خواهد شد تا این مشکل بزرگ ایران یعنی رابطه با غرب را حل کنند؛ زیرا آمریکا مصمم است که تحریم‌ها را محکم‌تر و شدیدتر کند.
***دکتر امان‌الله قرائی مقدم از جامعه‌شناسان شناخته‌شده و استاد دانشگاه خوارزمی است. وی با اشاره به برج عاج نشینی برخی از مسئولان پیشین، سفرهای استانی رئیس دولت سیزدهم را از این نظر که مسئولان وارد متن جامعه می‌شوند، مثبت و سازنده می‌داند، اما عقیده دارد که عدم حصول نتیجه از این سفرها می‌تواند ورق را برگرداند.
نتایج مثبت سفرهای استانی
دکتر امان‌الله قرائی مقدم با اشاره به نتایج مثبت سفرهای استانی گفت: ما امروز سفرهای استانی راداریم که این سفرها از این نظر که مسئولان از نزدیک با مشکلات مناطق آشنا می‌شوند و درد دل مردم را می‌شنوند و از اتاق‌های دربسته خود در پایتخت خارج می‌شوند و به درون جامعه قدم می‌گذارند، اقدام خوبی است. دراین‌ارتباط به‌تبع رئیس‌جمهور، تمامی مسئولان نیز از برج عاج نشینی بیرون آیند و وزیر، وکیل و مدیرکل به عرصه میدان اجتماعی پا می‌گذارند. ازاین‌رو می‌توان امیدوار بود که تصمیم‌گیری‌ها مبتنی بر واقعیات اجتماعی باشد. چینی‌ها ضرب‌المثلی دارند و می‌گویند آنچه یک عکس نشان می‌دهد، هزاران کلمه قادر به بیان آن نخواهد بود. سفرهای استانی کاری است که رئیس‌جمهور انجام می‌دهد و کاری مفید و مؤثر است.
عدم تحقق وعده‌های مسئولان باعث بی‌اعتمادی می‌شود
قرائی مقدم می‌گوید: ما مشکلات بزرگی در جامعه داریم که از مسیر سفرهای استانی حل نمی‌شوند. دیروز دلار از مرز 30 هزار تومان گذشت. بی‌آبی مشکل بزرگی است. تحریم‌ها اقتصاد، زندگی و معیشت مردم را به خطر انداخته است. گرانی بی داد می‌کند و تورم قابل‌کنترل نیست. بازدیدهای رئیس‌جمهور اگرچه خوب و مؤثر است، ولی وقتی عملکرد رئیس‌جمهور می‌تواند تأثیرگذار باشد که مردم آن مناطق بعد از گذشت مدتی حس کنند دولت با آن بازدیدها کاری برایشان صورت داده است. باز هم می‌گویم دیدارهای رئیس‌جمهور با واقعیات جامعه خوب و لازم است، اما باید بعد از دیدارها برای رفع مشکلاتی که از نزدیک مشاهده و لمس می‌شوند کاری کرد. در غیر این صورت نتیجه این سفرها می‌تواند عکس باشد. اگر به آنچه وعده داده‌شده عمل نشود بی‌اعتمادی ایجاد می‌شود. دو نوع اعتماد داریم؛ یکی اعتماد افقی است که بین من، شما و مردم باهم رخ می‌دهد و دیگری اعتماد عمودی است که بین مردم و مسئولان رخ می‌دهد.
نتایج اقتصادی بی‌توجهی به مذاکرات
قرائی مقدم، استاد دانشگاه تأکید کرد: امروز دولت بهانه عدم همراهی مجلس و قوه قضا را ندارد زیرا حاکمیت یکدست شده و سه قوه یک لباس را به تن دارند و دیگر هیچ عذر و بهانه‌ای وجود ندارد. خطر اینجا حس دولت فردا برای کم‌کاری هیچ بهانه‌ای ندارد. در شرایط کنونی افزایش دلار روی زندگی مردم تأثیر منفی دارد. به قول سعدی «هر که دست از جان بشوید هر چه در دل دارد بگوید»، دیگر مسئله بحث اقشار نیست. بر اساس آمارها 30 میلیون ایرانی زیر خط فقر مطلق هستند و 60 میلیون نفر به کمک نیاز دارند؛ که روزها مسئله نیازهای حیاتی مردم است. مسئله نان، گوشت، تخم‌مرغ و ... است که اگر نباشد اعتراضات آب به مسائلی دیگر تبدیل خواهد شد. تداوم دولت به مواردی مثل به نتیجه رسیدن برجام و تعیین تکلیف FATF وابسته است. این مسائل باید حل شود وگرنه مشکلات ادامه خواهد داشت و ممکن است به آشوب منجر می‌شود. دولت سیزدهم باید توجه کند که قیمت دلار به یک هفته تأخیر در مذاکرات واکنش نشان داد و بالا رفت. این وضعیت مجدداً دیده خواهد شد و به سخت شدن زندگی مردم و ایجاد نارضایتی‌ها منجر می‌شود؛ آن روز دیگر انرژی هسته‌ای به درد کشور نمی‌خورد. چون در آن شرایط مردم نگران، عصبانی و ناراضی هستند.