اشاره: طرح صیانت از حقوق کاربران فضای مجازی یکی از حساس‌ترین طرح‌های ادوار مجلس شورای اسلامی است؛ طرحی که با همت برخی از نمایندگان مجلس یازدهم در ششم تیرماه ۱۴۰۰ به صحن علنی مجلس رسید و پس از مطرح شدن با واکنش گسترده کاربران فضای مجازی، فعالان رسانه‌ای و حتی برخی مسئولان و نمایندگان مجلس مواجه شد که عمدتاً بار منفی به دنبال داشت. نهایتاً پس از کش‌وقوس‌های فراوان این طرح طبق اصل ۸۵ قانون برای بررسی به کمیسیون‌ها ارجاع شد تا بدون رفتن به صحن علنی و تنها پس از موافقت شورای نگهبان تبدیل به قانون شود. امروز این طرح علاوه بر نگرانی اجتماعی و فرهنگی کاربران فضای مجازی، باعث نگرانی فعالان اقتصادی شده است و بیش از یک میلیون امضا در مخالفت با آن جمع شده که خواستار توقف بررسی آن شده‌اند. به گزارش «انتخاب»، یک نماینده مجلس مخالفان این طرح را افرادی دانست که فساد و فحشا ایجاد می‌کنند، نماینده دیگر هم گفت اگر ۱۰۰ میلیارد پیج هم ساخته شود، ما کار خودمان را خواهیم کرد. دبیر دوم کمیسیون «صیانت» هم گفت: «همه ما نمایندگان تحصیلات بالا داریم، من هم دو مدرک دکترا دارم؛ دست‌کم به‌اندازه کسانی که این حرف‌ها را می‌زنند، می‌فهمیم.» این نماینده که می‌گوید ما همه تحصیلات بالا داریم، سری به فضای مجازی بزند تا ببیند یکی از همکاران وی که احتمالاً مدرک دکترا هم دارد، تفاوت طرح و لایحه را نمی‌داند. این‌ها تنها بخشی از اظهارات نمایندگان مجلسی است که با مشارکت حداقلی مردم در انتخابات سال 1398 (42.57 درصد) توانستند بر کرسی‌های ساختمان بهارستان بنشینند و حال این‌گونه صدای فریاد‌های مخالفان طرح «صیانت» از فضای مجازی را نشنیده می‌گیرند. جزییات بیشتر را در گزارش پیش رو می خوانید.

در مجلسی که گوش شنوایی برای شنیدن صدای مردم نیست و نمایندگانش مخالفان را با تعابیر ناشایستی خطاب می‌کنند، در یک بازه زمانی سه‌ماهه در کارزاری مجازی بیش از یک میلیون امضا از همین مردم در مخالفت با این طرح جمع‌آوری شده است؛ اما درباره اینکه به لحاظ حقوقی این امضا‌ها چه تأثیر و جایگاهی دارند، نعمت احمدی حقوقدان در گفتگو با «انتخاب»، عنوان کرد: «ازنظر اصول کلی، هیچ. به‌هرحال مجلس اختیاراتی دارد؛ اعمال قوه مقننه یعنی قانون‌گذاری از طریق مجلس و به‌صورت طرح یا قانون می‌گذرد. تشریفاتی دارد و زمانی که تشریفاتش انجام شد، به شورای نگهبان می‌رود و پس از طی شدن مراحلش تبدیل به قانون می‌شود؛ اما افکار عمومی خودش مسئله است. پرسش این است که قانون را برای که می‌نویسند؟ برای مردم؛ مردم و گروه‌های هدف هم اینان هستند. وقتی این تعداد افراد به این طرح معترض هستند، اگر در هر جای دنیا باشد همچون بسیاری از قضایا به شیوه رفراندوم صورت می‌گیرد. رفراندوم یعنی مراجعه به آرای عمومی؛ آرای عمومی هم یعنی افکار. از این لحاظ باید در نظر گرفت که گروه‌های هدف در جامعه مخالف این طرح هستند و این را مخالف با منافع عموم مردم می‌دانند و باید به افکار عمومی توجه کنند؛ ولی اینکه تعداد امضا‌ها به حدی که برسد مانع قانون‌گذاری می‌شود، خیر چنین چیزی در قانون نداریم.»
عدم توجه به واقعیت‌های افکار عمومی
وی در پاسخ به این پرسش که مردم برای نشان دادن مخالفت خود با این طرح چه راهی را باید پیش گیرند، گفت: «گوش اگر گوش تو و ناله اگر ناله من آنچه البته به‌جایی نرسد فریاد است. مردم هر کاری بکنند این‌ها کار خودشان را می‌کنند. الان شکافی که افتاده است ناشی از عدم توجه به واقعیت‌های افکار عمومی است.»

آیا امضا‌های میلیونی مردم برای نمایندگان، محلی از اعراب دارد؟
پرسش دیگری که مطرح می‌شود این است که اساساً آیا این امضا‌ها برای نمایندگان مجلس، محلی از اعراب دارد یا خیر؟ مهرداد ویس‌کرمی دبیر دوم کمیسیون صیانت از فضای مجازی دراین‌باره گفت: «به‌هرحال نمایندگان مجلس، چون وکیل مردم هستند، حتماً به افکار عمومی و نظرات آحاد مردم هم اهمیت می‌دهند. آنچه مهم است، این است که این انتقادات آیا مبتنی بر واقعیت و آنچه در طرح وجود دارد، است یا شایعاتی است که در فضای مجازی مطرح شده. ما هم اعلام کردیم که اگر نسبت به این طرح نقدی دارید مطرح کنید و در کمیسیون با دید کارشناسی بررسی می‌کنیم؛ اما همان‌طور که می‌دانید این کمپین‌هایی که ایجاد می‌شود، لزوماً انعکاس فضای واقعی جامعه نیستند و گاهی مدیریت شده است؛ بنابراین ما در مجلس وظیفه داریم کار کارشناسی خود را بر اساس وظیفه و سوگندی که خورده‌ایم انجام دهیم و از منتقدان هم حتماً دعوت خواهیم کرد، حرف‌هایشان را حتماً می‌شنویم و آنچه به صلاح کشور است تصمیم گرفته می‌شود. ملاک باید کارشناسی باشد و هر چه غیر ازنظر کارشناسی و تحت هر عنوانی که باشد، قابل‌قبول نیست. مهم این است که کار علمی مبتنی بر واقعیت جامعه کسب‌وکار مردم و... باشد.»

منظور از قانون‌مند شدن فضای مجازی، محدودیت آزادی مشروع مردم نیست
این نماینده مجلس در پاسخ به این پرسش که با توجه به آماری که اعلام شده است، پس از مطرح شدن این طرح میزان جست‌وجوی کلمه «مهاجرت» در گوگل افزایش‌یافته، مجلس برای حل این نگرانی‌ها چه چاره‌ای اندیشیده است، گفت: «باید پیگیری شود که شاید بر اساس هجمه‌های منفی و کاذبی بوده که ابتدا ایجاد شد یا بر اساس ذهنیت‌هایی که برخی داشتند، ایجاد شده است. کمیسیون، چون در فضای کارشناسی کار خواهد کرد این دغدغه‌ها را رفع می‌کند. همه ما نمایندگان تحصیلات بالا و قابل قبولی داریم، بنده که با شما صحبت می‌کنم دو مدرک دکترا دارم و دست‌کم به‌اندازه کسانی که این حرف‌ها را می‌زنند، می‌فهمم. همه ما استاد دانشگاه هستیم و بالاخره این مسائل را اطلاع داریم و دلسوز هم هستیم که اگر کسب‌وکاری ایجاد نمی‌کنیم، به کسب‌وکارهای موجود آسیب نزنیم؛ ولی به‌هرحال فضای مجازی هم نیاز به مدیریت دارد. کما اینکه خود شما اگر آسیبی از فضای مجازی ببینید، از حاکمیت انتظار حمایت دارید. با این تفاسیر فضای مجازی باید ساماندهی و قانون‌مند شود. منظور از قانون‌مند شدن هم آسیب رساندن به کسب‌وکارها و محدودیت آزادی مشروع مردم نیست.»