دکتر حسن نظری
زکریای رازی (251- 313) زاده ری و تعلیم‌دیده‌ی مرو بود. وارثان فکری او جملگی از اصحاب خرد و اندیشه خراسان و ماوراءالنهر بودند. رازی جراحی حاذق و طبیبی تجربه‌گرا بود. پیش از ابن‌سینا می‌توان او را نامدارترین طبیب زمانه برشمرد. کتاب «ابدال ادویه» وی نمونه‌ای جسورانه از تجربیات بالینی یک طبیب حاذق است. همچنین دانشنامه بزرگ «الحاوی» او اثری منحصربه‌فرد است که با ارجاعات بسیار در مقایسه با دیگر آثار آن دوران نمونه یک تحقیق آکادمیک و ساختارمند امروزی است. الکل، جوهر گوگرد و نفت سفید معروف‌ترین سنجه‌ی ذهنی معاصران ما در باب شناخت رازی است.
نگاه پرسشگر و تفکر نقادانه رازی نه‌تنها جهان طبیبانه وی، بلکه دنیای فلسفی ذهن او را نیز دربر می‌گرفت. رازی همسو با دیگر متفکران عصر خود – سده‌ی طلایی فرهنگ و تمدن اسلامی –رهیافت‌های فلسفی شکاکانه و متفاوتی از جریان غالب فکری جامعه را ترویج می‌کرد. آزاداندیشی در آن دوران در شک به دین و مذهب نمود می‌یافت. شاید اگر نظام فکری فلسفی ارسطویی برآمده از آثار تازه به بازار آمده‌ی نهضت ترجمه این‌چنین ذهن دانشمندان مسلمان را به خود مشغول نمی‌ساخت، رازی این‌گونه در سعایت دین‌داری نمی‌کوشید. شک موهن رازی در دین سبب شد که ابن‌سینا آرزو کند که ای‌کاش او تنها به مطالعه علوم پزشکی بسنده می‌کرد. درست در نقطه مقابل روش‌شناسی پزشکی او، سرکشی رازی در دین برایش جز دشنام و بدنامی تحفه‌ای به ارمغان نیاورد. تراوش‌های قلم رازی همواره مسلمانان متدین را علیه او می‌شوراند. بااین‌حال بعدها رازی بیشتر به این مسائل اندیشید و اندکی نرم‌تر شد. حتی تفسیری وزین درباره قرآن نوشت، اما کار از کار گذشته بود و انگ ملحد روی این کاردپزشک شکاک تا ابد باقی ماند.