در هفتهای که گذشت، آسیا و اقیانوسیه شاهد مجموعهای از تحولات پرتنش و همزمان بود؛ از اعتراضات خیابانی، تهدیدهای تروریستی و چالشهای امنیتی گرفته تا تحرکات دیپلماتیک و رقابتهای ژئوپلیتیکی که نشان میدهد این منطقه در مقطعی حساس قرار دارد و تصمیمهای امروز میتواند مسیر تحولات فردای آن را رقم بزند.
به گزارش ایرنا، آسیا-اقیانوسیه این روزها بیشتر شبیه صفحهای زنده از خبرهای متراکم است؛ جایی که فاصله میان بحران و دیپلماسی کوتاهتر از همیشه شده و تحولات در شرق، جنوبشرق و آسیای مرکزی همزمان در حال رخ دادن است.
بندرعباس؛ شاهرگ جدید همکاری ایران و ازبکستان
خبرگزاری ترند جمهوری آذربایجان همزمان با نشستهای بازرگانی ایران و ازبکستان در تاشکند نوشت که بندرعباس در سالهای اخیر به نقطهای کلیدی در راهبرد ترانزیتی ایران تبدیل شده و جایگاه آن در همکاری با کشورهای آسیای مرکزی، به ویژه ازبکستان، برجستهتر شده است. دسترسی به آبهای آزاد و اتصال بندر به شبکههای حملونقل زمینی و ریلی، امکان تنوع مسیرهای تجاری و کاهش هزینهها را برای کشورهای محصور در خشکی فراهم میکند.
تاشکند بندرعباس را بهعنوان دروازه اصلی اتصال به بازارهای منطقهای و فرامنطقهای میبیند. این نگاه، علاوه بر تقویت روابط دوجانبه، میتواند نقش ایران را در کریدورهای ترانزیتی شمال– جنوب و شرق– غرب پررنگتر کند. مقامهای دو کشور بر توسعه همکاریهای بندری، حملونقلی و لجستیکی تأکید کردهاند و این بندر اکنون به شاهرگی راهبردی در پیوند اقتصاد ایران و آسیای مرکزی تبدیل شده است.
همزمان، ازبکستان با بحران انرژی مواجه است و سهمیهبندی برق نشاندهنده آسیبپذیری زیرساختهای انرژی این کشور است. این شرایط اهمیت دسترسی به مسیرهای مطمئن ترانزیتی و همکاریهای منطقهای با ایران را دوچندان میکند و پیوند بین زیرساختها و همکاریهای ترانزیتی با چالشهای انرژی، نشان میدهد مناسبات تهران و تاشکند به سوی پاسخگویی به نیازهای راهبردی دو طرف حرکت میکند.
پیام سیاسی اسلامآباد و ناآرامیهای داخلی
در آسیای جنوبی، آصف علی زرداری رئیس جمهور پاکستان در سفر به عراق، پیام احترام و همبستگی خود با رهبران ایران ارسال کرد. این اقدام، تلاشی برای حفظ روابط سیاسی و همگرایی منطقهای ارزیابی شد. اما همزمان، یک حمله انتحاری و تیراندازی به پایگاه نظامی پاکستان، تداوم چالشهای امنیتی این کشور را نشان داد.
دستگیری سلطان عزیز عزام، سخنگوی شاخه داعش خراسان، نیز تلاشی برای کنترل اوضاع و ارسال پیام امنیتی به افکار عمومی داخلی و شرکای منطقهای بود. با این حال، ادامه تهدیدات نشان میدهد مقابله با افراطگرایی مسیر دشواری پیشروی اسلامآباد دارد.
بنگلادش؛ اعتراضات خیابانی و خشونت سیاسی
بنگلادش نیز هفته پرناآرامی را پشت سر گذاشت؛ معترضان خشمگین دفاتر دو روزنامه را هدف حمله قرار دادند و فضای رسانهای محدودتر و خشونت سیاسی افزایش یافت. این بحران به سطح روابط خارجی نیز کشیده شده و اختلافات با هند چشمانداز همکاریها را پیچیده کرده است.
پیامدهای جنگ غزه در استرالیا
حادثه تیراندازی مرگبار در سیدنی، مرتبط با فضای ملتهب جنگ غزه، موجی از واکنشها را در استرالیا ایجاد کرد. آنتونی آلبانیز نخستوزیر، این حمله را «تروریستی یهودستیزانه» توصیف کرد، در حالی که تحقیقات پلیس نشان میدهد عاملان با شاخههایی از داعش در ارتباط بودهاند. رسانهها و تحلیلگران درباره چگونگی روایت حادثه و خلط انتقاد سیاسی با نفرت مذهبی هشدار دادند.
رقابت نرم قدرتها و آسیای مرکزی
در شرق و مرکز آسیا، رقابت ژئوپلیتیکی شکلهای تازهای یافته است؛ آمریکا با پیامهای نرم، همسویی سیاسی و امنیتی متحدان خود، از جمله ژاپن و کره جنوبی، را تثبیت میکند. همزمان ژاپن با میزبانی سران آسیای مرکزی و سرمایهگذاری در زیرساختها، به دنبال حضور اقتصادی هدفمند در این منطقه است.
آسیای مرکزی کنونی به عرصه رقابت قدرتهای بزرگ تبدیل شده و موقعیت ژئوپلیتیکی، منابع انرژی و نقش در کریدورهای ترانزیتی، باعث شده آمریکا، چین، روسیه و ژاپن به دنبال تثبیت جای پای خود باشند. تحولات هفته گذشته نشان میدهد منطقه آسیا-اقیانوسیه در مرحلهای حساس قرار دارد که ناامنی، بحرانهای اجتماعی، رقابت اقتصادی و دیپلماسی درهمتنیدهاند. پیامهای سیاسی اسلامآباد به تهران، ناآرامیهای بنگلادش، پیامدهای جنگ غزه در استرالیا و رقابت نرم قدرتها، بیانگر فضایی سیال و پرچالش است. بازیگرانی که بتوانند از ابزار گفتوگو، همکاری اقتصادی و مدیریت بحران بهره بگیرند، شانس بیشتری برای تأثیرگذاری و حفظ ثبات نسبی خواهند داشت.
در این میان، تصمیمهای امروز منطقه میتواند مسیر تحولات فردای آسیا را تعیین کند و نشان دهد که بحران و فرصت بهطور همزمان در این پهنه پرحادثه جریان دارد.