فصل تازه دیپلماسی ترانزیتی ایران
گزارش تازه رسانه آذربایجانی «نیوزآز» سفر عباس عراقچی به باکو را نقطه آغاز معماری جدید حملونقل منطقهای و بخشی از رویکرد عملگرایانه دولت مسعود پزشکیان توصیف میکند. این سفر در زمانی انجام میشود که کشورها معمولاً در حال جمعبندی برنامههای سالانهاند، اما تهران تلاش دارد پیش از پایان سال ۲۰۲۵ گفتوگوهای راهبردی با همسایگان کلیدی خود را سرعت ببخشد؛ بهویژه با جمهوری آذربایجان که نقشی اساسی در معادلات قفقاز جنوبی دارد.
به گفته تحلیلگر این رسانه، از آغاز دولت پزشکیان روابط تهران و باکو رشد قابلتوجهی یافته است. رئیسجمهور ایران دو بار به باکو سفر کرده و این امر نشانه تمایل تهران به همکاریهای پایدارتر، پیشبینیپذیرتر و عمیقتر با این همسایه شمالی است. در همین چارچوب، کریدور حملونقل بینالمللی شمال-جنوب و کریدور ارس در مرکز توجه ایران قرار گرفتهاند؛ مسیرهایی که هم تابآوری بیشتری در برابر تحولات سیاسی دارند و هم میتوانند درآمدهای ترانزیتی و نقش لجستیکی ایران را افزایش دهند.
نیوزآز عراقچی را دیپلماتی باتجربه میداند که اکنون در شکلدهی مسیرهای جدید ترانزیتی نقشی کلیدی ایفا میکند. این رسانه یادآور میشود که او در واکنش به برخی ادعاها مبنی بر احتمال استفاده اسرائیل از خاک آذربایجان برای حمله پهپادی به ایران، این اتهامات را رد کرده و نسبت به آسیب احتمالی چنین ادعاهایی به روابط دوجانبه هشدار داده است. این موضع، نشانه رویکرد متوازن و پرهیز از تنش دولت جدید ایران ارزیابی شده است.
محور اصلی گفتوگوهای عراقچی در باکو، وضع فعلی و آینده دو کریدور اصلی منطقه، سرعت اجرای پروژهها، چالشهای فنی و نحوه سرمایهگذاری خواهد بود. این مسیرها برای ایران فقط پروژههای زیرساختی نیستند، بلکه بخشی از راهبرد «اقتصاد مقاومتی» در برابر فشارهای غرب به شمار میروند.
گزارش نیوزآز همچنین با اشاره به رقابتهای ژئوپلیتیکی در قفقاز جنوبی و تحولات خاورمیانه مینویسد که ایران نیاز دارد مواضع باکو را با دقت درک کند تا از ثبات مسیرهای ترانزیتی و منافع اقتصادی خود حفاظت کند. در همین راستا، تهران تحولات مربوط به «مسیر ترامپ» و احتمال نقشآفرینی آمریکا را نیز زیر نظر دارد. نویسنده تصریح میکند که حتی در صورت ورود آمریکا، دخالت واشنگتن تنها به بخش ارمنی مسیر محدود است و بخش آذربایجانی همچنان در کنترل باکو باقی میماند؛ موضعی که با نگرانیهای ایران همخوان است.
بر اساس این تحلیل، سفر عراقچی میتواند مقدمهای برای سفر بعدی او به ایروان باشد تا درباره مشارکت ارمنستان در پروژههای حملونقل و پیامدهای حضور آمریکا بر راهبرد منطقهای ایران گفتوگو شود.
در پایان گزارش تأکید شده که زمانبندی سفر عراقچی کاملاً حسابشده است: ایران در تلاش است همکاری با جمهوری آذربایجان را تقویت کند، پروژههای مشترک را سرعت دهد، سوءتفاهمها را رفع و خطمشی عملگرایانه دولت پزشکیان را تثبیت کند. این سفر، نشانهای از عزم تهران برای نقشآفرینی فعال در معماری جدید حملونقل منطقهای است؛ معماریای که در آن مسیرهای لجستیکی به اندازه اتحادهای سیاسی اهمیت راهبردی دارند.