خانم سوزان جانسون، زوج درمانگر مشهور آمریکایی با پرداختن به این سوال که محل توقف چرخه «دعوا - دعوا» در تعاملات زوج کجای چرخه پروانهای آنها قرار دارد؟ به معرفی چرخه پروانهای میپردازد.
۳ وظیفه اصلی درمانگر زوجدرمانی بدین ترتیب هست:
۱- دسترسی به هیجانات
درمانگر با استفاده از سؤالات فراخوان میتواند به منبع اصلی هیجان زوج که باعث بروز احساسات ناخوشایند شده و رابطه آنها را تحت تأثیر منفی قراردادِ است، دسترسی پیدا کند.
۲-توسعهبخشی و مشارکت هیجانی
این مرحله با استخراج الگوهای تکراری تعامل زوج به هدف اصلیاش که همان بهبود رابطه در مرحلهی سوم است نائل خواهد شد. موارد زیر دربرگیرندهی استخراج الگوهای تکراری رابطه هستند:
-سبک احوالپرسی زوج موقع ورود خروج از منزل و در طول روز
-لحظاتی که به حمایت یکدیگر نیازمندند. (فقدان، شکست، بیماری، به دنیا آمدن فرزند و…)
-در ارتباط با اعضای خانواده اصلی، دوستان و آشنایان
-موقع روابط خصوصی
۳-بازسازی تعاملات
معرفی اینکه زوج هرگز ترس نداشته باشند، ادامه رابطه آنها امکان رسیدن به بدتر شدن اوضاع را داشته و عمری را با ترس از سراب طلاق سپری کنند. مشکل اصلی چیزی جز چرخه معیوبی نیست که آنها مکرر در آن گرفتار میشوند و این بحثهای بیپایان تمام نمیشوند. جایی که چرخه تبدیل به اجتناب - اجتناب میشود، زنگ خطر رابطه به صدا درمیآید.
طلاق عاطفی همینجا رخداده و زوج به این نتیجه میرسد «بحث بیفایده است.»
به افعال سازی گفتگوی زوج از روی همدلی مدرک متقابل، چرخه از حرکت میایستد.
این سوال توسط درمانگر پرسیده میشود، «می تونی بهش بگی چه احساسی داری وقتی او تو رو تنها می ذاره؟» این سوال و تکرار آن می تواند به فعالسازی مثبت رابطه زوج بینجامد.
این تلاشها به زوج کمک میکند پاسخهای بهتری برای ماجراهای رویدادِ در زندگی مشترک بیابند و احساسات خوشایند بیشتری رادرکنار هم تجربه کنند. اینجا به دلیل افزایش مهارت گفتگوی زوج که در جلسه درمان اتفاق افتاده است، ترس از گفتگو و عواقب آن برای زوج ریخته میشود و احساس آسیبپذیری رنگ میبازد.
سه مرحله گفتوگوی نتیجهبخش شامل موارد زیر است:
۱-زمینهچینی (ساخت بافت گفتگو) اینجا خاستگاه فعالسازی تجربه هیجانی جدید زوج است.
۲-تمرکز روی موضوع گفتگو بدون تنش مهم است. استفاده از کلمات واضح مشخص در بیان احساسات توسط خود زوج به انظارت درمانگر باهدف کاهش تنش در گفتگو عموماً صحبت از ترس ها میشود، مثل ترس از طردشدن.
۳-پردازش تجربیات هیجانی زوج و تذکر به زوج زمانی که دوباره گرفتار چرخه تنش میشوند.
احساس خطر زوج از ایجاد تنش مانع گفتگوی آنها باهم میشود. کار زوجدرمانی تمرکز روی تجربه هیجانی اصلاحی زوج است. تشویق به تنشزدایی درعین گفتگویی امن شاهکلید گفتگو در اتاق درمان است.
مثال: محمدولاله به منزل پدرخانم میروند. درمسیربرگشت بهطرف منزلشان محمد کلامی ردوبدل نمیکند (ماجرا)
لاله با خودش میگوید: «بازهم محمد یک نکته را گرفته که دعوا درست کند» و این فکرش رابه محمد نمیگوید، وقتی وارد منزل میشوند، حرف مهمی زده نمیشود. (محمد احساس تنهایی دارد) صبح محمد با لاله حرف نمیزند و لاله هم از او چیزی نمیپرسد. (رفتار قهر)
این چرخه حرف نزدن ادامه دارد. شب که محمد به منزل میآید لاله میپرسد «چه شده دوباره میخواهی چه دعوایی ترتیب دهی؟» (ماجرای بعدی)
و این چرخه ادامه پیدا میکند ناجایی که رفتار «نرفتن به منزل پدرخانم از طرف محمد رخ میدهد» و لاله در ادامه مقابلهبهمثل کرده و بالاخره به طلاق میرسد.
راهکار
زوجی که عاقل و دانا است، مهارت بهتری در زندگی یاد گرفته است، زوج با همدلی کامل وارد گفتگو شده و موجب توقف چرخه میشود.
تنش دائمی زوج جایی کلید پایان میخورد که پاکوتاه آمدن و درایت به خرج دادن زوج عاقل، رفع سو تفاهم اتفاق بیفتد.
لجبازی راهحل مشکلات زندگی زناشویی نیست. تحلیل نقاط ضعف زن نمرد در زندگی هنر رابطه نیست.
با صحبت کردن در فضایی ساده و بدون فشار و استرس و بابیان جملاتی راحت «من متوجه شدم ناراحت شدی، بدرو مادرم هستند تو پیشنهاد بده چطور مشکل را رفع کنیم؟»
میتوان با درک بهتر احساسی که هریک در آن لحظهی وقوع ماجرا تجربه کردهاند و با مهم دانستن آن احساس به یکدیگر فضا داده و کدورت پیشآمده را رفع کنند.
انعکاس چرخه تعامل زوج به آنها از وظایف مهم زوج درمانگر در اتاق درمان است.
درصورتیکه اختلافات کوچک و پیشپاافتاده با همدلی زوج عاقل، مدیریت نشوند و باب گفتوگو بهمنظور رفع کدورت بین آنها صورت نگیرد مشکلات دستبهدست هم داده و تبدیل به مسائلی پیچیده شده که نیازمند تعداد جلسات بیشتر زوجدرمانی است.