گروه اجتماعی: بر اساس آخرین اطلاعات اتحادیه بین‌المللی «حفاظت از طبیعت» ۱۵۴ گونه از مهره‌داران ایران در فهرست گونه‌های در معرض تهدید انقراض قرار دارد که با توجه به اهمیت حفاظت از تنوع زیستی رئیس‌جمهور دستور تهیه برنامه راهبردی حفاظت را صادر کرد. نکته مهم اینکه علت انقراض جانوران، خشک‌سالی و زوال جنگل‌ها، بیابان‌ها، خشکیدن دشت‌ها و تالاب‌ها، گردوغبار و ... است.
ایران، بهشت تنوع جانوران
ایران متنوع از لحاظ تنوع زیستی است، شناسایی حدود ٣٧ هزار و ۵٠٠ گونه جانوری و بیش از هشت هزار گونه گیاهی گواه این ادعا است، در کنار اینها ۵۷۹ گونه پرنده، ۲۱۴ گونه پستاندار، ۲۸۴ گونه خزنده، ۲۳ گونه دوزیست، ۳۰۹ گونه ماهی آب شیرین و ۷۶۳ گونه از ماهیان دریایی در خلیج‌فارس، دریای عمان و دریای خزر را هم کنار اینها قرار دهیم، می‌رسیم به بهشتی از انواع جانوران که در زیستگاه‌های خشکی و دریایی کشور زندگی می‌کنند.
جانوران مهره‌دار در معرض انقراض
حدود ٣۵ هزار و ٢٨٣ گونه از بی‌مهرگان در کشور شناسایی‌شده‌اند که بیش از ٣٢ هزار و ۶٠٠ گونه از آن‌ها بندپایان هستند، بیش از ۹۴ درصد تنوع گونه‌ای جانوران کشور به بی‌مهرگان و کمتر از ۶ درصد به مهره‌داران تعلق دارد، حشرات با حداقل ۲۶ هزار و ۸۰۰ گونه بیش از ۷۰ درصد از کل گونه‌های کشور را به خود اختصاص می‌دهند. درست است که تنوع زیستی غنی داریم مثلاً گونه‌های پرنده ایران به‌تنهایی با تمام اروپا برابری می‌کند اما خطر انقراض بخش زیادی از گونه‌ها وجود دارد. به‌طوری‌که بر اساس آخرین اطلاعات اتحادیه بین‌المللی حفاظت از طبیعت (IUCN)، تعداد ۱۵۴ گونه از مهره‌داران ایران در فهرست گونه‌های درتهدید قرار دارند، برای نمونه یوزپلنگ آسیایی و میش‌مرغ تعدادشان در طبیعت به زیر ۲۵ عدد رسیده است، در کنار آن‌ها ۵ گونه ماهی خاویاری دریای خزر را هم می‌توان نام برد که در دنیا بی‌نظیرند اما در حال محو شدن از پهنه آبی خزر هستند. بر اساس پژوهشی که در سال ۲۰۲۲ ، نزدیک به ۱۵۰ تا ۲۶۰ هزار عدد از گونه‌های شناخته‌شده کره زمین از سال ۱۵۰۰ میلادی از بین رفته‌اند.
سوء مدیریت منابع آب
حمید ظهرابی، معاون محیط‌زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط‌زیست گفت: بر اساس آخرین اطلاعات اتحادیه بین‌المللی حفاظت از طبیعت (IUCN)، تعداد ۱۵۴ گونه از مهره‌داران ایران در فهرست گونه‌های درتهدید( به‌شدت در معرض خطر انقراض، در معرض خطر انقراض و آسیب‌پذیر ) قرار دارند. برای نمونه، به پنج گونه ماهیان خاویاری کشور اشاره می‌شود که هر پنج گونه در فهرست IUCN در طبقه بحرانی انقراض (CR) قرارگرفته‌اند. متأسفانه به علت بهره‌برداری ناپایدار از منابع زیستی شرایط در بخش‌های مختلف مرتبط با این حوزه بسیار نامطلوب است، در بحث مدیریت منابع آب به‌عنوان یکی از اکوسیستم‌های مهم در حفظ تنوع زیستی شرایط بدی داریم، تقریباً بخش عمده‌ای از تالاب‌های کشور خشک‌شده‌اند، بسیاری از رودخانه‌ها یا خشک‌شده و یا تبدیل به رودخانه‌های فصلی شدند که عمل بخش عمده‌ای از کارکردهای حفظ تنوع زیستی را این اکوسیستم‌ها از دست دادند.
زوال اکوسیستم‌ها
ظهرابی گفت: در اکوسیستم‌های جنگلی هم شرایط ناپایدار و نامناسب است، در زاگرس امروزه به علت کشت زیراشکوب، آتش‌سوزی‌های متعدد و چرای بی‌رویه دام شاهد زوال اکوسیستم‌های جنگلی هستیم و این ضعیف شدن باعث شده که آفات و بیماری‌ها بر این اکوسیستم حاکم شود، فرسایش خاک زیاد شده، پدیده گردوغبار رخ می‌دهد و همه اینها باهم افزایی باعث می‌شوند وضعیت ناپایدار تشدید شود، این شرایط در جنگل‌های شمال کشور هم مشاهده می‌شود، بهره‌برداری‌های ناپایدار، تخریب‌ها، تصرف و تغییر کاربری آن‌ها درروند ویلا سازی و تفریحگاه‌ها، آسیب به این اکوسیستم وارد کرده است.
خشکاندن دشت‌ها و تالاب‌ها
معاون محیط‌زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط‌زیست گفت: در اکوسیستم‌های بیابانی هم بر روی بهره‌برداری معادن آن‌ها با شیوه‌های قدیمی و مخرب متمرکز هستیم و دست‌کاری‌ها در بالادست و سدهایی که ساخته می‌شود، باعث خشکاندن دشت‌های سیلابی و تالاب‌ها شده و عمل باعث تشدید پدیده گردوغبار در مناطق بیابانی می‌شود و آسیب‌های زیادی را ایجاد کند.
فرونشست زمین
ظهرابی گفت: اکنون پیامدهایی مانند فرونشست زمین راداریم که ناشی از نا ترازی منابع آب است، درواقع منابع و مصارف آب با همدیگر تطابق ندارند، سفره‌های آب زیرزمینی به‌شدت افت کرده و فرونشست در حال رخ دادن است.