تغییر ساعت رسمی کشور در نیمه نخست سال اگرچه بر اساس بررسیهای اثبات شده به افزایش صرفهجویی در انرژی میانجامد اما در دو دهه گذشته محل مناقشه موافقان و مخالفان بوده است تا با غفلت از آن، کشور به اندازه تولید نیروگاه اتمی بوشهر از برق محروم باشد.
سال های گذشته طرح تغییر ساعت رسمی کشور اجرا می شد و متولیان صنعت برق کشور این تغییر را در صرفه جویی انرژی مثبت قلمداد می کردند. برخی کارشناسان اجرا آن را معادل 1000 مگاوات صرفه جویی در مصرف برق اعلام می کردند . مرکز پژوهش های مجلس در گزارش خود اعلام کرده بود که با تغییر ساعت رسمی کشور ۳۰۰ میلیارد تومان در مصرف انرژی صرفه جویی می شود؛ زیرا فاصلهای بین طلوع آفتاب و شروع کار مردم وجود دارد سه ساعت طول می کشد، اگر تغییر ساعت انجام شود، این سه ساعت به دو ساعت تبدیل می شود و مردم از فرصت بهتری استفاده می کنند.
با این حال گزارش مرکز پژوهش های مجلس نشان می داد که تغییر ساعت با مصرف انرژی نسبت مستقیم دارد و تغییر ندادن ساعت رسمی در سال ۸۵ سبب شده تا یک درصد میانگین مصرف برق افزایش یابد و حتی برای اینکه خاموشی های گسترده در کشور رخ ندهد، پنج هزار مگاوات برق اضافه شده است. حتی آمار نشان می داد که ۴۳ میلیارددلار واردات انرژی و ۴۰ میلیارد صادرات انرژی در سال ۸۵ صورت گرفته و تراز تجاری برق منفی بوده. تغییر ساعت رسمی یا همان ساعت تابستانی (Daylight Saving Time) در بسیاری از کشورها با هدف بهرهبرداری بهتر از روشنایی روز و کاهش مصرف انرژی اعمال میشود. این اقدام به ویژه در کشورهای با عرضهای جغرافیایی بالا که تفاوت قابلتوجهی بین طول روز در فصول مختلف دارند، رواج دارد. با تغییر ساعت در فصل بهار و تابستان، افراد میتوانند از روشنایی طبیعی روز بیشتر استفاده کرده و نیاز به استفاده از نور مصنوعی کاهش مییابد که به صرفهجویی در مصرف انرژی منجر میشود.
حکمرانی متناسب با واقعیتهای
فاطمه مهاجرانی سخنگوی دولت چهاردهم می گوید: در شرایط فعلی که ناترازی انرژی در ایران به مرحله بحرانی رسیده است، اهمیت تغییر ساعات رسمی کشور بیش از گذشته مشخص شده و این امر میتواند به عبور از این بحران کمک کند. در لایحه دولت، برخلاف رویه گذشته که تغییر ساعت رسمی کشور به صورت سالانه و الزامآور انجام میشد، در اختیار و انعطاف لازم برای تصمیمگیری متناسب با شرایط واقعی کشور، به دولت واگذار میشود. این تصمیم نه تنها گامی در راستای بهرهوری انرژی است، بلکه جلوهای از حکمرانی مقتدرانه و متناسب با واقعیتهای متغیر است.
صرفه جویی 1 تا 2 درصدی در مصرف برق
مصطفی رجبی مشهدی مدیرعامل شرکت تولید، انتقال و توزیع نیروی برق ایران (توانیر) می گوید: تغییر ساعت رسمی کشور معادل نیروگاه اتمی هزار مگاواتی بوشهر صرفهجویی در مصرف برق به همراه دارد. برآورد شده که حدود یک درصد و یا بیشتر از آن در اوج بار شبانه تاثیرگذار است.
برخی نمایندگان مجلس نیز با نظر دولت موافق هستند؛ رضا سپهوند عضو کمیسیون انرژی مجلس تدوین این لایحه را گامی مثبت از سوی دولت دانسته و گفته است: متناسب با تغییر ساعت رسمی کشور لازم است که ساعت کاری ادارات را تغییر دهیم که تاثیر مثبتی در بهینه سازی مصرف انرژی خواهد داشت، ما در حال نزدیک شدن به تابستان و فصل اوج ناترازی قرار خواهیم گرفت و این موضوع تاثیر زیادی بر مصرف برق دارد.
کم هزینه ترین راه صرفه جویی
وهاب مکاری زاده مشاور معاون فناوری و نوآوری پژوهشگاه نیرو به ایرنا گفت: تغییر ساعت کاری در کاهش بار شبکه توزیع برق در زمان اوج مصرف بسیار موثر است. کم هزینه ترین اقدام به شمار میرود، توسعه ظرفیت چه در انرژی های تجدیدناپذیر و چه انرژی های تجدیدپذیر، هزینه بر است ضمن اینکه این انرژی ها نیز محدودیت های خود را دارند. برای نمونه در بحث توسعه انرژی های خورشیدی یک فاصله ۲۰ درصدی در شب وجود دارد و زمانی هم که هوا ابری است، امکان تولید وجود ندارد ضمن آنکه این نیروگاهها نیز نیاز به خط انتقال و توزیع دارند. این اقدام مدیریتی ارجحیت دارد. در نیمه دوم سال زمان طلوع و غروب خورشید دیرتر و نیمه نخست سال زودتر است. هدف این است که ساعت کاری کشور به گونهای طراحی شود که بیشترین استفاده از روشنایی طبیعی را داشته باشیم. صبح زود خنک تر است و نیز یک ساعت زودتر تعطیلی ادارات باعث کاهش محسوس استفاده از انرژی می شود. تغییر ساعت اداری اثر مثبت بر کاهش ساعت اوج بار شبکه دارد و مصرف را کاهش می دهد.