بررسی وضعیت استقلال‌یافتگی جوانان کشور نشان می‌دهد که در زمان حاضر ۱۱.۳ میلیون نفر از جوان‌ها مشارکت اقتصادی ندارند این در حالی است که بخش قابل‌توجهی از پیشرفت کشور و زیست رضایتمندانِ افراد منوط به مثبت بودن شاخص‌های اقتصادی است.
بیش از ۲۱ میلیون جوان افراد ۱۸ تا ۳۵ سال در کشور فرصت گران‌بهایی را فراهم کرده که ضرورت دارد برای مشارکت آنان در حوزه‌های مختلف اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سایر حوزه‌ها، برنامه‌ریزی جامع و درستی انجام شود.
بر اساس تحقیق و پژوهشی که از سوی مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی در حوزه جوانان انجام‌شده است،
کاهش نرخ مشارکت اقتصادی جوانان
بررسی داده‌های نیروی کار مرکز آمار نشان می‌دهد سطح فعالیت اقتصادی جوانان پایین است؛ به‌گونه‌ای که نرخ مشارکت اقتصادی این افراد از ۵۱.۱ درصد در سال ۱۳۹۷ به ۴۶.۸ درصد در سال ۱۴۰۱ کاهش پیداکرده است و در زمان حاضر ۱۱.۳ میلیون نفر از جوان‌ها مشارکت اقتصادی ندارند. مقایسه با دیگر کشورها، پایین بودن سطح فعالیت اقتصادی جوانان کشور را بیش‌ازپیش نمایان می‌کند. در سال ۲۰۲۳ میزان مشارکت اقتصادی جوانان ۱۵ تا ۲۴ ساله کشوری همچون انگلستان بیش از ۲ برابر نرخ مشارکت اقتصادی جوانان ایران در همین بازه سنی بوده است.
کاهش ازدواج و فرزند آوری
داده‌های سال‌های اخیر نشان می‌دهد که شاخص ازدواج ویژه سنی جوانان کاهش‌یافته است؛ به‌گونه‌ای که در سال ۱۳۹۲، ۴۷.۸ نفر به ازای هزار نفر مرد جوان و ۴۰.۷ نفر به ازای هزار نفر زن جوان ازدواج‌کرده‌اند؛ اما این میزان در سال ۱۴۰۲ به ۲۹.۷ نفر به ازای هر هزار نفر مرد جوان و ۲۶.۲ نفر به ازای هزار نفر زن جوان کاهش‌یافته است.
داده‌ها نشان می‌دهد باروری ویژه رنان جوان متأهل از ۲۲۹ تولد به ازای هزار زن متأهل جوان در سال ۱۳۹۱ به ۱۶۸ مورد در سال ۱۴۰۰ کاهش‌یافته است.
در زمان حاضر وضع فرزند آوری در کشور مطلوب ارزیابی نمی‌شود، نرخ باروری کل ۱.۵۴ فرزند است که این عدد به میزان ۰.۷ کمتر از حد جانشینی (۲.۱ فرزند به ازای هر زن) است، بنابراین وضعیت مشارکت جوانان حداقل در دو بُعد اقتصادی و خانواده گفتمان پیشرفت با وضع مطلوب آن فاصله معناداری دارد.
جمعیت جوانان
بررسی‌های مرکز پژوهش‌های مجلس نشان می‌دهد امروزه فرد ایرانی قادر بر ایفای نقش‌ها و پذیرش مسئولیت‌ها در سنین به هنگام نیست و به سبب آنکه استقلال‌یافتگی و دوره گذار او به بزرگ‌سالی با تأخیر همراه است، نمی‌تواند در پیشرفت مشارکت فعالی داشته باشد و نیازهای فردی خود را سامان بخشد.
بر اساس داده‌های پیمایشی در سال ۱۳۹۸، ۲۶.۲ درصد از مزدان و ۳۱.۸ درصد از رنان که در دوره سنی ۱۵ تا ۲۹ سال قرار دارند؛ معتقدند به میزان زیاد به دیگران وابسته هستند درواقع حدود یک‌سوم از جامعه جوان در سنین اعلام‌شده دچار مسئله عدم استقلال‌یافتگی هستند. ازدواج و تشکیل خانواده، فرزند آوری و ثبات شغلی ازجمله نشانگرهای انتقال به دوره بزرگ‌سالی معرفی‌شده‌اند.
کاهش نقش دهی به جوانان
غلامرضا عباسی؛ کارشناس خانواده به موضوع کاهش نقش دهی در خانواده‌ها به فرزندان اشاره‌کرده و تأکید کرد: این سال‌ها با پدیده‌ای مواجه هستیم که والدین تمام امور مربوط به فرزندان را بر عهده می‌گیرند و گاهی تا سنین ۱۸ سالگی به فرزندان کار و مسئولیتی نمی‌دهند، که این موضوع آسیب‌زا است.
او می‌گوید: هرچند تأخیر در استقلال‌یافتگی عوامل متعددی دارد اما موضوع اصلی توجه خانواده‌ها به این امر است، خانواده باید از ابتدا نقش فرزند خود را درک کند و بر اساس نقشی که دارد به او مسئولیت بدهد. عباسی نقش والدین در تربیت درست و پس‌ازآن مدرسه در ادامه روند تربیتی را مهم ارزیابی کرد و اظهار داشت: اگر فرد در خانواده به‌عنوان کوچک‌ترین جامعه‌ای که در آن حضور دارد استقلال نداشته باشد، چگونه می‌توان از او توقع داشت در جامعه چندمیلیونی مستقل باشد و بتواند نقش‌های خود را به‌درستی انجام دهد.