داوود دانش جعفری، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام و استاد اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی به ایلنا گفت: تحریم‌ها و FATF دو موضوع جدا از هم است. به‌عبارت‌دیگر حل موضوع FATF لزوماً منجر به حل تحریم‌ها نمی‌شود ولی عدم حل مشکل می‌تواند حتی پس از حل تحریم‌ها هم بر اقتصاد ایران سایه بیندازد و هزینه‌های مبادلات اقتصادی با دنیای خارج را برای ایران حدود 20 درصد افزایش دهد؛ لذا ما باید حداقل برای کاهش هزینه مبادله هم که شده به این دو کنوانسیون بپیوندیم.
FATF چیست؟
FATF یک مجموعه است که به دلیل اهمیت توصیه‌هایش، تبدیل به یک‌نهاد بین‌المللی شده است. آنچه که به FATF اهمیت داده است استناد حداقل ۳۰ قطعنامه سازمان ملل به گزارش‌های (FATF) است. همچنین امروزه بسیاری از سازمان‌های بین‌المللی مثل صندوق بین‌المللی پول، بانک جهانی، پلیس بین‌المللی (اینترپل) و ... از گزارش‌های مستند این نهاد استفاده می‌کنند. اعضای این نهاد بین‌المللی 39 کشور به‌علاوه شورای همکاری خلیج‌فارس و اتحادیه اروپا هستند. البته عضویت روسیه پس از شروع جنگ اوکراین تاکنون به حالت تعلیق درآمده است و لذا می‌توان گفت تعداد اعضای فعال آن 40 عضو (38 کشور و دو سازمان منطقه‌ای) هستند. محور اصلی فعالیت FATF در دو گروه تعریف می‌شود؛ اول معرفی کشورهای آسیب‌پذیر در برابر پول‌شویی و مبارزه با تروریسم که به لیست خاکستری معروف است و دوم تهیه لیست کشورهای پرخطر در رابطه با پول‌شویی و مبارزه با تروریسم که در ایران اشتباهاً آن را لیست سیاه می‌خوانند. وقتی کشوری در لیست خاکستری یا سیاه قرار می‌گیرد، اکثر کشورهای دنیا و نظام بانکی و تجاری این کشورها خود را ملزم می‌دانند که اگر وارد معامله با آن کشورها شدند، تدابیر خاص احتیاطی را اعمال کنند. به‌عبارت‌دیگر کشورها با کشوری که در لیست خاکستری یا سیاه قرار دارد، یا وارد معامله نمی‌شوند یا اگر وارد معامله شدند در این صورت امتیازهای خاصی را طلب می‌کنند که درمجموع هزینه مبادلات بین‌المللی برای کشوری که در لیست قرار دارد را افزایش می‌دهد.
چرا ایران در فهرست سیاه است؟
اف ای تی اف در ابتدا ایران را در لیست خاکستری قرارداد و ۴۱ توصیه در ارتباط با خارج شدن از لیست خاکستری به ایران ارائه کرد. ایران تابه‌حال اقداماتی برای ۳۶ بند از توصیه‌های FATF انجام داده است که پنج مورد آن هنوز دست‌نخورده باقی‌مانده که از این پنج مورد، دو مورد مهمِ تصویب پیوستن ایران به کنوانسیون مبارزه با تأمین مالی تروریسم (CFT) و همچنین کنوانسیون مبارزه با جرایم سازمان‌یافته (معروف به پالرمو) در مجلس شورای اسلامی است. به دلیل تأخیر ایران در ارتباط با اجرای کامل ۴۱ توصیه، متأسفانه این نهاد ایران را در لیست کشورهای پرخطر در ارتباط با پول‌شویی و تروریسم قرارداد و لذا ایران هم‌اکنون در لیست سیاه قرار دارد.
چرا تصویب اف ای تی اف معطل‌مانده است؟
وقتی قوانین جدیدی در مجلس به تصویب می‌رسد، باید به تائید نهایی شورای نگهبان برسد. وقتی دو بار مجلس مصوبه‌ای داد و توسط شورای نگهبان رد شد، به مجمع تشخیص مصلحت نظام ارجاع می‌شود. بحث اف آب تی اف، که مربوط به عضویت ایران در کنوانسیون‌های مبارزه با تأمین مالی تروریسم و کنوانسیون مبارزه با جریم سازمان‌یافته بود به دلیل مغایرت با شرع به مجمع تشخیص ارجاع شد ولی مجمع در ارتباط بااینکه نظر مجلس درست است یا نظر شورای نگهبان به جمع‌بندی دقیق نرسید. البته طبق آیین‌نامه‌ها وقتی مجمع تشخیص تا یک سال به تصمیم نرسد روی و نظر شورای نگهبان محکم می‌شود. اخبار نقل‌شده از طرف رئیس‌جمهور و وزیر اقتصاد درباره بررسی مجدد اف ای تی اف در مجمع را شنیده‌ام ولی هنوز اطلاعیه رسمی برای این موضوع و اینکه مجدداً در دستور مجمع تشخیص قرار بگیرد، ندیدم. آثار تحریم‌ها و FATF در حوزه‌های بانکی و تجاری مشابه هم هستند و حالت فزاینده دارد.