عربستان، دشمن دیروز و دوست امروز
ماهیت اتحادها در خاورمیانه سیال است
عطا تقوی اصل، استاد دانشگاه در گفت‌وگو با ستاره صبح عنوان کرد: بحران سوریه نشان داد که پیروزی‌ها و شکست‌ها در خاورمیانه ماهیتی موقت دارند. باگذشت زمان و با ورود بازیگران منطقه‌ای و فرا منطقه‌ای به صحنه سوریه، توازن قوا در شامات با پیچیدگی‌هایی همراه خواهد شد و آینده ژئوپلیتیکی منطقه تحت تأثیر سوریه جدید قرار خواهد گرفت. وی گفت: سیاست‌گذاران منطقه نباید به موفقیت‌های مقطعی دل ببندند در خاورمیانه همواره باید برای مواجهه با تغییرات ناگهانی و چرخش معادلات قدرت آماده بود. ماهیت اتحادها و ائتلاف‌ها در خاورمیانه سیال است. دشمنان دیروز به‌سرعت به دوستان جدید مبدل می‌شوند. تقوی اصل افزود: الگوی رفتاری قدرت در خاورمیانه حاوی پیام است که نشان می‌دهد که کشورهای منطقه باید در عین حفظ منافع ملی و درک صحیح از محدودیت‌های قدرت، انعطاف‌پذیری لازم برای مواجهه با تغییرت منطقه را داشته باشند. این استاد دانشگاه با اشاره به شرایط خاورمیانه تصریح کرد: مسائل داخلی و خارجی در خاورمیانه به‌هم‌پیوسته است. هر نارضایتی، ناآرامی و بحرانی می‌تواند به‌سرعت به سایر نقاط منطقه سرایت کند. سیاست‌گذاران باید در تدوین راهبردهای خود این درهم تنیدگی را در نظر بگیرند. عطا تقوی اصل در پایان سخنان خود گفت: نزدیک شدن جولانی به عربستان نه از منظر مرشد و مراد بلکه از این نظر که سیاست در خاورمیانه باید منعطف باشد قابل‌توجه است. جولانی با درک شرایط خاورمیانه سعی می‌کند تمام بازیگران منطقه‌ای و همچنین بازیگران فرا منطقه‌ای را از جانب سوریه خیال آسوده نگه دارد.
سفر وزیر خارجه سوریه به عربستان
عربستان در تلاش برای تغییر رویکرد
اسعد حسن الشیبانی، وزیر خارجه سوریه، نیز در این سفر با مقام‌های ارشد عربستان ازجمله فیصل بن فرحان، همتای سعودی خود، دیدار کرد. در این دیدار آخرین تحولات سوریه بررسی شد. همچنین حفظ نهادهای سوریه و بازگشت این کشور به جایگاه خود در جهان عرب ازجمله محورهای گفت‌وگو بود.
علاوه بر الشیبانی، "مرهف ابوقصره"، وزیر دفاع، و "انس خطاب" رئیس سازمان اطلاعات عمومی دولت موقت سوریه نیز در این سفر حضور داشتند. طبق بیانیه وزارت خارجه عربستان سعودی، این دیدار اولین گفت‌وگوی مستقیم بین این دو وزیر و اولین سفر خارجی الشیبانی پس از سقوط دولت بشار اسد محسوب می‌شود.
این سفر پس از دیدار یک هفته قبل هیئت بلندپایه سعودی از سوریه انجام گرفت. ابو محمد الجولانی، در هفته‌ای که گذشت ضمن دیدار با مقامات سعودی، اولین مصاحبه تلویزیونی خود پس از سقوط دمشق را با شبکه العربیه عربستان انجام داد و بر نقش عربستان سعودی در ثبات و آینده سوریه تأکید کرد.
شواهد حاکی از آن است که عربستان به‌طور فزاینده‌ای با دولت جدید سوریه تحت رهبری جولانی تعامل دارد. گام‌های بلندی در جهت بازگرداندن سوریه به آغوش کشورهای عرب برداشته است.
رهبران سوریه دریافته‌اند که بدون حمایت عربستان سعودی، جامعه جهانی در مورد تحریم‌های اعمال‌شده علیه سوریه تجدیدنظر نخواهد کرد. همچنین حمایت سعودی می‌تواند ارسال کمک به سوریه را تسریع کند.
پایبندی کشورهای عضو شورای همکاری‌های خلیج‌فارس به خواسته‌های عربستان سعودی، تضمین‌کننده حاکمیت تحریر الشام به رهبری جولانی بر سوریه پس از بشار اسد است.
نیاز سوریه به سرمایه‌گذاری
کشورهای عرب و مسلمان سنی به دلیل روابط اسد با دولت سابق سوریه را تحریم کرده بودند. در سال ۲۰۱۳، اتحادیه عرب پس از بیش از یک دهه تعلیق، سوریه را مجدداً پذیرفت اما این پذیرش تغییری در وضعیت سیاسی اسد در سوریه ایجاد نکرد.
دیدار مقامات عربی و به‌ویژه اعراب خلیج‌فارس از این حیث برای دولت جدید سوریه حائز اهمیت است که سوریه به پذیرش بی‌قیدوشرط در شورای همکاری‌های خلیج‌فارس، رفع تحریم و سرمایه‌گذاری جدید نیاز دارد. چون بسیاری از شهرهای سوریه براثر جنگی طولانی ویران شده‌اند، شرکت‌های بزرگ و ثروت اعراب می‌توانند در بازسازی این شهرها کمک کنند. سفر وزیر خارجه سوریه به عربستان به‌عنوان نقطه شروع فاصله گرفتن دمشق از آنکارا و دوحه یاد می‌شود. البته نه به آن شدت که طالبان بعد از پیروزی از پاکستان فاصله گرفتند.
حضور شخصیت‌های برجسته بین‌المللی در دمشق
اتحادیه اروپا تحت تأثیر سوری‌های دور از وطن
آنالنا بائربوک و ژان نوئل بارو، وزیران خارجه آلمان و فرانسه، روز جمعه، ۱۴ دی، به نمایندگی از اتحادیه اروپا به سوریه سفر کردند. دیدار با احمد الشرع در دمشق ازجمله دستور کار‌های این سفر به شمار می‌رود. هم‌زمان با این سفر، کایا کالاس، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، با انتشار پیامی گفت که این اتحادیه خواهان احترام به اصول توافق شده و حفاظت از غیرنظامیان و اقلیت‌هاست. سوری‌ها بزرگترین گروه پناهندگان در اروپا هستند. ازاین‌رو شناخت نهادهای مدنی از فرهنگ و مطالبات این قشر بالاست و از این طریق گزارش‌های بسیاری از وضعیت اجتماعی و سیاسی سوریه دریافت می‌شود. تأکید اروپا بر رعایت الزامات حقوق بشری انعکاس نگرانی سوری‌های ساکن اروپا از نحوه برخورد حاکمان جدید سوریه با مردم این کشور است.