پوشش‌های سنتی ایران و ژاپن از مولفه‌های مهم در توسعه روابط فرهنگی ایران و ژاپن است، «کیمونو» زیباترین گنجینه ملی و لباس سنتی ژاپنیها است که مردان، زنان و کودکان همچنان در جشن‌ها و مناسبت‌های ویژه این کشور به تن می‌کنند. ایران و ژاپن در برخی شاخه‌های فرهنگی مانند پوشش‌های اصیل و سنتی مشترکاتی با یکدیگر دارند. کیمونو با نمایش حس زیبایی شناسی ژاپنیها یکی از نمادهای سادگی و زیبایی در فرهنگ مردم این کشور می باشد. تانیزاکی نویسنده مشهور ژاپنی معتقد است در فرهنگ ژاپنی، زیبایی صرفا در شکل و ظاهر نیست بلکه به فضا، سایه، نور، روشنایی، تاریکی و عواملی از این قبیل نیز وابسته است. این نگاه زیبایی شناختی در کیمونوی ژاپنی متبلور است و برخی مولفه های اخلاقی مانند حیاء، سخت کوشی، احترام به خانواده را به خوبی به تصویر می کشد.
تاریخچه کیمونو
کیمونو معروف‌ترین و رایج‌ترین لباس سنتی در ژاپن است. این لباس در دوره هِی‌آن (۷۹۴-۱۱۹۳ م.) به شهرت رسید. واژه کیمونو در لغت به معنای چیزی برای پوشیدن است و به طور کلی برای اشاره به لباس استفاده می شود. حدود ۱۵۰ سال پیش، لباسهای غربی به ژاپن معرفی شد. مفهوم کیمونو به وافوکو تغییر کرد و اکنون به معنای لباس سنتی ژاپنی استفاده می شود.
کیمونو(Kimono): لباس اصلی
اوبی(Obi): نوعی کمربند یا ارسی است که با اکثر لباس های سنتی ژاپنی، به ویژه کیمونو، پوشیده می شود. دور کمر پیچیده شده و از پشت بسته می شود. سبک های مختلفی از اوبی وجود دارد که از نظر عرض، طول، جنس، الگو و سبک گره متفاوت است. بستن اوبی، از جمله هنرهایی است که به طور سنتی از مادران به فرزندان خود منتقل شده است.
گتا(Geta): صندل های سنتی ژاپنی است که اغلب با پایه ی چوبی و بندهای پارچه ای ساخته می شود. گتا روی دو تخته چوبی بلند ساخته می شود و راه رفتن در جاده های خاکی را بدون زمین خوردن یا کثیف شدن آسان تر می کند. امروزه اغلب به عنوان اکسسوری استفاده می شود.
طرح های فصلی کیمونو
در فصل بهار لباسهایی با رنگ های روشن و طرح های گل و منظره پوشیده میشود. در پاییز لباسهای ژاپنی رنگ هایی متناسب با حال و هوای آن فصل را دارد؛ برای طراحی کیمونوی پاییزی از طرح و نقش گل داودی و برگ درخت افرا استفاده می شود. ژاپنیها در زمستان به ویژه در آستانه تعطیلات، کیمونوهایی با طرح و نقش درخت کاج، شکوفه‌های آلو و گیاه بامبو میپوشند که آن را نشانه خوش اقبالی و سعادتمندی می دانند. جنس پارچه ها نیز در هر فصل متفاوت است. در تابستان از پارچه‌های کتانی و کنفی و در پاییز و زمستان از پارچه های ضخیم یا آستردار برای تهیه کیمونو استفاده می شود.
تاریخچه تولید پارچه کیمونو
ژاپنیها فنون نساجی و رنگرزی را در اصل از کره و چین به عاریت گرفته اند. در قرن هشتم میلادی، هدیه دادن طاقههای پارچه ابریشم، زربافت و ملیلهدوزی شده بین ژاپن و کشورهای همسایه (کره وچین) مرسوم بود. در طول قرنها ژاپنیها این منسوجات را همچون گنجینهای ارزشمند محافظت و در مورد آنها مطالعه و تحقیق میکردند، تا اینکه خودشان اقدام به تولید کردند. مهارت های بی نظیر و حس زیبایی شناسی دقیق ژاپنیها سبب شد پارچه کیمونو به یکی از عالی ترین گنجینه های ژاپن تبدیل شود.
برش و طرح و نقش کیمونو
برش کیمونو شامل چهار تکه (باریکه) اصلی است. دو تکه برای پوشش تنه و دو تکه برای آستینها. البته باریکههای کوچکی را هم برای دوختن یقه و قسمتهای باریک جلوی لباس در نظر میگیرند. به طور معمول کیمونوهایی که دارای طرحهای بافتهشده و نقش های تکرار شونده رنگآمیزی باشد غیررسمی به شمار میآیند. کیمونوی رسمی طرح ساده دارد و تک رنگ است، یا لبههای آن رنگ آمیزی متفاوتی دارد. کیمونوها در اصل شامل چندین ردا با رنگ های متفاوت بودند که تعداد آنها گاهی به ۱۲ هم میرسید. کیمونوها عموما آستین‌های بزرگی دارد و از شانه ها تا پاشنه پا می‌رسد. کیمونوی مردانه معمولا رنگ‌های ملایم‌تری دارد و از پارچه‌های مات ساخته میشود. طرح های کیمونوی زنانه به قدری زیباست که آنها را به آثار هنری تبدیل کرده است. همین موضوع سبب شده مخاطب نسبت به کیمونوی زنانه علاقه بیشتری نشان دهد. کیمونوی زنانه به طور سنتی از ابریشم دوخته می شود، اما امروزه در دوخت آن از پلی‌استر نیز استفاده می شود. تکنیک‌های تزئین شامل گلدوزی، نقاشی یوزن و رنگرزی است.