بقلم مروان کابالان مدیر تحلیل سیاست در مرکز عربی برای تحقیقات و مطالعات سیاست است.
28 اکتبر 2023
تارنمای الجزیره
برگردان و کوتاه سازی علی اصغر شهدی
[email protected]
استراتژی منطقه ای ایالات متحده در حال نابودی است، چرا که متحدانش را با فشار افکار عمومی روبرو نموده است و دست دشمنانش را برای کسب امتیاز بیشتر باز. در 7 اکتبر، گروه مقاومت مسلح فلسطینی حماس حمله ای را آغاز کرد که اسرائیل را غافلگیر و معادلات خاورمیانه رابهم ریخت.حمله حماس نه تنها مسیر مناقشه فلسطین و اسرائیل، بلکه پویایی کل خاورمیانه را نیز تغییر داده است. راهبرد کاهش تنش آمریکا در منطقه را به هم ریخته، دولت‌های عربی و ایران را در موقعیت دشواری قرار داده و درها را برای عملیات بیشتر چین و روسیه در منطه باز کرده است.
تضعیف استراتژی آمریکا
طی سه سال گذشته، دولت بایدن تلاش کرده است تا حوزه عمل خود در خاورمیانه را محدود کند و به عنوان بخشی از رفتن " به سمت محور آسیا" بر چین تمرکز نماید.برای انجام این کار، ایالات متحده امیدوار بود که با تسهیل عادی سازی روابط بین عربستان سعودی و اسرائیل و کاهش تنش با ایران، تنش ها در منطقه را "آرام" کند. همچنین امیدوار بود با ایجاد یک کریدور اقتصادی که هند، خاورمیانه و اروپا را به هم پیوند می داد، نفوذ چین در منطقه را به چالش می کشید و هند را تقویت می کرد.پروژه پیشنهادی دارای دو بخش بود: یک کریدور شرقی که هند را به کشورهای عربی خلیج فارس متصل می کرد و یک کریدور شمالی که کشورهای خلیج فارس را از طریق اردن و اسرائیل به اروپا متصل می نمود. قرار بود این پاسخ ایالات متحده به طرح کمربند و جاده چین باشد.حمله حماس به این نقشه ها بطور ناگهانی پایان داد. اولاً، این واقعه عملاً روند عادی سازی بین اسرائیل و عربستان سعودی را متوقف کرد و نتیجه ترتیبات امنیتی منطقه ای را خنثی نمود.ثانیا، این حملات همچنین ایالات متحده را وادار کرد تا سیاست کاهش حضور نظامی خود در منطقه را با دستور بزرگترین افزایش نظامی از زمان جنگ با داعش، تغییر دهد. پنتاگون یک ناو هواپیمابر را در شرق دریای مدیترانه مستقر کرد، در حالی که یک ناو هواپیمابر دیگر به خلیج فارس اعزام شده است. آنها با هم بیش از 100 هواپیما با قابلیت حمله و همچنین رزمناوها، ناوشکن‌ها و زیردریایی‌های مجهز به موشک‌های تاماهاوک را فراهم می‌کنند. واشنگتن می گوید که این افزایش برای جلوگیری از گشودن جبهه دیگری علیه اسرائیل توسط طرف سوم است.ثالثا، تلاش های آمریکا برای تنش زدایی با ایران نیز به پایان رسید. همین یک ماه پیش، دو کشور بر سر مبادله زندانیان و آزادی 6 میلیارد دلار از دارایی های مسدود شده ایران به توافق رسیده بودند. امید بود که این توافق، ایران را تشویق کند تا شبه نظامیان نیابتی خود در سوریه و عراق را از انجام حملات بیشتر علیه نیروهای آمریکایی باز دارد.تحولات هفته گذشته نشان می دهد که این ترتیبات به انجام نرسیده است. گروه‌های مسلح طرفدار ایران در سوریه و عراق حملاتی را به پایگاه‌های نظامی آمریکا انجام داده‌اند که در نتیجه آن تعدادی از پرسنل آمریکایی زخمی شده‌اند. مقامات آمریکایی همچنین مدعی شده اند که نیروهای آمریکایی در شمال دریای سرخ پهپادها و موشک های شلیک شده توسط حوثی ها در یمن را رهگیری کرده اند.همه اینها به این معنی است که ایالات متحده در خطر کشیده شدن به یک جنگ منطقه ای دیگر در خاورمیانه می باشد.
معضلات اعراب و ایران
حمله حماس و جنگ اسرائیل به غزه نیز دولت های منطقه را در موقعیت های دشواری قرار داده است. از یک سو، ایالات متحده متحدان عرب خود را که تعدادی از آنها روابط خود را با اسرائیل عادی کرده بودند، تحت فشار قرار داده است تا حماس را محکوم کنند.از سوی دیگر، کشتار بی امان غیرنظامیان فلسطینی توسط اسرائیل خشم افکار عمومی عرب را برانگیخته و دولت های عربی را نیز تحت فشار قرار داده است تا در همبستگی با فلسطینیان اقدامی انجام دهند. در حال حاضر نشانه هایی وجود دارد که فشار افکار عمومی رهبران عرب را به سمت مخالفت با خواسته های ایالات متحده سوق می دهد.عدم اقدام رهبران عرب برای حمایت از فلسطینی ها می تواند به موج جدیدی از بی ثباتی منطقه ای منجر شود. افکار عمومی عرب در حال حاضر از سیاست های اقتصادی شکست خورده خشمگین شده اند و کشتار بی رویه فلسطینی ها خشم آنها را بیشتر خواهد کرد. بار دیگر، حمایت ایالات متحده از جنایات اسرائیل در غزه، رژیم های عربی مورد حمایت آن را تضعیف می کند.ایران نیز در موقعیت دشواری قرار گرفته است، البته به دلایل مختلف. رهبری ایران حمله 7 اکتبر حماس را ستود و هرگونه دخالت در آن را رد کرد.تهران با دقت تلاش می کند تا وارد رویارویی مستقیم با اسرائیل یا متحدش، آمریکا نشود و در عین حال از حماس حمایت کند.