پیشینه روابط دو قدرت منطقه ای
از زمان وقوع انقلاب اسلامی در ایران، روابط بین جمهوری اسلامی و پادشاهی در عربستان اکثرا سرد و در مواردی متشنج بوده است.در سال‌های اخیر، اختلافات دو طرف در زمینه حمایت و رویکرد سیاسی نسبت به تحولات لبنان، سوریه، عراق و بحرین و به خصوص جنگ داخلی یمن شدت گرفت.برخی تحلیلگران معتقدند جنگ داخلی یمن عملا به صحنه جنگ نیابتی دو کشور تبدیل شده و در موارد متعدد، حوثی‌های نقاطی در داخل خاک عربستان را هدف قرار داده‌اند.
حمله تندروها به مراکز دیپلماتیک
عربستان «شیخ نمر باقر النمر» رهبر شیعیان عربستان را اعدام کرد.این موضوع دست مایه ای شد تا عده ای روز 12 دی ماه 1394 به کنسولگری عربستان در مشهد و سفارت این کشور در تهران حمله کنند.اتفاقی که باعث شد هفت سال روابط دیپلماتیک دو کشور قطع شود. دبیر شورای عالی امنیت ملی اسفندماه به پکن رفت و در انجا با میانجیگری چین فرآیند عادی سازی رابطه ایران و عربستان کلید خورد. متاسفانه رئیس جمهوری چین در ریاض از ادعاهای کشورهای عربی درباره جزایر سه گانه ایرانی حمایت کرد.این موضع گیری واکنش بسیار گسترده ای در کشور و خارج از ان داشت.با این وجود به رابطه تهران-پکن لطمه وارد نکرد.
همکاری اعراب با ایران
در ایران، این توافق با تبلیغات گسترده دولت همراه بوده و به عنوان یک دستاورد عمده برای دولت ابراهیم رئیسی و نشانه‌ای از شکست غرب در تشدید انزوای سیاسی قلمداد شده است. برخی مقامات حتی از تشکیل نوعی ائتلاف نظامی برای حفظ امنیت منطقه و کاهش حضور کشورهای غربی سخن گفته‌اند.به گفته کارشناسان، چنین انتظاراتی در شرایط کنونی و با توجه به اختلافات عمیق عقیدتی و سیاسی حکومت‌های دو کشور واقع‌بینانه نیست و بعید به نظر می‌رسد که عربستان سعودی و سایر کشورهای عرب حوزه خلیج فارس به جای اتکای به حمایت غرب از امنیت خود، در این زمینه به همکاری با ایران روی بیاورند. حتی در دوره قبل از انقلاب اسلامی نیز پایه‌های اتکای این کشورها به حمایت ایران روابط نزدیک ایران با غرب مبتنی بود.
هزینه جنگ یمن برای عربستان
در حالیکه ولیعهد عربستان در پی اجرای برنامه‌ای برای تبدیل این کشور به بزرگترین قدرت اقتصادی منطقه است، ادامه جنگ یمن نه تنها هزینه اقتصادی قابل توجهی را به این کشور تحمیل کرده بلکه جنبه‌هایی مانند آسیب‌های جانبی آن به غیرنظامیان باعث مخدوش شدن اعتبار و موقعیت سیاسی عربستان در غرب شده است.
دیدار امیر عبداللهیان با بن سلمان
وزیر امور خارجه ایران در جده با ولیعهد عربستان دیدار و روابط دوجانبه و تحولات منطقه ای و فرامنطقه ای را بررسی کرد. این دیدار با حضور فیصل بن فرحان وزیر امور خارجه علی رضا عنایتی، مشاور وزیر امور خارجه، محسن مرتضایی، مدیرکل تشریفات وزارت امور خارجه و نیز کاردار سفارت ایران در ریاض برگزار شد.
بحث و گفت و گو
درباره تحولات منطقه
به گزارش خبرگزاری رسمی عربستان (واس) حسین امیرعبداللهیان وزیر خارجه ایران در این دیدار سلام و قدردانی ابراهیم رئیسی، رئیس جمهور ایران را به ملک سلمان بن عبدالعزیز، پادشاه عربستان و ولیعهد این کشور ابلاغ کرد.در این دیدار روابط عربستان و ایران و فرصت‌های آتی همکاری های دو کشور و راه های توسعه آن بررسی شد.بررسی تحولات اوضاع در عرصه های منطقه ای و بین المللی و تلاش های انجام شده در این زمینه از دیگر محورهای این دیدار بود.
ایران به دنبال توسعه روابط
با جهان عرب
همزمان وزارت خارجه ایران نیز با انتشار بیانیه ای نوشت: حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران در ملاقات با امیر محمد بن سلمان ولیعهد و نخست وزیر پادشاهی عربستان سعودی، بر عزم جمهوری اسلامی ایران در توسعه مناسبات با کشورهای منطقه و عربستان تاکید کرد.در این بیانیه آمده که وزیر امور خارجه ایران با تاکید بر فرصت‌های فراروی دو کشور گفت: جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی می توانند با توسعه همه جانبه همکاری‌ها از جمله در حوزه سیاسی، اقتصادی، تجاری، ترانزیت، علم و فناوری، فرهنگی و مردمی، رشد و شکوفایی بیشتر را برای منطقه رقم بزنند.امیرعبداللهیان با اشاره به تحولات نظام بین الملل تاکید کرد: امروز ما در برابر یک مسئولیت تاریخی قرار داریم.امیرعبداللهیان با بیان دستاوردها و ظرفیت‌های جمهوری اسلامی ایران افزود: راه موفقیت منطقه تقویت گفتگو و همکاری و افزایش همکاری های توسعه محور است.وزیر خارجه ایران با اشاره به جايگاه و نقش ایران و عربستان در منطقه و جهان اسلام، از موضوع فلسطین و قدس به عنوان قضیه محوری جهان اسلام یاد کرد و رژیم صهیونیستی را تهدیدی برای همگان دانست.وزیر خارجه ایران همچنین بر اهمیت امنیت درونزا و پایدار منطقه تاکید کرد.
تغییر رویکرد ریاض نسبت به تهران
بر اساس بیانیه وزارت خارجه ایران، محمد بن سلمان ولیعهد عربستان با ابلاغ سلام خود و پادشاه عربستان سعودی به مقام معظم رهبری و رییس جمهور دکتر رئیسی گفت: نگاه عربستان به رابطه با ایران راهبردی بوده و ریاض در این خصوص عزم جدی دارد.ولیعهد عربستان با تاکید بر دعوت از رییس جمهور ایران برای سفر به عربستان، دیدار سران دو کشور را بسیار با اهمیت برشمرد و گفت این دیدارها تاثیرات اساسی بر توسعه و تعمیق مناسبات دوجانبه و چندجانبه خواهد داشت.در این دیدار همچنین در خصوص برخی مباحث منطقه ای و بین المللی نیز بحث و تبادل نظر شد.
90 دقیقه گفتگو با بن سلمان
حسین امیر عبداللهیان، وزیر خارجه ایران، نیز با انتشار پیغامی در شبکه اجتماعی ، نوشت: صبح امروز با امیر‌محمد بن‌سلمان ولیعهد عربستان‌سعودی بمدت ۹۰ دقیقه در جده دیدار داشتیم.وی این گفت وگوها را «صریح، بی‌پرده، سودمند و نتیجه‌بخش، مبتنی بر سیاست همسایگی» توصیف کرد و افزود:با اراده روسای دو کشور، بر مناسبات دوجانبه پایدار در همه زمینه‌ها تاکید شد.امیرعبداللهیان ادامه داد: در منطقه بر«امنیت و توسعه برای همه» اتفاق نظر داريم.
گفتگوی تلفنی بن فرحان و بلینکن
همزمان با دیدار وزیر خارجه ایران و ولیعهد عربستان، خبرگزاری رسمی سعودی گزارش کرد که وزیر خارجه این کشور با همتای آمریکایی خود تماس تلفنی داشته و دو طرف بر «هماهنگی و تقویت همکاری دوجانبه در مورد موضوعات منطقه‌ای و بین‌المللی به خصوص ارتقاء امنیت و ثبات در منطقه خاورمیانه و تلاش دو کشور متحد برای ایجاد پایه‌های صلح در منطقه و جهان به طور کلی» گفتگو کردند.این خبر در حالی منتشر شده که منابع مختلف از تلاش ایالات متحده برای میانجیگری بین عربستان سعودی و اسرائیل در راستای عادی‌سازی روابط دو کشور و دستیابی به توافقی مانند «توافق ابراهیمی» بین اسرائیل و چند کشور دیگر عرب خبر داده‌اند. براساس برخی گزارش‌ها، عربستان سعودی خواستار حمایت ایالات متحده از تقویت توان نظامی این کشور و همچنین کمک در ایجاد «صنایع صلح‌آمیز» هسته‌ای شده است.