به قلم ری مک گاورن
22 فوریه 2022
تارنمای انتی وار
برگردان و کوتاه‌سازی علی‌اصغر شهدی
[email protected]
تصمیم «ولادیمیر پوتین» رئیس‌جمهور روسیه در به رسمیت شناختن استقلال استان‌های روس نشین دونتسک و لوهانسک، به دو واقعیت کلیدی اشاره می‌کند: اول- پوتین بر اساس توافقات مینسک که در آن خودمختاری منطقه‌ای و همچنین آتش‌بس پیش‌بینی شده است، از متقاعد کردن متحدان ایالات‌متحده، آلمان و فرانسه برای تحت‌فشار قرار دادن اوکراین برای اجرای تعهداتش در این توافقنامه ناامید شده است؛ و دوم اینکه پوتین از حمایت قوی چین اطمینان دارد.
اما پرسش این است که در مورد عامل چین، چرا صاحب‌نظران/متخصصان غربی به این عامل تغییردهنده بازی توجه نمی‌کنند؟ باید به نیم قرن مطالعه در مورد روابط روسیه و چین نگاه کرد تا متوجه شد که چین و روسیه هرگز به‌اندازه کنونی ازنظر استراتژیک به هم نزدیک نبوده‌اند. پوتین و شی سهم خود را برای نشان دادن آن انجام داده‌اند. پرسش این است که چرا اکثر صاحب‌نظران و دانشمندان غربی نمی‌توانند آن را ببینند و پیامدهای آن را تشخیص دهند؟
برخی صاحب‌نظران با اشاره به سخنان «وانگ یی» وزیر امور خارجه چین در روز دو اسفند (۲۱ فوریه) در کنفرانس امنیتی مونیخ می‌گویند: «این آخرین نمونه از آنچه مقامات غربی می‌گویند چرخش چین در مسائل امنیتی اروپا در حمایت صریح از روسیه است.»
«کربی» سخنگوی پنتاگون می‌گوید: «حمایت چین از روسیه نگران‌کننده است و وضعیت امنیتی اروپا را بی‌ثبات‌تر می‌کند.»
«کوین راد» نخست‌وزیر استرالیا می‌گوید: «موضع صریح طرفداری چین از روسیه در مورد امنیت اروپا جدید، قابل‌توجه و یک انحراف رادیکال از گذشته است.»
البته حق با کوین راد است؛ و خوب است بدانید که پنتاگون از این تحول نیز آگاه است. جای سؤال است که ژنرال‌های هراسان ایالات‌متحده چگونه می‌خواهند در دو جبهه با دشمنان اصلی، خطر جنگ را به جان بخرند؟ آیا چین می‌تواند با زرنگی از دونتسک و لوهانسک بهره‌برداری کند؟
گفته‌های سفیر «چاس فریمن» در دی‌ماه (دسامبر) را به خاطر آوردم که به من گفت: «روشن است که اتحاد چین و روسیه تحت‌فشار تهدیدات ایالات‌متحده علیه هر دو رو به گسترش است. هیچ اتفاقی در مورد تایوان یا اوکراین بدون هماهنگی بین پکن و مسکو صورت نخواهد گرفت.… دیروز همچنین چاس به من یادآوری کرد که چین با روسیه موافق است که حوزه نفوذ جهانی ایالات‌متحده نیاز به عقب‌نشینی دارد.»
نقش چین در نظم جدید بین‌الملل
«وانگ یی»، وزیر امور خارجه چین در سخنرانی ویدیویی خود در کنفرانس امنیتی مونیخ، حمایت چین از موضع روسیه در مورد مقابله با گسترش ناتو به شرق را به‌وضوح اعلام کرد و پرسید: «آیا این گسترش به صلح و ثبات در اروپا کمک می‌کند؟» بااین‌حال، اینجاست که موضوع ممکن است کمی جدی شود؛ وانگ یی در پاسخ به سؤالی درباره اوکراین، موضع اصولی چین مبنی بر احترام به حاکمیت، استقلال و تمامیت ارضی همه کشورها را مجدداً بیان کرد و افزود که تنها راه مناسب برای حل بحران اوکراین، موضوع بازگشت به توافقنامه مینسک است.
در مورد به رسمیت شناختن استقلال دونتسک و لوهانسک توسط پوتین و اعزام نیروهای روسیه چه می‌توان گفت؟ من شرط می‌بندم که پوتین از قبل تصمیم مسکو را به «شی جین پینگ» اطلاع داده است. درباره اینکه چینی‌ها چه واکنشی نشان خواهند داد حدس و گمان‌ها مختلف است. حدس من این است که چینی‌ها تصمیم می‌گیرند مانند الحاق کریمه - نه از آن چشم‌پوشی کنند و نه انتقاد. علاوه بر این، من فکر نمی‌کنم پوتین بدون اطمینان ضمنی مبنی بر اینکه خطر جدی متوجه قوی‌ترین «ائتلاف» جهان – البته پس از ناتو – باشد به سمت دونتسک یا لوهانسک حرکت کرده باشد. ...
من نمی‌توانم تصور کنم که پوتین آن‌قدر نادان باشد که به اوکراین حمله کند، شهرهای آن را بمباران کند و ... هرچند واضح است که روسیه توانایی آن را دارد، حتی بدون هیچ تمرینی در مرز؛ بنابراین باید بین توانایی و قصد تمایز قائل شد. ازآنجایی‌که پوتین کاملاً از توانایی‌های اطلاعاتی ما آگاه است، می‌داند که ما صرفاً تماشا خواهیم کرد و به‌جز تحریم‌های کم اثر کار دیگری از ما ساخته نیست. «زلنسکی» با عدم اجرای مفاد توافقنامه اجرای مینسک به پوتین بهانه می‌دهد تا بگوید که این عهدشکنی اوکراین هیچ جایگزینی به‌جز به رسمیت شناختن دونتسک و لوهانسک برای او باقی نگذاشته است.