کارشناسان محیطزیست و سازمان ملل متحد هشدار دادهاند که افزایش دمای جهان بیش از ۱.۵ درجه سانتیگراد خواهد بود مگر اینکه کشورهای جهان سختگیری بیشتری در مورد جلوگیری از افزایش گازهای گلخانهای داشته باشند. اگر دولتها مایلاند افزایش دمای زمین از آستانه ۱.۵ درجه سانتیگراد فراتر نرود باید تا سال ۲۰۳۰ تولید گازهای گلخانهای را به نصف برسانند؛ اما جدیدترین مجموعه سیاستهای ارائهشده توسط کشورهای جهان به سازمان ملل متحد حاکی از آن است که میزان تولید این گازها تا سال ۲۰۳۰ حداکثر در حد فعلی تثبیت میشود. آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل، این وضعیت را «آژیر قرمز برای سیاره ما» خوانده است. وی گفته است که «این وضعیت نشان میدهد که دولتها در هیچ کجای جهان از اراده لازم برای محدود کردن افزایش دمای آبوهوا به ۱.۵ درجه و دستیابی به اهداف توافقنامه پاریس (در مورد تغییرات اقلیمی) برخوردار نیستند.» دبیرکل سازمان ملل هشدار داده «کشورهای اصلی تولیدکننده گازهای گلخانهای باید اهداف بسیار بلندپروازانهتری را درزمینه کاهش این نوع گازها دنبال کنند.»
کمکاری و فاصله بزرگ
دکتر نیکلاس هونه از انستیتوی جدید آبوهوا به بیبیسی گفته: «اگر در مورد ۱.۵ درجه سانتیگراد (آستانه افزایش دما که کشورهای جهان در توافق اقلیمی پاریس توافق کردهاند از آن تجاوز نشود) جدی باشیم، یکفاصله بزرگ وجود دارد که باید جبران کنیم.» وی افزوده است که «میزان تولید جهانی گازهای گلخانهای باید نصف شود درحالیکه طبق توافقهای کنونی مقدار آن فقط تثبیت میشود و این وضعیت واقعاً مطلوب نیست.» بعضی از کشورها حتی برنامهای در این زمینه ارائه ندادهاند و در مورد برخی دیگر - مانند استرالیا - نظر بر این است که هیچ پیشرفت قابلتوجهی نسبت به پیشنهادهای قبلی نداشتهاند. میزان تولید گازهای گلخانهای کشورهایی در این زمینه کمکاری میکنند یا برنامهای ندارند ۱۰-۱۵ درصد تولید جهانی گازهای گلخانهای است. مکزیک و برزیل به دلیل فقدان پیشرفت درزمینه مقابله با تولید گازهای گلخانهای با انتقاد زیادی مواجه بودهاند.
نشانههای مثبت اقلیمی
البته نشانههای مثبتی هم وجود دارد. بهعنوانمثال، اتحادیه اروپا در مقایسه باهدف اعلامشده کاهش ۴۰ درصدی میزان کربن نسبت به میزان سال ۱۹۹۰، در نظر دارد این کاهش را به ۵۵ درصد برساند. به گفته دکتر هونه «هدف اتحادیه میتوانست بیشتر باشد، اما تردیدی نیست که بازهم گام خوبی در مسیر درست برداشتهشده است.» وی همچنین نپال، آرژانتین و بریتانیا را به خاطر تعیین هدف کاهش ۶۸ درصدی تا سال ۲۰۳۰ نسبت به میزان گاز تولیدی در سال ۱۹۹۰ قابلتحسین دانسته است. دکتر هونه سیاستهای اقلمی بریتانیا را نمونهای برای بقیه جهان توصیف کرده است. این کشور یک قانون مرتبط با تغییرات اقلیمی را به تصویب رسانده و یکنهاد مستقل را برای نظارت بر اجرای این قانون تعیین کرده است. بریتانیا قصد دارد تا سال ۲۰۵۰ تقریباً هیچ گاز آلایندهای تولید نکند و بهاصطلاح به هدف «صفر کردن تولید خالص کربن» برسد.
رقابت سازنده کشورها
دکتر هونه گفته است «اینیک برنامه مؤثر است که باعث اطمینان بیشتر در درازمدت میشود و علائم مهمی را برای سرمایهگذاران ارسال میکند تا در طرحهای خود حفظ محیطزیست را در نظر بگیرند.» پیشنهاد مربوط به محدود کردن تولید کربن موسوم به طرح تعیینشده ملی برای کمک به حفظ محیطزیست حاکی از یک رقابت سازنده بین ژاپن و چین بر سر صفر کردن تولید گاز گلخانهای بوده است. در ابتدا، ژاپن هیچ هدفی برای سالهای میانی قرن حاضر نداشت. بعد دولت چین پیشنهاد صفر کردن میزان خالص تولید کربن تا سال ۲۰۶۰ را مطرح کرد و سپس ژاپن توصیه کرد که سال ۲۰۵۰ برای این منظور تعیین شود. پیشنهاد چین هنوز بهطور رسمی در سازمان ملل متحد تأیید نشده است. در ایالاتمتحده، جو بایدن قول داده است برنامه خود برای کاهش گازهای گلخانهای را اجرا کند و گفته میشود هند - که مدتها مدعی بود به دلیل فقر اقتصادی باید از برنامه کاهش کربن معاف شود - تعیین هدف مشخصی در این زمینه را در دست بررسی دارد.
اولویتهای متناقض
بین آنچه دولتها میگویند و آنچه انجام میدهند تفاوت وجود دارد و بسیاری از کشورها بین اولویتهای متناقض درگیر هستند. بهعنوانمثال آلمان که عضو اتحاد بینالمللی برای عبور از زغالسنگ و از میان برداشتن نیروگاههای زغالسنگی است در سال گذشته یک نیروگاه جدید زغالسنگی را به کار انداخت. بریتانیا بنیانگذار این اتحاد است اما در حال حاضر با صدور اجازه بهرهبرداری از یک معدن جدید زغالسنگ با انتقادات بینالمللی مواجه شده است. این کشور همچنین در حال ساخت یک خط راهآهن سریعالسیراست که تولید کربن آن تا پایان قرن حاضر به صفر نخواهد رسید و یک برنامه ۲۷ میلیارد پوندی برای گسترش بزرگراههایی برای اتومبیل تصویب کرده است. دولت بریتانیا همچنین از اهداف مشخصی که مشاوران زیستمحیطی آن معین کردهاند فاصله میگیرد. از طرف دیگر، بریتانیا تولید برق از زغالسنگ را متوقف کرده است. در این کشور سرمایهگذاری زیادی درزمینه انرژیهای تجدید پذیر انجام میشود و دولت گفته است پس از سال ۲۰۳۰ دیگر هیچ خودروی بنزینی یا دیزلی فروخته نخواهد شد.
تعهدات جدی، اقدامات فوری
گوترش گفته است که «تصمیمگیرندگان باید در این مورد گام جدی بردارند و تعهدات بلندمدت باید با اقدامات فوری برای حرکت بهسوی به تحول موردنیاز مردم و محیطزیست زمین مطابقت داشته باشد.» اوبری وبسون، رئیس اتحادیه کشورهای جزیرهای کوچک گفته است: «ما کشورهایی را که وعده به صفر رساندن میزان کربن تا سال ۲۰۵۰ را اعلام کردهاند تحسین میکنیم.» وی افزوده است: «اما بدون تعیین مسیرهای عملی برای سال ۲۰۳۰ در برنامههای آب و هوایی خود، تعهدات دولتها برای سالهای میانی قرن تا حد زیادی بیمعنی است. این گزارش تأیید میکند که برای این منظور اقدامات فوری و گام واقعی وجود ندارد.» دکتر هونه نیز گفته است که «بین برنامههای اعلامشده کشورها و آنچه موردنیاز است و همچنین بین تعهدات و سیاستهای آنها برای تحقق این تعهدات فاصله وجود دارد.» او افزوده است: «پیشرفت وجود دارد اما روند آن آهسته و بسیار کند است.»