کتابِ «شعر و شاعران عرب» متشکل از مصاحبه و مطالبی از شاعران و نویسندگان مشهور عرب زبان است که برخی آثارشان در طول دهههای گذشته به فارسی ترجمه شدهاند. البته پیشینه ارتباط شعری ایرانیها و عربها به قرنها و هزاره قبل میرسد و میشود گفتگوی شاعران ایرانی با شاعران عرب زبان را در آثار حافظ شیراز هم دید. اما این کتاب در حقیقت نگاهی امروزی نسبت به مسائلی است که همیشه سیاست باعث خلطشان شده است، مسائلی مثل میهن، نژاد، مذهب، سرزمین، ناسیونالیسم, تبعید، عشق، جنسیت، زبان و... . اصولاً در برداشت کلیشهای نویسندگان عرب را در برابر نویسندگان اسرائیلی تصور میکنیم ولی مصاحبه نخست این کتاب از دیدگاهی انسانی نسبت به امور خبر میدهد که معیار سنجششان در ادبیات بازتاب پیدا میکند، شاعرانی که زمانی با شعرهای پرشورشان تحرکات اجتماعی را بازتاب میدادند یا حتا باعثش میشدند کسانی مثل محمود درویش که در مصاحبهاش دیدگاه انسانیش را درباره رنج برابر یک فلسطینی و یک یهودی میبینیم، حسهایی مثل تبعید در طول تاریخ و ناسیونالیسم و تعریف آن در ادبیات که متفاوت از تعاریف سیاسی و اجتماعی روزمره است و به مخاطب گوشزد میکند که میهن انسانها در ادبیات یکی است و کسی از دیگری برتر نیست. نزار قبانی هم مدعی است که شاعران و نویسندگان میتوانند جهان را تغییر بدهند آنگونه که قدرقدرتان چنین کردهاند یا بمبهای اتمی و خواندن این سخنان از زبان شاعری که بیشتر عاشق پیشهای در تمنای تنانگی و عشق است جلب نظر میکند چرا که میشود در خلال حرفهای او دیدگاه ماتریالیستی و اجتماعیاش را نسبت به نویسندگی دید و مهم بودن قلم و قدرتش در برابر سیاست و زورگویی دیکتاتورها... . آدونیس هم با پرسشگری درباره حقیقت دولتهای دینی و برخودشان با زن در نوشتهاش که در سفرش به ایران نگاشته شده و با توصیفات شاعرانهاش از شهرهایی مثل اصفهان و شیراز یا شخصیتهایی مثل ابنسینا و خیام جلب نظر میکند. همینطور میشود با موضع او در مصاحبه مفصلش با صقرابوفخر در کتابِ ملکوت در غبار بیشتر آشنا شد که معتقد است نویسنده مستقیماً سیاسی نباشد و خودش را با سیاستمدارها درگیر نکند چرا که از کار اصلیاش که همانا نوشتن است جا میماند و در نهایت ممکن است با این در افتادن جانش را هم از دست بدهد و نتیجه تلاشها و زحماتش را نبیند..... در این کتاب میشود با شاعران کمتر شناخته شده نیز آشنا شد، کسانی مثل محمدمهدی جواهر و شخصیت آتشینش و نظرات بیپروایش درباره شاعران و جایگاه زن در ادبیات عرب، و شعر و جامعه عرب که او آن را عقب افتاده میخواند. همینطور ابوالقاسم الشابی که به شاعر عشق و زندگی مشهور است و پیشینهای از تصوف و مبارزه بر سر حقوق کارگران و زنان را داشته و البته جوان مرگ شده است. همچنین مطلبی درباره ترجمه آثار ادبی عرب به غربی و تأثیرپذیری این نویسندگان از ادبیات غرب و آنگلوساکسون. در نهایت هم نوشتهای درباره دنیس جانسون مترجم آثار ادبی عرب به انگلیسی که میتواند وضعیت ادبیات این نویسندگان در سطح جهان را به مخاطب عرضه کند. در کل میشود این کتاب را مقدمهای گزینشی برای ورود به دنیای نظرات شاعران عرب زبان دانست.