ارزیابی شما از سفر رئیس‌جمهور به آفریقا چیست و چرا دولت سه کشور کنیا، اوگاندا و زیمباوه را مقصد خود انتخاب کرده است؟
سیاست خارجی در دولت سیزدهم بر اساس راهبردهای جدید انتخاب‌شده است.سفرهای رئیس‌جمهور برای تحقق این راهبردها انجام می‌شود.سیاست خارجی در دولت سیزدهم 3 راهبرد ویژه دارد.
اولین هدف اولویت قرار دادن همسایگان در سیاست خارجی است، دومین هدف اولویت اقتصاد در روابط بین‌الملل و سومین راهبرد متناسب‌سازی کشورها و متنوع کردن مراکز صادرات و واردات است.
قاره آفریقا دارای 54 کشور است. بسیاری از این کشورها ظرفیت‌های قابل‌توجهی دارند تا بتوانند طرف ایران در معاملات تجاری و اقتصادی شوند. کشورهای آفریقایی دارای اندوخته‌های خوب ارزی، زمین‌های حاصلخیز قابل بهره‌برداری و همچنین دارای ظرفیت‌های سیاسی در مجامع بین‌المللی هستند. برای گرفتن آرای کشورهای آفریقایی در مجامع جهانی رقابت وجود دارد.
لذا تلاش‌ها برای تحقق اهداف و راهبرد جدید در سیاست خارجی دنبال می‌شود. سه کشور کنیا، اوگاندا و زیمباوه به‌عنوان اولویت برقراری روابط تجاری قرار گرفتند زیرا بستر متقابل روابط و انگیزه لازم از جانب دولت‌های کنیا، اوگاندا و زیمباوه وجود دارد.
یکی از ویژگی سه کشور یادشده این است که در چهار دهه گذشته روابط خوبی با جمهوری اسلامی داشته‌اند و اعتماد متقابلی بین آن‌ها و ایران وجود دارد. نکته بعدی هر سه کشور در حوزه شرق آفریقا واقع‌شده‌اند. به‌نوعی سفر رئیس‌جمهور به منطقه شرق افریقا است. انتخاب مقاصد در سه کشور پراکنده نیست بلکه به‌نوعی تنظیم‌شده که کل منطقه شرق آفریقا را پوشش دهد.
قابلیت دیگر آفریقا زمین‌های حاصل خیز و آب هوایی است که می‌شود از یک زمین در تمام فصول بهره‌برداری کرد. ایران در حال تلاش برای کشت فرا سرزمینی است. این سیاست نیازمند زمین‌های مناسب در اقصا نقاط دنیا است تا بتواند هم به میزبان سود برساند و هم سرمایه‌گذاری را بهره‌مند کند. با توجه به اینکه ایران در منطقه خشک است و نیازمند برخی محصولات مانند نهاده‌های دامی هست، کشت فرا سرزمینی می‌تواند چاره خوبی برای برطرف شدن بخشی از نیازهای کشور باشد.
بنده مزارع زیمباوه را از نزدیک مشاهده کرده‌ام. می‌توان گفت در تمام طول سال سرسبز هستند به‌طوری‌که فصل پاییز و زمستان معنایی به آن صورت در این کشورها ندارد.
در اوگاندا هم همین‌طور است و این کشور از ظرفیت‌های خوبی برای سرمایه‌گذاری در بخش کشاورزی برخوردار است.
سفر رئیسی به آفریقا نشان‌دهنده اعلام تغییر سیاست ایران و اولویت دادن به روابط اقتصادی است. همچنین نشانه ترک خوردن تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران است و نشانه شکست سیاست‌ها انزوا طلبی برای ایران است. برخلاف برخی تبلیغات سفر رئیسی نشان می‌دهد که کشورهای آفریقایی علاقه‌مند به ارتباط با جمهوری اسلامی هستند. به‌طور مجموع سفر به آفریقا آغاز یک‌روند بلندمدت است که نباید دستاوردهای آن را در مدت کوتاه مطالبه کرد.هیچ سفری در عرصه سیاست دستاوردهای زودرس ندارد. تصور غلطی وجود دارد که هر سفر باید سریع به نتیجه برسد که این باور درست نیست. روند سفرهای رئیسی در میان‌مدت جواب می‌دهد.
با توجه به اینکه اهداف سفر بیش از آنکه سیاسی-امنیتی باشد اقتصادی است آیا در شرایط تحریمی می‌توان به بازگشت منابع حاصل از توافقات امید داشت؟
به‌طورکلی می‌توان گفت امروز اقتصاد دولتی در عرصه تجارت جهانی فلج شده است. زیرا اقتصاد دولتی موانع زیادی دارد و بروکراسی در آن به‌اندازه‌ای است که نتیجه نمی‌دهد. مهم فعال کردن بخش خصوصی است. اکثر کشورهای دنیا نیز به این سمت رفته‌اند که بخش خصوصی را در تجارت بین‌المللی فعال کنند.
بخش خصوصی ایران عادت کرده در 200 سال گذشته فقط با غرب کار کند و متأسفانه از تصور ارتباط با سایر کشورهای جهان پرهیزکرده است.
اما امروز یکی از راهبردهای معاونت اقتصادی وزارت خارجه راه‌اندازی بخش خصوصی است. این حوزه می‌تواند زمینه‌ساز گسترش تحکیم روابط سیاسی هم باشد.
بخش خصوصی حتی می‌تواند با سرمایه اندک وارد بازار افریقا شود و می‌توانند راه‌های درآمدی خوبی پیدا کنند.
مسائل بانکی نیز از طریق کشورهای باشگاه تحریمی‌ها و همچنین تهاتر قابل‌حل شده است. امروز ایران با ونزوئلا، چین و روسیه ارتباط اقتصادی دارد و به‌رغم وجود تحریم‌ها نیازهای خود را برطرف می‌کند.
ایران سالانه در محصولاتی مانند کاکائو، موز، نارگیل، قهوه.. مصرف زیادی دارد که می‌تواند این نیازها را از کشورهای آفریقایی تأمین کند. اما در مقابل سیب در کشور ما زیاد است. به همین دلیل می‌توان سیب را با چنین کالاهایی تهاتر کرد.
در کشورهای مسلمان معمولاً مسلمانان با یکدیگر همکاری می‌کنند و می‌توانند موانع رشد توسعه را با یکدیگر حل کنند. البته گفتنی است که یکی از راه‌های روابط تجاری ایران با کشورهای آفریقا لبنان است که ارتباط خوبی با ایران دارد.