ستاره صبح-اگر جو بایدن در انتخابات پیروز شود، دولت ضعیف شده ایران ممکن است فقط چند ماه فرصت داشته باشد تا قبل از مواجهه با چالش انتخاباتی خود توسط تندروهایی که مخالف هرگونه تعامل با غرب هستند برای یک توافق هستهای احیاشده برای مذاکره حاضر شود. اصلاحطلبان و میانهروهای ایران به دلیل عدم موفقیت در انجام اصلاحات اقتصادی و راضی نگهداشتن طبقه متوسط بهشدت آسیبدیدهاند. هنگامیکه ترامپ از معامله برجام خارج شد و حداكثر فشار اقتصادی را بر تهران وارد كرد. صادرات نفت ایران را کاهش داد و طرفداران تعامل با آمریكا كه برای دفاع از استراتژی خود تلاش میکردند را تضعیف کرد. محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه در مصاحبه اخیر خود با روزنامه کار و کارگر اصرار داشت که وزارت خارجه در مذاکره با آمریکاییها سادهلوح نبوده است، اما گفت موضوع اینجاست که ترامپ «اتاق مذاکره را یکجا منفجر کرده است.» رئیسجمهور فعلی ایران، حسن روحانی که به نتایج برجام امید بسته بود پس از دو دوره چهارساله در حال ترک صحنه میباشد. طیف وسیعی از محافظهکاران که از روابط نزدیکتر با چین یا سیاست اقتصادی متکیبهخود دفاع میکنند، در آستانه تصاحب مسند ریاست جمهوری هستند. جنبش اصلاحطلبان و میانهروها هنوز تصمیم نگرفتهاند کاندیدایی معرفی کند یا اینکه از شخصیت تکنو کراتی مانند علی لاریجانی، رئیس سابق پارلمان که در حال حاضر به روحانی در زمینه توافقنامه راهبردی 25 ساله با چین کمک میکند برای ورود به عرصه مبارزه انتخاباتی حمایت کنند.اصلاحطلبان در انتخابات پارلمانی بهار با کمترین میزان مشارکت مردم به سختی تنبیه شدند. شانس اقناع طبقه متوسط ناامید برای رأی دادن در انتخابات ریاست جمهوری ممکن است تا حدی به یافتن نامزدی معتبر بستگی داشته باشد که بتواند امید به ازسرگیری مذاکرات با غرب را افزایش دهد.بایدن تاکنون وعده داده است که «اگر ایران با پیروی کامل به توافق هستهای بازگردد، ایالاتمتحده بهعنوان نقطه شروع به مذاکرات بعدی میپیوندد«.
اما حتی اگر پیروز شود، بایدن تا 20 ژانویه کار خود را آغاز نمیکند و فقط مدت کوتاهی برای اصلاحطلبان باقی میماند تا ایرانیان را متقاعد کنند که مسیر تعامل با طرفهای جدید در برجام ارزش تلاش مجدد را دارد.برخی از تحلیلگران میگویند پیروزی بایدن میتواند برای تغییر وضعیت در ایران مثبت باشد. در این صورت انتخابات در تهران با جذابیت بیشتری دنبال خواهد شد.در مقالهای در روزنامه سازندگی آمده است: «مهمترین اتفاقی که در وضعیت داخلی پس از تحلیف رئیسجمهور غیر ترامپ رخ خواهد داد، تغییر در فضای روانی جامعه ایران و ظهور امید به امکان گفتگوی موفق با ایالاتمتحده میباشد.»بسیاری از اصلاحطلبان معتقدند که جایی برای حضور در انتخابات وجود ندارد. بهتر است محافظهکاران به طور واضح مسئولیت قوای مجریه، قضائیه و پارلمان را بر عهده بگیرند و پاسخگوی سیاست اقتصاد مقاومتی باشند.گفتگوهای گستردهتر در موردتوافق هستهای از اواخر سال 2021 آغاز میشود. توافقنامه بعدی که توسط سه کشور اروپایی پشتیبانی خواهد شد، شامل مذاکره پیرامون وضعیت توافق هستهای، برنامه موشکهای بالستیک ایران و سیاستهای ایران در خاورمیانه خواهد بود.اما موانع بر سر چنین معاملهای زیاد است. محمدحسین عادلی، سفیر پیشین ایران در انگلیس هشدار داده است که «بایدن قبل از هر چیز باید اعتماد ایران را به روش مذاکره به طور عملی جلب کند. اعتماد ایران با کلمات قابل جلب نیست، بلکه باید در عمل و با ضمانت این کار را صورت داد.» حسن احمدیان، استاد خاورمیانه در دانشگاه تهران، استدلال میکند که ایران قبل از بازگشت به پیروی کامل از برجام، خواستار جبران خسارت اقتصادی ناشی از تحریمهای واشنگتن و همچنین رفع نقایص برجسته در برجام میباشد.ایران احساس میکند توافق سال 2015 که بر اساس آن موظف گردید برنامه هستهای غیرنظامی خود را مهار کند، نتوانست غرب و آمریکا را مجبور به انجام تعهداتشان نماید و همچنین نتوانست ایالاتمتحده را به دلیل نقض مفاد آن جریمه کند. وی گفت: «بازگشت مجدد به پیروی کامل به دلیل پیوستن مجدد ایالاتمتحده به معامله دیگر عملی نیست. چراکه کاهش اعتماد به حدی افزایشیافته است که تغییر چهره در کاخ سفید نخواهد توانست این واقعیت را تغییر ده.»
چهارشنبه 21 اکتبر
تارنمای گاردین
برگردان علیاصغر شهدی
Asghar.shahdi@gmail.com