بعد از آن تاکنون 5 انتخابات پارلمانی برگزار شده و 5 دوره پارلمانی فعالیت داشته است. سرنوشت سه سمت اصلی حکومت عراق یعنی رئیسجمهور، نخستوزیر و رئیس پارلمان؛ در ائتلافها و رایزنی های بعد از انتخابات پارلمانی مشخص میشود که برای ایران، امریکا، اسرائیل و عربستان مهم است.
نقش تعیین کننده ائتلافها در انتخاب رئیسجمهور و نخستوزیر
سه ائتلاف بزرگتر شامل بزرگترین ائتلاف، اکثریت مطلق(حداقل نصف به علاوه یک کرسی پارلمان) و دو ائتلاف بزرگتر پس از آن به ترتیب، سمت های نخستوزیر(فرد اجرایی اول)، رئیسجمهوری و رئیس پارلمان را انتخاب میکنند و این سمتها به ترتیب سهم این سه ائتلاف میشود.
با اینکه رئیسجمهوری، عالی ترین مقام کشور است اما چون اختیارات اجرایی ندارد و نخستوزیر، مقام اول اجرایی است و ریاست کابینه و هیئت وزیران را برعهده دارد در نتیجه نخستوزیری معمولا انتخاب بزرگترین ائتلاف (اکثریت مطلق در پارلمان) است.
مسئولیت ارتش(وزارت دفاع)، سرویس اطلاعاتی امنیتی، پلیس(زیرمجموعه وزارت کشور)، رادیو و تلویزیون و سازمان امنیت داخلی عراق در اختیار نخستوزیر و دولت است. سه ائتلاف بزرگتر باید درباره افرادی که این سه سمت را برعهده میگیرند به توافق کامل برسند و از گزینه های یکدیگر حمایت کنند. در نتیجه تا زمانی که سه ائتلاف بزرگتر در این باره به توافق نرسند، هیچ کدام از سه سمت رئیسجمهوری، نخستوزیر و رئیس پارلمان انتخاب نمیشوند و پارلمان در حالت تعلیق قرار میگیرد.
بعد از توافق، ابتدا پارلمان به جای رئیس سِنی، رئیس دائم انتخاب میکند. بعد از آن پارلمان به گزینه ریاست جمهوری رأی میدهد و رئیسجمهوری هم همان روز، گزینه مورد توافق را به عنوان نخستوزیر جدید، مأمور تشکیل کابینه میکند. بزرگترین ائتلاف(اکثریت مطلق) در پارلمان نمیتواند هر سه سمت رئیسجمهوری، نخستوزیر و رئیس پارلمان را از آن خود کند.
انتخاب دموکراتیک
پارلمان عراق 329 کرسی دارد. 9 کرسی برای اقلیت های دینی و نژادی در نظر گرفته شده که برای نمایندگان مسیحیان، ایزدی ها، شبک، مندائیان (صابئین) و کردهای فیلی اختصاص مییابد.
در این انتخابات، بیش از 7768 کاندیدا شامل 5520 مرد و 2248 زن باهم رقابت میکنند. حدود 21 میلیون نفر از جمعیت 46 میلیونی عراق میتوانند در انتخابات شرکت کنند. در این انتخابات، 31 ائتلاف، 38 حزب و 75 فهرست انفرادی باهم رقابت میکنند. هر استان یک حوزه انتخابیه است، ولی سه استان از این شکل حوزه بندی مستثنا هستند. در اقلیم کردستان عراق، پنج فهرست اصلی در رقابتی متمرکز شرکت دارند. انسجام سیاسی احزاب سنتی کرد مانع از پراکندگی آرا شده است. در مناطق سنی، چهار ائتلاف عمده رقابت می کنند. استان های شیعه نشین، بیشترین تعدد فهرست ها و ائتلاف ها را شاهدند؛ از ائتلاف سازندگی و توسعه به ریاست سودانی گرفته تا دولت قانون، صادقون، بدر و دیگر جریان های ملی و محلی.
اقتدار منفی مقتدی صدر
موضع مقتدی صدر می تواند نقشی تعیین کننده در جهت گیری رأی دهندگان شیعه داشته باشد. رهبر جریان صدر قبلا از شرکت در انتخابات انصراف داده بود و طرفداران او در مناطقی که اکثریت نسبی دارند، تبلیغات معکوس برای عدم شرکت مردم در انتخابات به راه انداختهاند.
مقتدی صدر در پیامی دست نویس که آن را در صفحه کاربری خود در شبکه های اجتماعی منتشر کرده بود نوشت: "قومی را که به وطن و اصلاح آن باور ندارند و منکر آن هستند، رها کردم." وی نوشت: "آزموده را آزمودن خطاست. فساد را تحریم میکنیم." مقتدی صدر با انتشار دو هشتگ "تحریم کنندگان انتخابات" و "عراق را نجات دهید"، از نیروهای امنیتی و نظامی عراق که بزرگترین توده جمعیتی را در رأی گیری ششمین دوره انتخابات پارلمانی تشکیل میدهند، خواست به مسئولیت خود در این باره عمل کنند.
صدر با اشاره به عبارت «آزموده را آزمودن خطاست» گفت که انتخاب آزموده شده به معنی ریشه دار کردن فساد در کشور است. وی رویکرد سیاسی خود را جایگزین کردن صالح به جای فاسد عنوان کرد و افزود که انتخاب چهرههایی که قبلا در ادای مسئولیت شکست خوردهاند به مفهوم حاکمیت فساد و ریشه دار کردن آن در تمامی ابعاد نظام سیاسی حاکم بر عراق است.
سلامت انتخابات عراق
حسین کنعانی مقدم، کارشناس و تحلیلگر مسائل منطقه درباره انتخابات پارلمانی عراق گفت: انتخابات پارلمانی عراق از اهمیت خاصی برخوردار است چرا که دولت آینده این کشور در اختیار جناحی خواهد بود که پیروز این انتخابات باشد. وی افزود: انتخابات بعد از سه روز سکوت تبلیغاتی اجرا شد. از این رو رأی گیری به دور از هیجان و در فضایی امن برگزار میشود. تمام احزاب عراق در انتخابات فعالیت میکنند. دولت به خوبی امنیت و سلامت انتخابات را تأمین کرد و رأی مردم سرنوشت این کشور را تعیین میکند.
این تحلیلگر مسائل منطقه در ادامه اظهار داشت: جریان حکیم، بدر و سودانی هر کدام لیست های مجزایی ارائه دادهاند. شخصیت های شناخته شده حشد الشعبی در اکثر این لیستها حضور دارند. تمام جریانات سیاسی در انتخابات حضور فعالی داشتند. فقط جریان صدر اعلام کرد که در انتخابات شرکت نمیکند و رهبر این جریان انتخابات را تحریم کرده است. جریان صدر بیشترین اقبال را در بغداد دارد. تلاش این است که شیعیانی رأی بیاورند که با غرب زاویه نداشته و خارج از حلقه مقاومت باشند اما ظواهر نشان میدهد که رأی دهندگان با جریان مقاومت زاویه ندارند. مجلس و دولت قوی در عراق مداخله بازیگران خارجی کنترل را میکند. امنیت این کشور به نفع امنیت منطقه و کشورهای غرب آسیا خواهد بود.