برزو حقشناس، کارشناس بازارهای مالی، در گفتوگو با خبرنگار اعتماد آنلاین در خصوص روند افزایش قیمت ارز طی روزهای اخیر اظهار داشت: افزایش اخیر قیمت دلار و طلا، عمدتاً ناشی از افزایش ریسکهای سیاسی بوده است. اگر فرض را بر این بگذاریم که در حال حاضر قیمتها دچار حباب مثبت هستند، منشأ این حباب، بیتردید به ریسکهایی بازمیگردد که فضای سیاسی کشور را در برگرفتهاند. این شرایط، بهویژه در سطح سیاسی، منجر به افزایش قیمت و شکلگیری حباب مثبت شده است.
وی افزود: از منظر سنتی و با توجه به وضعیت اقتصادی فعلی نیز، معمولاً با نزدیک شدن به پایان شهریورماه، تقاضا برای ارز، بهویژه دلار، افزایش مییابد. این تقاضا از دو مسیر تشدید میشود: نخست، تقاضای شخصی و مسافرتی شهروندان که در پایان تابستان افزایش مییابد، و دوم، تقاضای تجاری که بهتدریج از سوی شرکتها، تجار و واردکنندگان مطرح میشود. از حدود پانزدهم شهریور، این تقاضای تجاری رشد محسوسی پیدا میکند و هرچه به پایان سال میلادی و نیز پایان سال چینی نزدیکتر میشویم؛ یعنی حدوداً تا پانزدهم بهمنماه شدت این تقاضا افزایش مییابد. زیرا عمده شرکتهایی که با چین مراوده تجاری دارند، در این بازه زمانی اقدام به تسویه حسابهای مالی خود میکنند.
به گفته حقشناس، افزون بر این، ریسکهای سیاسی، تنشهای بینالمللی، و حتی تقاضاهای کاذب ناشی از رفتارهای سفتهبازانه نیز به این فضا دامن میزنند. در نتیجه، نهتنها با تقاضای واقعی، بلکه با هجوم سرمایههایی روبهرو میشویم که صرفاً بهقصد نوسانگیری وارد بازار میشوند. بنابراین، دلیل اصلی افزایش قیمت دلار در روزهای اخیر، افزایش سطح ریسکهای سیاسی است.
وی ادامه میدهد: آنچه امروز در بازار ارز میبینیم، نتیجه فعال شدن روند مکانیزم ماشه است. بهنوعی میتوان گفت این مکانیزم با بازگشت تحریمها کلید خورده و این مسئله پیشخور شده و بر قیمتها تأثیر گذاشته است. اگر فضای تنش موجود بهنحوی مدیریت شود و اقتصاد کشور احساس کند که روند بهسمت حلوفصل مسائل سیاسی پیش میرود، طبیعتاً قیمتها کاهش خواهند یافت. در چنین صورتی حتی ممکن است قیمت دلار به کمتر از ۱۰۰ هزار تومان نیز برسد. اما اگر این حس در جامعه ایجاد نشود، یعنی اگر تفکر غالب همچنان بر تشدید تنشها استوار باشد و مردم احساس نکنند که بهسمت بهبود اوضاع حرکت میکنیم، در آن صورت تقاضا برای ارز دوباره افزایش خواهد یافت و سرمایهها به سمت بازار ارز سرازیر میشوند، نه برای تأمین نیازهای واقعی، بلکه از بیم آنکه تنشها افزایش یافته و حتی قطعنامهها دوباره فعال شوند.
ایشان افزود: اگر در یکی دو روز اخیر شاهد کاهش نسبی قیمت دلار و طلا هستیم، این به معنای افزایش فروش نیست، بلکه به این دلیل است که تقاضا اندکی کاهش یافته، آنهم بهواسطه نکاتی که عرض کردم. مکانیزم فعال شده و تأثیر خود را گذاشته؛ تقاضایی که ناشی از آن وضعیت بود، فعلاً به پایان رسیده. اما اگر جامعه به این باور نرسد که مسائل سیاسی در مسیر حل شدن قرار دارند، و اگر در شورای امنیت سازوکاری فعال نشود که نشانهای از بهبود شرایط باشد، آنگاه این تقاضا دوباره اوج خواهد گرفت.
حقشناس در پایان گفت: در چنین شرایطی، حباب مثبت ارز اشخاص معنای خاصی ندارد، بلکه بازیگران بازار به عوامل سیاسی توجه میکنند. بنابراین نمیتوان تنها بر اساس ارزش ذاتی دلار (مثلاً ۹۵ هزار تومان) تصمیم گرفت. سرمایهگذاران به مؤلفههایی فراتر از صرفِ ارزش اقتصادی توجه دارند؛ عمدتاً این مؤلفهها، سیاسیاند. افزایش دوباره تقاضای تجاری نیز در این میان محتمل است، که این امر به ضرر بازار و بانک مرکزی خواهد بود. چرا که در آن زمان، بانک مرکزی یا باید اجازه دهد قیمتها بهطور طبیعی افزایش یابد و در قیمتهای بالا مداخله کند یا مجبور به مداخلات سنگین در قیمتهای فعلی خواهد بود که باعث هدر رفت منابع ارزی میشود که در هر دو صورت، بهنوعی تنشزا خواهد بود و میتواند منجر به ورود موج جدیدی از تقاضا به بازار شود.