آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نهادی مستقل است که در سال 1957 برای ترویج استفاده صلح‌آمیز، و جلوگیری از استفاده نظامی، از انرژی هسته‌ای تأسیس شد. ایران در همان سال (یک سال قبل از انقلاب) به عضویت آژانس بین‌المللی انرژی اتمی درآمدو در سال 1968، پیمان عدم تکثیر سلاح‌های هسته‌ای (N.P.T) را امضا کرد و در سال 1970 آن را در مجلس شورای ملی به تصویب رساند. اهداف آژانس بین‌المللی اتمی براساس اساسنامه آن عبارتنداز: ارتقای کاربردهای صلح جویانه انرژی هسته‌ای و عدم بکارگیری آن برای اهداف نظامی. - اتخاذهرگونه تدبیری جهت ارتقای تحقیقات، توسعه و کاربردعملی انرژی هسته‌ای برای مقاصدصلح جویانه. - ارتقای مبادله اطلاعات علمی و فنی. - تأسیس و اعمال پادمان برای تضمین این موضوع که کمک های هسته‌ای یا حمایت های آژانس درمقاصد نظامی بکارگرفته نشود. - تأسیس یاتصویب استاندارهای ایمنی هسته‌ای. تلاش های جهانی برای جلوگیری ازاستفاده های غیرصلح آمیز هسته‌ای موجب شدکه در نهایت پیمان عدم تکثیر سلاح‌های هسته‌ای (N.P.T) درسال 1968 میلادی برای امضای کشورهاآماده شود. ایران همانگونه که گفته شد در همان سال به این پیمان الحاق شد. درحال حاضر 186 کشور جهان عضو معاهده N.P.T هستند. تنها کشورهای کوبا، اسرائیل، هندو پاکستان عضو این پیمان نیستند. کره شمالی نیز چند سال پیش ازاین معاهده خارج شد. آژانس بین‌المللی هسته‌ای در چهارچوب نظام پادمان ایجادشده توسط پیمان عدم تکثیرسلاح هسته‌ای و به منظور بررسی پای بندی کشورهای عضوان. پی.تی. به مقررات این معاهده، بازرسی‌هایی را از تأسیسات هسته‌ای کشورهای عضو انجام می‌دهد.
فایده عضویت
مهم‌ترین واساسی ترین فایده عضویت کشورها این است که کشورهای عضو این پیمان، می‌توانندواین حق رادارندکه درسایه عضویت و نظارت بازرسین آژانس هسته‌ای فعالیت هسته‌ای صلح آمیزداشته باشند. ایران نیز به عنوان یکی ازکشورهای عضو آژانس هسته‌ای و معاهده ان.پی.تی.درطول فعالیت‌های هسته‌ای خود همکاری لازم را با این آژانس به ویژه در رابطه با نظارت همه جانبه بازرسان برتأسیسات و فعالیت‌های هسته‌ای خودداشته است.
پرسش از شورای حکام
پرسشی که دراین مقطع بایدازسازمانهای های بین‌المللی و به ویژه شورای حکام آژانس هسته‌ای و سازمان ملل متحدنمود این است که هنگامی که به دفعات در گزارش‌های روسای وقت آژانس به همکاری دولت و ملت ایران دراین رابطه و نظارت بازرسان برعملکرد ایران و صلح آمیز بودن این فعالیت‌ها اذعان گردیده است، برچه مبنای حقوقی و قانونی مردم ما بایدشاهد تهدیدهای کشورهای دیگر مبنی بر تحریم ایران شوند؟ اگر به‌رغم عضویت ایران درآژانس بین‌المللی هسته‌ای و پیمان عدم تکثیرسلاح‌های هسته‌ای و عدم گزارش آژانس درخصوص تلاش ایران برای تولید اینگونه سلاح‌ها، باز هم باید ملت ایران با تهدیدهای برخی کشورها روبه‌رو باشند. پس ادامه عضویت ایران دراین آژانس چه سودی برایمان خواهد داشت؟ وقتی که اسرائیل، هند و پاکستان، برغم عدم عضویت درآژانس و عدم پایبندی به معاهده ان.پی.تی. آسوده ازهرگونه تهدیدبه تحریم و محرومیت بین‌المللی،به فعالیت‌های نظامی و تولید و انباشت سلاح‌های اتمی ادامه می‌دهند، پس فلسفه وجودی آژانس بین‌المللی هسته‌ای و معاهده ان.پی.تی. چیست؟ سؤالی که تاکنون سازمان‌هاومراجع بین‌المللی و حقوقدانان حقوق بین‌الملل از پاسخ آن طفره رفته‌اند.