عصرایران ؛رضا غبیشاوی - شماری از نمایندگان و بزرگان جامعه شیعیان سوریه با رئیس‌جمهوری جدید این کشور احمد الشرع دیدار و عکس یادگاری گرفتند.
چند نکته:
- این نخستین دیدار نمایندگان جامعه شیعیان سوریه با حاکم جدید کشور یعنی احمد الشرع و به معنی به رسمیت شناختن او و پذیرش حکومت جدید است. آنها دیدار کردند تا هم به حاکمان جدید و هم به کشورهای منطقه، اعلام کنند پایان دوره حکومت بشار اسد و آغاز عصر جدید و واقعیت امروز سوریه را پذیرفته‌اند. حکومت جدید و حاکم جدید (احمد الشرع) از سوی جامعه جهانی پذیرفته شده‌اند و به رسمیت شناخته شده‌اند در نتیجه به سود جامعه شیعه سوریه است که آنها هم ضمن پذیرش حکومت و حاکم جدید، به عادی سازی روابط بپردازند.
جنگ داخلی 14 ساله سوریه به پایان رسید و دوره جدیدی شروع شده است. بشار اسد به روسیه فرار کرد و حکومتش سرنگون شد. مخالفان مسلح سرسخت دیروز به حاکمان امروز تبدیل شده‌اند. مرحله جدیدی شروع شده و دو طرف نزاع دیروز، امروز در وضعیت جدید قرار گرفته‌اند.
در دوره جنگ داخلی، شیعیان به صورت شفاف و کامل، در کنار دولت بشار اسد و در مقابل مخالفان مسلح از هر رنگ و گرایشی قرار داشتند.
علاوه بر این، حکومت بشار اسد با شیعیان رابطه خوبی داشت و مورد حمایت جامعه شیعیان این کشور بود. حکومت بشار اسد همچنین با دولت ایران به عنوان بزرگترین کشور شیعه و گروه حزب الله لبنان، قدرتمندترین مجموعه سیاسی - نظامی شیعه نیز رابطه نزدیک و استراتژیک داشت. آنها در زمینه های مختلف از جمله سیاسی - نظامی و امنیتی، بالاترین سطح از همکاری را تجربه کرده بودند.
- این دیدار در حالی انجام شد که رابطه حکومت جدید سوریه با بزرگترین و مهم‌ترین کشور شیعه جهان یعنی ایران، قطع است. ایران تنها کشور جهان است که فعلا رابطه اش با سوریه قطع و سفارتخانه اش در دمشق نیز بسته است. همچنین رابطه دولت سوریه با دومین کشور شیعه یعنی عراق هم گرم نیست گرچه دو طرف یکدیگر را به رسمیت شناخته‌اند و روابط میان دو کشور برقرار است. میان دولت جدید سوریه و مهم‌ترین گروه شیعه یعنی حزب الله لبنان هم از دوستی و همکاری سابق به دشمنی و جنگ و ستیز تبدیل شده است. به تازگی ارتش سوریه مدعی شد به واحدهای حزب الله لبنان حمله نظامی کرده است.
شیعیان سوریه اگر هوشمند باشند می‌توانند از موقعیت خود برای عادی سازی روابط میان حکومت جدید سوریه و دولت ایران و حزب الله لبنان استفاده کنند.
- هیئتی از نمایندگان و بزرگان جامعه شیعیان سوریه با کسی دیدار کردند که تا چندی قبل با اسم مستعار "ابومحمد جولانی" رهبری گروه مسلح افراط گرای اسلامی "هیئت تحریر الشام" را برعهده داشت. گروهی که محوریت آن با چهره های افراط گرای اسلامی است و با شیعیان هم زاویه دارند. جولانی سابق و احمد الشرع فعلی با کنار گذاشتن کلاه و لباس سبز شبه نظامی، کت و شلوار پوش و کروات به یقه، در جایگاه رئیس‌جمهوری سوریه قرار گرفته است. گرچه ریش بلند را از دوره سابق حفظ کرده است.
در جوامع شیعه، هیئت تحریرالشام به عنوان یک گروه ضدشیعه، داعشی و تکفیری توصیف می‌شد. با این حال بعد از سقوط حکومت بشار اسد، با وجود نگرانی از تخریب مراکز عبادی و مقدس آنها از جمله حرم حضرت زینب در حومه جنوبی دمشق یا حرم حضرت رقیه در شهر دمشق، این مراکز آسیب ندید و تخریب نشد و اجازه ادامه فعالیت به آنها داده شد گرچه نه مثل قبل.
جامعه شیعیان سوریه با پذیرش واقعیت (حکومت جدید با محوریت هیئت تحریرالشام) و عبور از گذشته بر پایه مصلحت و منافع شیعیان این کشور، به دیدار رئیس‌جمهوری جدید رفت. البته دیدار هم آنچنان گرم نبود. یک دلیل اینکه در خبرگزاری سوریه و رسانه های دولتی، جز تعدادی عکس، هیچ متن خبری از جزئیات و آنچه در آن مطرح شد منتشر نشده است. فقط به این یک جمله بسنده شده است: "دیدار بزرگان جامعه شیعه سوریه با رئیس‌جمهوری احمد الشرع"
- نمایندگان جامعه شیعه سوریه تقریبا با تأخیر زیاد و در انتهای صف دیدارهای نمایندگان بخش های مختلف جامعه سوریه با احمد الشرع حاضر شدند. حتی نمایندگان جامعه علویان سوریه بسیار زودتر از این با حاکم جدید دیدار کردند در حالی که بشار اسد رئیس‌جمهوری فراری و سرنگون شده خود علوی مذهب بود و دوره سابق به عنوان دوره حکمرانی علویان شناخته می‌شد. مشهور بود که سمت های بالای امنیتی - نظامی سوریه در زمان حکمرانی پدر و پسر حافظ و بشار اسد در انحصار علویان بود.
علویان یکی از مذاهب اسلامی، چند امامی و شاخه‌ای از تشیع به شمار می‌آیند. علویان در سوریه، از جمعیت 25 میلیون نفری این کشور، حدود 10 درصد هستند.
- با این دیدار، شیعیان سوریه و در اینجا منظور شیعیان 12 امامی، صف خود را از علویان سوریه جدا کردند. با وجود همه شباهت‌ها و همسویی اعتقادی و سیاسی میان علویان و شیعیان، اما جامعه شیعیان تصمیم گرفت جدا از علویان، به دیدار احمد الشرع رئیس‌جمهوری سوریه برود. با این اقدام هم صف خود را از علویان جدا کردند هم مسئولیت اقدامات مقامات علوی در دولت سابق را برعهده نگرفتند و هم زیربار اقدامات و عملکرد فعلی جامعه علویان نرفتند.
علاوه بر این، بخش مهمی از علویان، مدعی حکومت و حکمرانی در سوریه هستند و می‌خواهند دوباره حکومت سوریه را مثل 50 سال قبل پدر و پسر اسدها در دست بگیرند اما چنین چیزی درباره شیعیان سوریه وجود ندارد.
علویان مدعی و متهم هستند که هم به بازماندگان و حامیان بشار اسد در حکومت سابق سوریه پناه داده‌اند هم برای بازگشت به قدرت تلاش می‌کنند در حالی که شیعیان سوریه، صرفا یک اقلیت کوچک مذهبی است که هدفش، نه گرفتن حکومت یا رقابت بر سر حکمرانی در سوریه، بلکه به دنبال حفظ مساجد، حرم‌ها و مراکز دینی اش است. چون نه در گذشته سوریه، حاکم بوده و نه هم اکنون ادعای حکمرانی دارد. این برخلاف علویان سوریه است.
به سود شیعیان سوریه است که مسیر خود را از علویان جدا کنند چرا که برخلاف گذشته، همسویی و هم پیمانی با علویان به پایان رسیده و هم اکنون راه این دو از هم جدا شده است. علویان سوریه، حکومت از دست داده‌اند و گوشه چشمی به بازگشت به قدرت دارند اما شیعیان نه در گذشته سوریه حاکم بوده‌اند نه چنین انتظاری برای آینده دارند. گرچه در دولت اسدها در نتیجه حکمرانی علوی ها، وضعیت شیعیان به بهترین حالت ممکن رسید.
- به اقلیت شیعیان سوریه به عنوان پیروان ایران و حامیان بشار اسد نگاه می‌شود. احتمالا بزرگان جامعه شیعیان سوریه در این دیدار بر تعدیل این تصویر و حمایت از حکومت جدید سوریه تاکید کرده‌اند. به هر حال، وضعیت علویان را دیده‌اند که در یک رویارویی و نزاع با حاکمان جدید، چگونه شهروندان عادی و غیرنظامی علوی با کشتار بزرگ از سوی نیروهای دولتی روبه‌رو شدند.
جامعه شیعه در سوریه، هم تغییر شرایط و حکومت و حاکمان سوریه را قبول کرده هم وضعیت خود را به عنوان یک اقلیت پذیرفته است. 4 درصد از جمعیت 25 میلیون نفری سوریه شیعه هستند یعنی حدود یک میلیون نفر. اقلیتی بدون هیچ نماینده‌ای در حاکمیت. البته این وضعیت جدیدی نیست. شیعیان در همه کشورهای اسلامی به جز 4 کشور ایران، آذربایجان، عراق و بحرین، یک اقلیت است و اولویت‌ها و خواسته های اقلیت و اکثریت متفاوت اند. اقلیت برخلاف اکثریت، دنبال بقا و حفظ موجودیت است. اقلیت در خطر حذف و محو است.
جامعه شیعیان و روحانیت شیعه در کشورهای اسلامی با اکثریت غیرشیعه و حتی در کشورهای غیراسلامی، به عنوان جامعه‌ای غیرتندرو، مداراگر، انعطاف پذیر، مصلحت گرا و تعاملی شناخته می‌شود. اینها ویژگیهایی است که حیات جوامع شیعه را برای صدها سال تضمین کرده است.
- شیعیان با اینکه در سوریه به لحاظ جمعیتی اقلیت هستند اما یک اقلیت قدرتمند است. اقلیتی که 2 کشور ایران و عراق و گروه حزب الله لبنان حامی آنهاست. در نتیجه برای حکومت و حاکمان جدید سوریه، وضعیت شیعیان سوریه اهمیت دارد. هر چند رابطه جامعه شیعیان با حکومت جدید، سرد باشد و در انزوا قرار داشته باشند.