ستاره صبح، فائزه صدر: عراق، از مهم ترین مقاصد صادراتی گاز ایران است، اما در سال های گذشته به دلیل کمبود در تأمین گاز و همچنین بدهی عراق به ایران این رابطه با فراز و نشیب رو به رو بود. دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا، چندی پیش معافیت اعطا شده به عراق برای واردات گاز ایران را به عنوان بخشی از تحریم های جدید لغو کرد و امروز عراق که با بحران روبه‌رو است به دنبال یافتن راه حلی برای جایگزینی گاز ایران است. اما ایران چگونه می‌تواند شرایط پیش آمده را جبران کند؟ در کنار کشق بازار‌ها و راه های جدید فروش نفت و گاز، بحران ناترازی انرژی، قاچاق و کمبود سوخت نیز از جمله مواردی است که دولت باید برای آنها چاره‌ای بیاندیشد. ستاره صبح در گفت‌وگو با مسعود دانشمند، کارشناس اقتصادی به بررسی این موضوع پرداخته که در ادامه می‌خوانید:
مسعود دانشمند با اشاره به قاچاق سوخت به عنوان بزرگترین معضل حوزه انرژی در ایران گفت: روزانه 20 میلیون لیتر بنزین و گازوئیل از ایران به مقصد کشور های همسایه قاچاق می شود. این میزان قاچاق سوخت را میشود تجمیع کرد و معادلات اقتصادی را تغییر داد. با توجه به این که این حجم از قاچاق بنزین و گازوئیل از مسیر سهمیه کارت سوخت مردم نیست، تا اینجا ادامه داشته و در برابر اصلاح، نظارت و کشف مقاومت نشان می‌دهد.
وی گفت: دولت یارانه‌ای که بابت بنزین و گازوئیل می‌دهد را در جای دیگری به شهروندان بدهد. اگر نفت خام را به قیمت جهانی به پالایشگاه بدهیم، بنزین در پالایشگاه 45 هزار تومان میشود و با از بین رفتن صرفه انگیزه قاچاق نیز از بین می‌رود. برای این که جلوی قاچاق سوخت گرفته شود، باید تفاوت قیمت در دو سوی مرز که عامل اصلی قاچاق است باید از بین برود.
این فعال اقتصادی با اشاره به نقش منفی یارانه سوخت بر استمرار قاچاق گفت: سال‌‌ها است که بودجه سالیانه دولت محقق نمی شود و منابع درآمدی کشور کفاف بودجه بسته شده را نمی‌دهند. در مقابل این منابع درآمدی، هزینه های روبه افزایش را هم باید حساب کرد. درآمد دولت بیشتر هزینه های جاری میشود و پروژه های زیر ساختی اجرا نمی‌شود و اشتغال به وجود نمی‌‌آید.
وی تاکید کرد: در چنین شرایطی دولت باید برای نظام یارانه فکری اساسی بکند. چرا ایران باید به شهروندان کشور های همسایه مثل افغانستان و پاکستان یارانه سوخت بدهد؟! این یارانه می‌تواند در بخش تولید هزینه شود، وقتی تولید باشد یعنی دولت درآمد مالیاتی دارد و بودجه دولت از محل مالیات محقق میشود.
دانشمند با اشاره به معضل ناترازی گفت: روزانه ده میلیون لیتر ناترازی بنزین گزارش میشود، درحالیکه 25 میلیون خودرو در کشور وجود دارد که به طور متوسط روزانه هر کدام سه لیتر مصرف می‌کند. 12 میلیون موتورسیکلت داریم که مصرف سوخت آنها هم 24 میلیون لیتر است. میزان مصرف در ایران با تعداد وسایل نقلیه تناسب ندارد که از غیر استاندارد بودن خودرو ها، موتورسیکلت‌ها و وسایل حمل‌ونقل عمومی خبر می‌دهد.
این کارشناس اقتصادی با اشاره به بی عدالتی در حوزه انرژی اضافه کرد: بسیاری از شهروندان خودرو یا موتور سیکلت ندارند و یارانه بنزین نمی‌گیرند، پس نظام توزیع یارانه بر اساس اصلی عادلانه نیست. اما اگر دولت بنزین را گران کند، روی هزینه حمل‌ونقل اثر گذاشته و به طور مستقیم هزینه های قشری که وسیله نقلیه ندارند را بالا برده است. پس افزایش قیمت بنزین راه حل نهایی نیست و باید به این منظور طرحی ریخته شود.
وی در ادامه افزود: در مورد صرفه جویی در مصرف سوخت، ابتدا باید کیفیت و قیمت اتومبیل در ایران به روز شود و راه ورود اتومبیل نو و دست دوم در استاندارد های جهانی به کشور باز شود. چرا واردات اتومبیل باید این همه اما و اگر داشته باشد؟
این کارشناس اقتصادی افزود: فرهنگ استفاده از اتومبیل های برقی و هیبریدی در کشور گسترش پیدا نکرده و هنوز تهیه این نوع اتومبیل‌ها با تردید همراه است. اگر بازار خودرو با این اقلام مواجه شود، این تغییر روی خودرو ساز و تولیداتش نیز اثر می‌گذارد.
وی تاکید کرد: دولت باید در مورد خودروساز از وضعیت تعارف و رودربایستی خارج شود. متهم اول مصرف بالای سوخت، خودرو های غیر استاندارد داخلی هستند. اگر تولید کننده می‌خواهد در بازار رقابتی باقی بماند باید اصول رقابت را یاد بگیرد.
مسعود دانشمند در پایان سخنانش با اشاره به جایگزین شدن گاز ایران در عراق با تولیدات سایر وارد کنندگان گفت: دولت عراق می‌تواند گاز ایران را از مجاری غیر رسمی وارد کند. همانطور که با گسترش تحریم های نفتی علیه ایران، چین نفت ایران را از مبادی غیر رسمی وارد می‌کرد. البته این شیوه هزینه زیادی برای ایران دارد و موجب کاهش درامد ارزی حاصل از صادرات گاز به عراق خواهد شد.