ستاره صبح، فائزه صدر: «سیاست خارجی عرصه فرصت های زود گذر و تهدید های نسبتا پایدار است. توهم یا برداشت اشتباه از رخداد‌ها و تحولات بیرونی یا عدم شناخت و ایفای نقش مناسب در این حوزه، نه فقط فرصت سوز که تهدید ساز است.»این سخنان بخشی از یادداشت رئیس‌جمهور است که اواخر تیر ماه با عنوان «پیام من به جهان جدید» در روزنامه تهران تایمز منتشر شد و رئوس کلی سیاست و روابط خارجی دولت چهاردهم را به نمایش گذاشت. مسعود پزشکیان در این یادداشت به چندین فرصت از کف رفته از جمله فرصت مهم پیشبرد توافق هسته ای و احیای برجام در دولت سیزدهم اشاره کرد و بر ایجاد تعادل در روابط با همه کشورها به ویژه همسایگان تاکید داشت. سؤال این است آیا دولت چهاردهم با شناختی که از فرصت‌ها دارد، می‌تواند از دل تحولات منطقه امتیازاتی برای ایران کسب کند یا خیر؟ ستاره صبح در گفت‌وگو با حسن بهشتی پور، پژوهشگر و تحلیلگر سیاسی به بررسی این موضوع پرداخته که در ادامه می‌خوانید:
بهشتی پور در رابطه با تحولات اخیر سوریه و لزوم شناخت موقعیت جدید این کشور گفت: در مورد وضعیت سوریه زمانی می‌توان به تحلیل درست رسید و از فرصت برای ایران حرف زد که برآوردی دقیق از گذشته داشته باشیم و تحولات سوریه، سیاست های ایران در قبال این تحولات و نتیجه گرفتن یا شکست این سیاست‌ها را بررسی کنیم.
وی افزود: از سال 2011 تا 2016 غرب با کمک ترکیه، قطر، عربستان و امارات تلاش کرده اسد سرنگون شود ولی چنین نشد. بعد از سال 2015 که ایران برای حفظ اسد با روسیه هماهنگ شد کار به جایی رسید که عملا در سال 2017 غرب پذیرفت بودن اسد از فعالیت داعش در منطقه بهتر است.
وی با تاکید بر تغییر سیاست های دولت جدید سوریه یادآور شد: اما پذیرش واقعیتی که در آن زمان روایت جاری منطقه بود به 5 سال مسکوت نگه داشتن دشمنی انجامید اما بعد از این مدت با ائتلافی نانوشته و تقسیم کار برگشتند و در عرض 11 روز اسد را سرنگون کردند. امروز ایران باید ارزیابی دقیقی از دلایل موفقیت سیاستش در آن سال‌ها و ناکامی های اخیرش داشته باشد و سپس هر اقدام دیگری را انجام بدهد.
این کارشناس سیاسی در ادامه افزود: دولت باید بدون پرده پوشی و بدون نادیده گرفتن نقاط ضعف عمل کند. باید نقاط قوت و ضعف با هم دیده شود. قبل از هر اظهار نظری باید دید ماهیت دولت احمد الشرع چگونه است؟ آیا دولتی وابسته خواهد بود؟ دولت جدید سوریه به کجا وصل است؟
حسن بهشتی پور سوریه را عرصه تغییر و تحول دانست و گفت: تا امروز تابعیت دوم تمام اعضای کابینه ترکیه‌ای است. حمایت مالی سوریه از طرف قطر است. آمریکا نیز در عین همکاری با سوریه با کرد‌ها که با احمد الشرع همدل نیستند نیز همکاری دارند. نوع نگاه روس‌ها به سوریه جدید نیز در هاله‌ای از ابهام قرار دارد. در چنین شرایطی دولت ایران نمی‌تواند بدون دریافت اطلاعات دقیق از سوریه برای نوع روابط ایران و این کشور تصمیم بگیرد یا برنامه ریزی کند.
وی اضافه کرد: این ظرفیت به صورت بالفعل وجود دارد که ایران و کرد‌ها و علوی های سوریه کار کند. حتی همکاری با دولت احمد الشرع نیز برای دولت مسعود پزشکیان امکان پذیر است. اما اگر برنامه ایران گرفتن حمایت از سوریه برای همراهی گروه های مقاومت در برابر اسرائیل باشد، این مسئله مبهم است و حتی شاید دولت جدید سوریه در پیوند با اعراب منطقه علیه گروه های مقاومت عمل کند.
این استاد دانشگاه ضمن تاکید بر توامان بودن ظرفیت و تهدید در عرصه سیات اظهار کرد: اگر به هر تحولی درست بنگریم هم فرصت برای ما وجود دارد و هم تهدید، کمتر تحولی در علوم سیاسی از فرصت یا تهدید خالی است. بستگی دارد ما چگونه به مسائل نگاه کنیم. اگر سوریه بتواند مسائل داخلی خود را حل کند و به سطحی از رفاه اقتصادی برسد و رضایت عمومی کسب کند، همکاری با این کشور فرصت بزرگی است.
وی گفت: دولت چهاردهم ایران باید با رویکرد داخلی و اولویت قرار دادن منافع ملی، به رشد اقتصاد دست پیدا کند تنها در این صورت همکاری های دو جانبه جذابیت خواهد داشت.
این پژوهشگر عرصه سیاست خارجی در نقد نگاه برونگرا گفت: نگاه برون گرا می‌گوید اگر ایران در دیگر سرزمین‌ها حضور نداشته باشد و نتواند خارج از خاک خود از کشور دفاع کند، ضربه می‌خورد. حضور در عراق، سوریه، یمن، لبنان و... به دنبال اجرایی شدن این نگاه بود. دولت چهاردهم در موقعیتی حساس و بسیار مهم باید وزن این دو نگاه و معایب و منافع آنها را ارزیابی کند و برای اجرای اصلاحاتی که به نفع کشور و ملت است شجاعت داشته باشد.
وی در ادامه افزود: شکی نیست که سیاست خارجی کشور نیاز به تغییر دارد. هم در رویکرد‌ها و هم در مورد نفراتی که در این حوزه به کار می‌گیریم باید تغییر ایجاد کنیم. اگر چه دیگر دولت‌ها نیز باید در این حوزه براساس منافع ملی کار می‌کردند، اما قرعه به نام دولت چهاردهم افتاده است و مسعود پزشکیان باید تغییری که مربوط به نظام جمهوری اسلامی است را مدیریت کند. حسن بهشتی پور در پایان سخنان خود تاکید کرد: تغییر در سیاست خارجی تغییر در رویکرد نظام و تغییری است که باید در شورای عالی امنیت ملی انجام شود، این تصمیم صرف دولت نیست. ولی رئیس‌جمهور و برخی وزرای دولت عضو شورای عالی امنیت ملی هستند و یک رأی دارند و می‌توانند رابط میان مردم و نظام باشند و ضرورت تغییر رویکرد در سیاست خارجی را به شکل مطالبه‌ای عمومی به سطوح عالی نظام عرضه کنند.