زیان انباشته ایران خودرو، سایپا و پارس خودرو به ۲۰۸ هزار میلیارد تومان رسیده است! براساس گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس میزان زیان 10 شرکت دولتی به 70 هزار میلیارد تومان رسیده است. این خسارت‌ها در واقع از جیب ملت برداشت می‌شود و به جیب شرکت های زیان ده می‌رود.پرسش این است که وقتی بنگاهی زیان می‌دهد ادامه فعالیتش چه منطق و مجوزی دارد. آیا به نفع مردم و کشور نیست که چنین شرکتهایی تعطیل شوند تا جلوی زیان بیشتر گرفته شود؟ یا اینکه این شرکت‌ها به بخش خصوصی واگذار شوند تا دولت مجبور نشود به آنها کمک کند.
شرکت‌های زیانده دولتی
نگاهی به شرکت‌های زیانده دولتی نشان می‌دهد که اغلب این شرکت‌ها به بخش حوزه انرژی و برق اختصاص دارند و می‌توان بخشی از علت نا ترازی انرژی را در کشور جست‌وجو کرد. بر این اساس شرکت‌های تولید نیروی برق حرارتی، صداوسیما، خدمات حمایتی کشاورزی، سازمان بیمه سلامت، پالایش نفت آبادان، برق منطقه‌ای اصفهان، برق منطقه‌ای تهران، شرکت راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران، برق منطقه‌ای مازندران، شرکت پخش فرآورده‌های نفتی ایران ۱۰ شرکت دولتی با بیشترین زیان محسوب می‌شوند.
علت ضرر دهی
علت ایجاد زیان لزوماً نه به خاطر ضعف در عملکرد این شرکت‌ها بلکه به دلیل قیمت‌های تکلیفی، خروج قابل‌توجه سود، برداشت درصدی از هزینه‌ها، عدم بازگشت وجوه حاصل از واگذاری بنگاه‌های زیرمجموعه (در خصوص سازمانِ ای توسعه‌ای) و سایر عوامل مرتبط با سیاست‌گذاری ایجادشده است.
این شرکت‌ها درمجموع حدود ۶۹۸ هزار میلیارد ریال زیان در سال ۱۴۰۲ داشته‌اند. نکته قابل‌توجه اینکه از این ۱۰ شرکت، تنها ۲ شرکت در قانون بودجه سال ۱۴۰۲ به‌عنوان شرکت‌های زیانده درج‌شده و باقی شرکت‌ها در لیست شرکت‌های سودده آمده بودند.
مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور شرکت‌های دولتی باید سودده باشند و اگر شرکتی به هر دلیل سودآور نیست، باید تعیین تکلیف یا تعطیل شود. وی در هیئت دولت زیان برخی شرکت‌های دولتی به‌ویژه شرکت‌های زیرمجموعه بانک‌ها و صندوق‌های بازنشستگی را غیرقابل‌قبول و ناشی از سوء مدیریت دانسته و بر لزوم اصلاح فوری این روند تأکید کرده بود.
شرکت‌های سودده
مرکز پژوهش‌های مجلس از عملکرد شرکت‌های دولتی گزارش داد. بر این اساس سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران (ایمیدرو)، بانک مرکزی، شرکت ملی گاز ایران، سازمان بنادر و دریانوردی، شرکت تهیه و تولید مواد معدنی، شرکت فرودگاه‌ها و ناوبری هوایی، شرکت ملی نفت، شرکت ملی پتروشیمی و پست‌بانک مهم‌ترین شرکت‌های سودده دولتی در سال گذشته بوده‌اند. این شرکت‌ها درمجموع حدود ۶۹۸ هزار میلیارد ریال زیان در سال ۱۴۰۲ داشته‌اند.
ایمیدرو حدود ۷۶۴ هزار میلیاردری‌ات سود در سال ۱۴۰۲ داشته و پس‌ازآن بانک مرکزی باسودی حدود ۴۰۸ هزار میلیارد ریال در جایگاه دوم قرار می‌گیرد؛ بقیه شرکت‌ها درمجموع حدود ۲۰۸۹ هزار میلیارد ریال سود در سال ۱۴۰۲ کسب کرده‌اند.
70 درصد بودجه صرف شرکت‌های دولتی
منابع و مصارف شرکت‌های دولتی در لایحه بودجه سال ۱۴۰۴ حدود ۷۰ درصد نسبت به قانون بودجه سال ۱۴۰۳ رشد داشته است و اگر بودجه شرکت‌های دولتی به قیمت ثابت (با حذف اثر تورم) موردبررسی قرار گیرد، مشخص می‌شود گردش مالی این شرکت‌ها در یک بازه زمانی ۱۳ ساله تا سال ۱۴۰۳ از یک‌روند نزولی برخوردار بوده ولی در لایحه بودجه سال ۱۴۰۴ رشد کرده است. دلایل عمومی رشد ۷۰ درصدی بودجه شرکت‌ها عبارت است از تورم (اثرگذاری بر هزینه مواد اولیه و نهاده‌های تولید)، رشد نرخ ارز و رشد حقوق و دستمزد؛ ولی برخی دلایل اختصاصی دیگر نیز در این زمینه وجود دارد ازجمله تغییر مبانی محاسبه درآمدها و هزینه‌ها و همچنین تغییر مدل مالی فعالیت برخی از شرکت‌های دولتی که البته باید یادشاور شد شرکت‌های بزرگ به‌طور عمده رشد پایین‌تر از رشد کل (۷۰ درصد) را تجربه کرده‌اند.