ستاره صبح، فائزه صدر: حکومت موروثی بشار اسد در سوریه، چهار سال پس از توافق آستانه که با میانجی‌گری ایران، روسیه و ترکیه به ثمر رسیده بود، بدون کمترین دفاعی از جانب ارتش و مردم؛ سرنگون شد. از صلح آستانه هیچ سودی نصیب مردم سوریه نشده بود و طی این چهار سال منتقدان و مخالفان دولت اسد پیوسته سرکوب می‌شدند. نارضایتی حکم آتش زیر خاکستر داشت، چراکه مشکلات مردم سوریه حل‌نشده بود و انباشت و انجماد مسائل بر بستر شکننده سیاست، جرقه سقوط بشار اسد را کلید زد. اما امروز آینده سوریه پر ابهام تر از گذشته است. آیا باید برای کشوری که به دیکتاتوری پایان داده خوشحال بود یا برای سرزمینی که در آستانه جنگ‌های داخلی و تجزیه قرار دارد تأسف خورد؟! ستاره صبح در گفت‌وگو با کارشناسان به جست‌وجوی پاسخ این پرسش برآمده که در ادامه می‌خوانید:
منافع قدرت‌های بزرگ در سوریه به نقطه مشترکی نمی‌رسد
حسن بهشتی پور، پژوهشگر سیاست خارجی در رابطه با پیش‌بینی آینده سوریه گفت: سوریه از سال 2011 تا امروز درگیر جنگ داخلی بود. اگر مطمئن بودیم که رفتن بشار اسد به ایجاد صلح و ثبات می‌انجامد و رفاه و همبستگی ملی را در سوریه تقویت می‌کند، حتماً ازآنچه رخ‌داده خوشحال می‌شدیم، اما مخالفان بشار تنها در یک موضوع توافق داشتند آن‌هم سقوط اسد بود و احتمال وقوع درگیری‌های داخلی میان گروه‌های مخالف بالا است.
وی افزود: امروز در سوریه حداقل سه گروه شاخص وجود دارد. تحریر الشام جزو گروه‌های تکفیری است و سابقه اقدامات تروریستی داشته تا جاییکه آمریکا این گروه را در لیست سیاه قرار داده و برای سرکرده این گروه 10 میلیون دلار جایزه تعیین‌شده است.
این پژوهشگر سیاست خارجی اضافه کرد: ارتش آزاد بیشتر تحت تأثیر قدرت‌های خارجی است و مشی لیبرالی دارد. سومین گروه کردهای سوریه هستند. انگیزه‌های این سه گروه تا زمان سقوط دولت یکی بود و مشخص نیست بر سر قدرت باهم تفاهم می‌کنند یا نزاع خواهند داشت؟!
وی تأکید کرد: اگر این سه گروه بتوانند در راهکارهای انتقال مسالمت‌آمیز قدرت باهم تفاهم کنند و سوریه شکل‌گیری دولتی مردمی را تجربه کند می‌توان به آینده آن سرزمین و ثبات منطقه امیدوار بود، زیرا تشکیل دولتی دموکراتیک در سوریه به افزایش امنیت خاورمیانه کمک می‌کند.
بهشتی پور ادامه داد: اما اگر بر سر قدرت جنگی داخلی در بگیرد و این گروه‌ها به خاطر سهم بری از قدرت به جان کشور بیفتند، باید برای سوریه گریست، زیرا بحران سوریه تا سال‌های متمادی ادامه خواهد داشت.
این تحلیلگر سیاست خارجی گفت: حتی اگر این سه گروه بتوانند به توافق برسند منافع قدرت‌های منطقه‌ای و فرا منطقه‌ای در سوریه اجازه نمی‌دهد توفیقات آن‌ها عمر زیادی داشته باشد چون قدرت‌های زیادی به سوریه چشم دوخته‌اند و منافع آن‌ها در تضاد باهم قرار دارد.
حسن بهشتی پور در پایان متذکر شد: شاید منافع گروه‌های داخل سوریه باهم جمع شود، ولی منافع قدرت‌های بزرگ در سوریه به نقطه مشترکی نمی‌رسد. روسیه با امریکا اختلاف‌نظر دارد. ترکیه با آمریکا اختلاف‌نظر دارد. اسرائیل خواسته‌های متفاوتی دارد.
محتمل‌ترین سناریو لیبیایی شدن سوریه یا تجزیه این کشور است
علیرضا تقوی نیا، تحلیلگر سیاسی در رابطه با تحولات سوریه گفت: همه غافلگیر شدیم زیرا سرعت وقوع تحولات در سوریه بالا و آنچه رخ داد غیرقابل‌پیش‌بینی بود. نکته مسلم این است که معامله بزرگی بین روسیه، غرب و ترکیه در مورد سوریه صورت گرفته است.
وی افزود: سوریه دچار فروپاشی اقتصادی شده بود و بشار اسد متوجه بود که ارتش اش از فرمان وی تبعیت نمی‌کنند. در سوریه حقوق یک افسر ارتش به 50 دلار، حقوق یک سرباز به 25 دلار و حقوق یک کارمند سوری به 40 دلار رسیده بود. درحالی‌که هزینه هر خانواده در سوریه حداقل 500 دلار است. سوریه چندین سال رشد منفی بالای منفی 26 درصد را تجربه کرده بود. این تحلیلگر سیاسی تشریح کرد: وضعیت سوریه وخیم بود و ارتش سوریه انگیزه‌ای برای فرمانبری از اسد نداشت، خسته شده بود و انگیزه مقاومت در سوریه مرده بود. از سویی از طریق شبکه‌های مجازی عملیات روانی شدیدی روی پرسنل ارتش صورت گرفته بود و تأثیرگذار بود تا جاییکه ما در روزهای اخیر عملاً شاهد درگیری و جنگ نبودیم.
تقوی نیا در رابطه با نقش حامیان سوریه در آنچه رخ داد گفت: ایران پشت بشار اسد را خالی نکرد، ولی ایران نمی‌توانست به‌جای ارتش سوریه بجنگد. ارتش باید مقاومت می‌کرد و انگیزه نشان می‌داد. ساختار بوروکراتیک و دیوان‌سالاری سوریه باید از ایران کمک می‌طلبید باید حرکتی می‌شد تا ایران به سوریه کمک کند.
وی یادآور شد: علی لاریجانی در سفر به سوریه با بشار اسد دیدار داشت و پیشنهاد کرده بود ایران حاضر است به کمک دولت سوریه بیاید و ماجرا را جمع کند، اما اسد گفته بود ارتش دیگر از من فرمان بری نمی‌کند. وضعیت جوری بود که اسد نمی‌توانست کار دولت را پیش ببرد.
علیرضا تقوی نیا در پایان سخنان خود تأکید کرد: آینده سوریه پر از تنش، اختلاف و درگیری خواهد بود. خوشی امروز مردم سوریه به‌زودی تمام می‌شود زیرا درگیری بین گروه‌ها شروع خواهد شد. محتمل‌ترین سناریو لیبیایی شدن سوریه یا تجزیه این کشور است. و ضعیف‌ترین سناریو انتقال آرام قدرت به دولتی متمرکز و دموکراتیک است که با آنچه از گروه‌های مستقر در سوریه دیده‌ایم بسیار بعید به نظر می‌رسد.
تجزیه سوریه باعث ناامنی در کشورهای همسایه خواهد شد
زهیر اصفهانی، استاد دانشگاه و تحلیلگر مسائل منطقه در رابطه با وقایع سوریه گفت: تابلوی مخالفین تغییر کرده و اتحاد عجیبی در میان دشمنان سابق، گروه‌های مخالف، کرد‌ها و قدرت‌های فرا سرزمینی دیده می‌شود. در خوش‌بینانه‌ترین حالت سوریه آینده‌ای شبیه به لیبی بعد از سقوط قزافی خواهد داشت. وی افزود: بعد از سقوط قزافی این باور وجود داشت که حکومتی مردم در لیبی حاکم خواهد شد اما لیبی در 13 سال گذشته نتوانست تجربه‌ای از مردم‌سالاری داشته باشد. این استاد دانشگاه گفت: سوریه هم‌اکنون به چند قسمت تقسیم‌شده است. قسمتی با حمایت آمریکا در اختیار کرد‌ها است. بخشی در اختیار گروه‌هایی همچون ارتش آزاد سوریه و سوریه دموکراتیک قرار دارد و قسمتی در اختیار گروه تحریر الشام است. غرب سوریه نیز در اختیار روسیه است. وی خاطرنشان کرد: درگیری، چندپاره شدن و تجزیه سوریه پیش‌بینی‌های نه‌چندان مطلوبی است که درباره آینده این سرزمین وجود دارد. مسائل مربوط به تجزیه سوریه باعث ناامنی در کشورهای همسایه خواهد شد. ناامنی در سوریه برای منطقه خطرناک است. زهیر اصفهانی در پایان اضافه کرد: پیشروی سریع مخالفان بشار اسد و عدم‌حمایت هم‌پیمانان سوریه از دولت این ذهنیت را ایجاد می‌کند که اتفاقات رخ‌داده حاصل توافقاتی پشت پرده است.