ستاره صبح، فائزه صدر: مدیر کل آژانس بین المللی انرژی اتمی در گزارشی برای اعضای شورای حکام اعلام کرد که ذخایر اورانیوم ایران افزایش بالایی داشته است. طبق این گزارش ایران ۱۶۴.۷ کیلوگرم اورانیوم غنی شده ۶۰ درصد در اختیار دارد که این میزان نسبت به گزارش قبلی در ماه مه، ۲۲.۶ کیلوگرم افزایش یافته است. رافائل گروسی مدیر کل آژانس اتمی مدعی شده طی سه ماهه گذشته هیچ پیشرفتی در حل و فصل مسائل ایران و آژانس حاصل نشده است. طبق محتوای منتشر شده از این گزارش مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی امیدوار است که تبادل اولیه او با رئیس جمهور جدید ایران در چارچوب سفر زود هنگام به ایران و برقراری گفت و گوی سازنده به نتایج ملموس منجر شود. سؤال این است که با توجه به وضعیت بحرانی منطقه و احتمال گسترش جنگ آیا ادامه تقابل ایران و آژانس، می‌تواند به بحرانی شدن شرایط کشور بیانجامد یا خیر؟ ستاره صبح در گفت‌وگو با مهدی ذاکریان، استاد علوم سیاسی و کارشناس مسائل بین‌الملل به بررسی پاسخ این سؤال پرداخته که در ادامه می‌خوانید:
آیا دولت چهاردهم برای دستیابی به توافق یا احیای برجام حرکت خواهد کرد یا خیر؟ سرنوشت مشکلات ایران و آژانس و سرانجام پرونده هسته‌ای در دولت مسعود پزشکیان چگونه خواهد بود؟
دولت تازه شروع به کار کرده و نمی‌توان ارزیابی از کار دولت داشت. هنوز نمی‌توان گفت اقدامات دولت به نفع منافع ملی خواهد بود یا خیر؟!
موارد اخطاری و تذکرات آژانس از این رو است که ایران با پنج عضو دائم شورای امنیت همراه با آلمان و بعلاوه نماینده اتحادیه اروپا به توافقی رسید و امروز آژانس مدعی است که ایران پایبندی به تعهدات خود نشان نمی‌دهد.
اولین تخطی از تعهدات از طرف آمریکا در دوران ترامپ بود. سایر اعضا هم به ایران که در حال عمل به تعهداتش بود کمکی نکردند. ایران در اقدامی متقابل به صورت پله‌ای از تعهداتش در برجام عقب نشینیهایی داشت.
امروز آژانس به جای تذکرات یک جانبه به ایران و اعلام نگرانی می‌تواند به وجود آورنده امید دو جانبه در میان طرفین برجام باشد. طرف مقابل تعهداتی داشت و باید متعهد بماند، عدم اجرای تعهدات غرب در برجام خساراتی به ایران وارد کرد که اعطای امتیازهای ویژه‌ای به ایران می‌تواند احیا کننده توافقی دو جانبه باشد.
بهترین رویکرد برای حل‌وفصل پرونده هسته‌ای ایران چیست؟ در این زمینه چه الگوی عملی و عینی برای دولت چهاردهم وجود دارد؟
بهترین رویکرد دولت، توجه به خواست ملت ایران است نه توجه به خواسته های گروه های سیاسی. یک حکمرانی خوب و دولتی موفق آن است که خواست اکثریت را مورد توجه قرار دهد برآن و عمل کند. 16 میلیون رأی دهنده به اقای پزشکیان و 17 میلیون نفر که رأی نداده‌اند، خواهان دستیابی ایران به توافق دو جانبه بین‌المللی هستند. این جمعیت بزرگ نمی‌خواهد ایران در انزوا باشد. پیشرفت اقتصادی، برای کشوری که در تحریم و انزوا باشد ممکن نیست. در صورت ادامه داشتن انزوای بین‌المللی، کشور در مقایسه با سایر کشور‌ها برای اندکی توسعه و پیشرفت هزینه‌ای چند برابری خواهد داد.
با توجه به ادامه داشتن جنگ غزه و احتمال شیوع بحران در منطقه، چگونه می‌توان با خروج ایران از انزوای سیاسی، کشور را از خطر درگیری و گسترش جنگ در امان داشت؟
همگان بر این باورند که در آستانه بحران، پیشرفت و امید به محاق می‌رود؛ اما وضعیت ایران در بحران خاورمیانه متفاوت است و دولت می‌تواند از این مشکلات به نوعی استفاده کند که شرایط به فرصتی برای کشورمان تبدیل شود.
بحران غزه نزدیک به یک سال ادامه داشته و نه تنها به سمت حل‌وفصل نرفته بلکه تشدید شده است. در اوکراین نیز مسائل حل نشده و درگیری این کشور با روسیه شدت گرفته است. با توجه به تأثیری که ایران در منطقه دارد، می‌تواند در مرحله توافقات امتیازات بزرگی برای خود کسب کند.
نقش، تأثیر و نفوذ ایران بر حزب الله لبنان، حماس در فلسطین، انصارالله در یمن و حشد الشعبی در عراق انکار ناپذیر است. حرکت این گروه‌ها می‌تواند در جهتی صورت بگیرد که تأمین کننده منافع ملی ایران باشد. اگر نگاه ایران به بحران اوکراین و غزه انسان دوستانه باشد می‌تواند توافقات صلح و آتش بس، منافع خود را نیز تأمین کند.
ایران سه بار توانسته از بحران‌ها به نفع خود استفاده کند. در جنگ خلیج فارس و تجاوز عراق به کویت و حمله آمریکا، ایران توانست انبوهی از امتیازات را کسب کند. ایران نیروهای خود که در اسارت بودند را آزاد کرد. عراق مجبور شد مرزهای بین‌المللی را به رسمیت بشناسد و از خاک ایران عقب نشینی کند. آقای هاشمی با اعلام بی طرفی ایران از طرفین درگیری یعنی هم از آمریکا و هم از عراق امتیاز گرفت.
مرحله بعد موضوع افغانستان و حمله آمریکا بود. ایران نقشی بی طرف داشت و توانست از تشکیل دولت در افغانستان سود ببرد. با توجه به موضع گیری درست ایران در آن مقطع، در کنفرانس بن ایران نقشی تعیین کننده داشت.
جمهوری اسلامی ایران در دنیا ایدئولوژیک معرفی شده است؛ اما در چند مرحله با تمرکز بر منافع ملی موضع گیری های مناسبی داشت و امتیاز گرفته است.
متأسفانه در سه سال گذشته ایران امتیاز از دست داد و از فرصت های بزرگی در دنیا پدید آمده بود منفعتی کسب نکرد. به طور مثال قطر، ترکیه، عراق و عربستان در بحران اوکراین از هر دو طرف درگیر امتیاز گرفتند؛ اما ایران به اوکراین باخت از روسیه هم چیزی به دست نیاورد و حتی می‌توان از ایران به عنوان قربانی تجاوز روسیه به اوکراین نام برد. در سه سال گذشته وضعیت ایران به این صورت بود.
با توجه به تشکیل هیئت دولت و شروع به کار تیم امور خارجه چه پیش بینی از عملکرد این مجموعه دارید؟ آیا مسعود پزشکیان در عمل و وعده های انتخاباتی اش در خصوص سیاست خارجی موفق خواهد بود یا خیر؟
با تیم سیاست خارجی که در دولت چهاردهم شکل گرفته و با حضور جواد ظریف در معاونت راهبردی می‌توان به برآیند تلاش دولت امیدوار بود. مغز استراتژیک در مهم‌ترین نهاد اجرایی، در مقام معاونت شکل پیدا کرده و بازویی تحقیقاتی یعنی مرکز بررسی های استراتژیک که نوید ابتکار عمل و پیشرفت کشور است.
با توجه به سابقه آقای ظریف معاونت استراتژیک نباید تنها در مسائل سیاست خارجی متمرکز شود. بهبود اقتصاد، معیشت و توجه به حقوق مردم، دو ستون اصلی است که منجر به رشد کشور خواهد شد.
همه فکر می‌کردند اقای ظریف دیپلمات خوبی است اما رقابت های انتخاباتی نشان داد که مهارت های حکمرانی خوب را بیشتر از سایر مدیران حوزه سیاست می‌داند. با شکل گیری این تیم می‌توان به نتیجه کار دولت امیدوار بود.
در رأس دولت کسی قرار دارد که پزشک است و دانش سیاسی بالا و تجربه اجرایی سنگینی ندارد اما می‌بینید چند تصمیم‌گیری کلیدی انجام داده که سبب ایجاد امید و اشتیاق در کشور می‌شود این‌ها می‌تواند نویدبخش باشد زیراکسی در مقام تصمیم گیر قرار گرفته که تصمیماتی حرفه‌ای می‌گیرد. به رغم نقدی که می‌توان به کابینه رئیس‌جمهور داشت اما تصمیمات مسعود پزشکیان در روزهای اخیر امید بخش بود. بازگشت اساتیدی که به ناحق از خدمت به کشور محروم شده بودند به دانشگاه و از سر گرفتن فعالیت علمی این اساتید و حضور زنان شجاع و وطن پرست در دولت کاره‌ای بزرگ و موثری هستند.