شواهد نشان میدهد که فشار امریکا بر ایران رو به افزایش است و اگر رئیسجمهور آینده نتواند با امریکا مشکلات را حل کند وضعیت اقتصادی بدتر خواهد شد.
توقف صادرات گاز به عراق
میر قاسم مؤمنی، کارشناس حوزه انرژی در ارزیابی برنامه عراق برای توقف واردات گاز از ایران به ایلنا گفت: ما اکنون با چند کشور تهاتر، سواپ و یا صادرات گازداریم اما با عراق دو مسئلهداریم یکی اینکه برای دریافت پول صادرات به این کشور مشکلداریم، بانکهای عراق نمیتوانند هزینه گازی خریداریشده از ایران را پرداخت کنند، اخیراً امریکا چندین بانک عراق را به خاطر نقل و انتقالات مالی با ایران تحریم کرده و این موضوع برای عراقیها مشکل جدی به وجود آورده است. دومین مسئله اینکه عراق خود تولیدکننده نفت و گاز است و شرکتهای اروپایی و آمریکایی در حال بازسازی زیرساختهای انرژی هستند که بعد از جنگ و حمله امریکا صدمهدیده بودند.
دور زدن ایران در بازار انرژی منطقه
وی ادامه داد: امروز عراق بیش از ایران صادرات نفت دارد و با توجه به توسعه میدانها گازی حتی ممکن است در چند سال آینده به صادرات گاز نیز بپردازد، ترکیه در نظر دارد خط لوله گازی را از طریق شمال به عراق انتقال داده و بخشی از نیاز گازی این کشور را تأمین کند، یعنی در قرارداد با اقلیم کردستان و دولت مرکزی عراق به دنبال این است که خط لوله گازی که از طریق آذربایجان-روسیه-قزاقستان را وارد فاز صادرات کند و به این ترتیب بخشی از گاز را روانه عراق کرده و از این کشور به خلیجفارس نیز نفوذ کند یعنی عملاً ایران را دور بزنند.مقامات عراق در نظر دارند گاز آذربایجان و قزاقستان یا گازی که از روسیه به ترکیه ارسال میشود را جایگزین کنند. عراق به دنبال این است که خود را در قالب کشورهای عربی نمایان کند و در دنیای عرب باشد.
توقف صادرات گاز به پاکستان
مؤمنی موضوع توقف صادرات گاز به پاکستان را نیز تحت تأثیر عوامل سیاسی دانست و گفت: ایران تمام تعهدات به پاکستان را در زمینه خط لوله گاز صلح انجام داده ولی این کشور اقدامی صورت نداده و کارشکنی میکند تا زمان بخرند، ایران نیز تهدید به شکایت و دریافت جریمه کرده است. پاکستان سعی دارد نیاز خود را از دیگر مبادی خط لوله ترکمنستان-افغانستان- پاکستان تأمین کند. افغانستان مقادیر زیادی گاز استخراجنشده دارد که با چین و ترکیه هم برای استخراج آن رایزنی کرده بنابراین پاکستان میتواند نیاز خود را از افغانستان تأمین کند.
کشیدن خط لوله گاز از افغانستان و پاکستان تا ترکیه و عراق
وی درباره تأثیر تغییر شرایط سیاسی ایران در عرصه بینالملل بر توسعه صادرات گاز بیان کرد: مسائل قراردادی نفتی و گازی مانند دیگر کالاها نیست که ظرف چند ماه و حتی تا یکی دو سال بتوان اجرا کرد قراردادهای گازی باید حداقل ۲۰ تا ۳۰ ساله منعقد شود و زیرساخت خط لوله آماده شود، همچنین باید قرارداد امنیتی منعقد شود و به همین دلیل اگر قرار باشد خط لوله از افغانستان و ترکیه تا پاکستان و یا تا عراق و خلیجفارس احداث شود نمیتوان مسیر را تغییر داد و دوباره برای دریافت گاز به ایران رجوع کنند.
ترکها جایگزین ایران و مرکز واردات و صادرات گاز شدند
این کارشناس حوزه انرژی تأکید کرد: ما فرصت اینکه میتوانستیم هاب انرژی منطقه شویم را از دست دادهایم و ترکها جایگزین ایران و مرکز واردات و صادرات گاز تبدیلشدهاند. ترکیه گاز را از روسیه، آذربایجان، قزاقستان و ترکمنستان و ایران دریافت و نهتنها نیاز خود را تأمین میکند؛ بلکه با قیمت بالاتر به دیگر کشورهای دنیا صادر و درآمد ارزی و اعتبار سیاسی بالایی کسب میکند، به همین جهت اگر امروز هم روابط خود را با دنیا حسنه کنیم و مباحث تحریمها را بردارند مشکل ما حل نمیشود. چون نیاز به زیرساخت و قراردادهای جدید و تفاهمنامه جدید است که زمانبر است. آذربایجان در حوزه انرژی خزر سرمایهگذاری کرده و در نظر دارند گاز را استخراج کنند و جزیره مصنوعی گردشگری احداث کند، مانند کاری که امارات، روسیه و ترکیه انجام دادهاند. باید این را بدانیم که دنیا منتظر ما نمیماند، هر کشوری بر اساس دکترین اقتصادی-امنیتی و سیاسی خود برنامه توسعه دارد و برنامههای خود را پیش میبرد.
اقتصاد رقابتی
مؤمنی گفت: در شرایط فعلی اگر دولتی هم بر کار بیاید که با دنیا ارتباط بگیرد کار سختی خواهد داشت زیرا زیرساخت لازم از بین رفته و فونداسیون آماده نیست، ما باید عقلانیتر جلو برویم تا ضررها کمتر شود و این امر نیازمند این است که موانع را برداریم یعنی موضوع تحریم، FATF و سوئیفت را حل کنیم. اینها ابزارهای اقتصادی و کاری ما در روابط با دنیا هستند، مثلاً اروپا و امریکا باهم روابط دارند اما در اقتصاد رقابت دارند؛ رقابت اقتصادی در دنیا امری طبیعی است، باید بدانیم که در موضوع اقتصادی با دنیا رقابت داریم.