منشأ حکم توماج صالحی چیست؟ آیا قانون جزا این اختیار را به قضات می‌دهد که به صرف خواندن و تهیه کلیپ فردی را به اتهام افساد فی الارض محکوم کنند؟
جرم محاربه و افساد فی الارض بر اساس آیه 33 سوره مائده در کتب فقهی آمده است و به تبعیت از کتب فقهی مراجع تقلید، در قانون مجازات اسلامی وارد شده است. به مرور در اصلاح قانون کیفری و تصویب قانون جدید مجازات اسلامی در سال 1392 قانون گذاران مجلس شورای اسلامی جرم محاربه را از جرم افساد فی الارض تفکیک کردند و برای هر یک از این دو عنوان مجرمانه مواد قانونی مستقلی پیش بینی شد و مجازات هر کدام جداگانه در نظر گرفته شد. حکم افساد فی الارض و محاربه تا پیش از سال 92 جرم واحد با یک مجازات بود. بعد از سال 92 این دو عنوان جرمی مستقل شدند.
ماده 286 مجازات اسلامی در تعریف افساد فی الارض مشخص کرده که «هر کس به طور گسترده، مرتکب جنایت علیه تمامیت جسمانی افراد، جرائم علیه امنیت داخلی یا خارجی کشور، نشر اکاذیب، اخلال در نظام اقتصادی کشور، احراق و تخریب، پخش مواد سمی و میکروبی و خطرناک یا دایر کردن مراکز فساد و فحشا یا معاونت در آنها گردد به گونه‌ای که موجب اخلال شدید در نظم عمومی کشور، ناامنی یا ورود خسارت عمده به تمامیت جسمانی افراد یا اموال عمومی و خصوصی، یا سبب اشاعه فساد یا فحشا در حد وسیع گردد مفسد فی الارض محسوب و به اعدام محکوم می‌گردد.» و مصادیق عملی مشمول مجازات افساد فی الارض بیان شده است. همانطور که از نام این جرم پیداست شخصی مرتکب باید فسادش به گونه‌ای گسترده باشد که بسیاری از افراد جامعه را شامل شود. این فساد باید علیه جان، بهداشت و امنیت اقتصادی و سایر امور کلی یک کشور و یک جمعیت باشد. در این مورد به خصوص باید دید قاضی کدام وجه از عمل این جوان خواننده را مصداق افساد فی الارض دانسته است؟!
آیا چنین احکامی سابقه دارد؟ پیش بینی شما از سرنوشت رأی متهم در مرحله تجدید نظر چیست؟
رویه قضائی از زمان تصویب قانون مجازات اسلامی 92 تاکنون این بوده که افرادی که به صورت گسترده جرایمی را علیه امنیت، بهداشت یا محیط زیست و سایر حوزه‌های کلی مرتکب می‌شدند از سوی دادگاه‌های مربوطه به عنوان مفسد فی الارض محکوم و محاکمه می‌شدند. این که فردی صرفاً به واسطه خواندن ترانه یا تهیه کلیپ که در حقیقت اجرای آهنگین یک شعر نو یا کلاسیک است، آن هم با درون مایه اجتماعی؛ مشمول جرم افساد فی الارض گردد، نخستین رأی از نوع خود است که بعد از پیروزی انقلاب اسلامی تاکنون در این حوزه صادر شده است. به ویژه که متن ترانه‌های این خواننده پر از گله، انتقاد و پیشنهاد است.
آیا این امید وجود دارد که رأی دادگاه در مورد این جوان هنرمند تغییر کند؟
چون رأی بر خلاف روح قانون و در تضاد با انگیزه و نیت قانون گذار در تدوین ماده قانونی مربوط به افساد فی الارض است و عموماً رویه قضائی در دادگاه‌ها چنین رفتاری را مشمول جرم افساد فی الارض نمی‌داند؛ امید می‌رود نتیجه جور دیگری تمام شود. این رأی نخستین رایی است که در این خصوص صادر شده است و به جهت عدم تطابق رأی با روح قانون، آرای اساتید مفسر حقوق جزا و نظرات فقهی فقهای شیعه؛ این رأی را باید خلاف قانون و خلاف تعریف شرع از مصادیق افساد فی الارض دانست. امید است با اعتراض وکلای متهم در مرحله فرجام خواهی، حکم شکسته شود و حکمی شایسته شرع و قانون و مطابق با قوانین کیفری کشور صادر شود. مصادیق افساد فی الارض به صورت محدود است و اختیار قاضی و قضات رسیدگی کننده به انطباق رفتار مجرم با ماده قانونی افساد فی الارض بسیار محدود است و نمی‌تواند هر رفتاری را ولو آنکه از نظر امنیتی و حقوقی و کیفری رفتاری نابهنجار یا مجرمانه محسوب شود منطبق با جرم افساد فی الارض محسوب کرد. از این منظر امید است این رأی در مرحله تجدید نظر و فرجام شکسته شود.
اگر رأی تغییر نکرد آیا می‌توان با استناد به بند توبه از قانون مجازات اسلامی هنرمند را از مجازات اعدام نجات داد؟
یکی از نوآوری‌های ستودنی قانون مجازات اسلامی سال 1392 گنجاندن قاعده فقهی توبه برای تمامی جرائم از جمله جرائم مشمول حد می‌باشد. چنانچه متهمی و یا محکومی در هر یک از مراحل دادرسی اظهار ندامت و پشیمانی و توبه نماید قاضی رسیدگی کننده یا قضی اجرا کننده رأی با تطبیق شرایط توبه و مقررات مربوطه می‌تواند از رسیدگی و اجرای حکم جلوگیری کند.