مرگومیر جاده‌ای
آمارها می‌گوید از سال ۱۳۸۴ تا ۱۴۰۱ در مجموع ۳۵۱ هزار و ۹۹۶ نفربر اثر حوادث رانندگی در کشور جان خود را از دست داده‌اند و با احتساب حدود ۲۷ هزار مرگ در سال‌های ۸۳-۸۲ می‌توان گفت در دو دهه گذشته یعنی از سال ۱۳۸۲ تا ۱۴۰۱ جمعاً ۴۰۵ هزار نفر در حوادث رانندگی کشور جان‌باخته‌اند؛ عددی که تقریباً دو برابر کل شهدای هشت سال جنگ تحمیلی (۲۱۳ هزار و ۲۵۵ نفر) است. طبق این آمارها، میزان مرگومیر ناشی از تصادفات رانندگی از سال ۱۳۸۴ تا ۱۳۹۵ روند کاهشی داشته است، اما از آن سال به بعد دوباره روند افزایشی داشته است. آمارها نشان می‌دهد به‌طور متوسط سالانه حدود ۱۷ هزار نفر در حوادث رانندگی کشور جان خود را از دست می‌دهند؛ که حدود ۳ هزار نفر آن‌ها زیر ۱۸ سال هستند. بر اساس اعلام سازمان پزشکی قانونی تعداد موارد مرگومیر حوادث رانندگی در سال ۱۳۸۴ در ایران ۲۷ هزار و ۷۵۵ نفر بود؛ آماری که زنگ هشدار را در دهه ۱۳۸۰ به صدا درآورد.
خودرو؛ علت ۵۰ درصد مرگومیر
سردار تیمور حسینی، جانشین سابق رئیس پلیس‌راه فراجا -رئیس فعلی پلیس‌راه فراجا- در گفت‌وگو با خبرگزاری دولت، می‌گوید: «پلیس در سال‌های ۱۳۸۵ تا ۱۳۹۷ توانست آمار تلفات جاده‌ای را از تعداد ۲۷ هزار نفر به ۱۵ هزار نفر کاهش دهد. اما در سه سال اخیر شمار تلفات جاده‌ای با افزایش ۱۳ درصدی به حدود ۱۷ هزار نفر رسیده است که این مسئله نشان می‌دهد باید امنیت و جان مردم در ساخت خودروهای داخلی جدی گرفته شود. ۸۰ درصد خودروهای داخلی در آمار تصادفات سال گذشته نقش داشته‌اند. »
نبود ایمنی در خودروهای داخلی
سردار سید تیمور حسینی، جانشین سابق رئیس پلیس‌راه فراجا درباره تصادفات رانندگی و جان‌باختگان ناشی از آن تا پایان طرح نوروزی ۱۴۰۲ گفت: «خطای انسانی در تصادفات جاده‌ای ۲۹ درصد، سهم راه ۲۰ درصد و سهم خودرو به ویژه خودروهای ایرانی مانند پراید و پژو ۵۱ درصد بوده است، سهم خطای انسان کمتر از راه و خودرو است. راه امن و خودروی ایمن، هم پیش از حادثه و هم پس از حادثه، می‌توانند حافظ جان انسان‌ها باشند. استحکام بدنه، ستون‌های محکم، کمربند ایمنی مناسب، کیسه هوا خسارت جانی و مالی را در صورت وقوع حادثه رانندگی کاهش می‌دهد که خودروهای داخل، هیچ‌کدام از این موارد را ندارند.»
عوامل مؤثر برافزایش تصادفات جاده‌ای:
۱. جاده‌های پرخطر
جاده‌های پرخطر و نا‌ایمن در وقوع ۲۰ درصد از تصادفات رانندگی اثر‌گذار است. طبق اعلام وزارت راه و شهرسازی طی سال ۱۴۰۱ در هر ۱۱.۲ کیلومتر در جاده‌های ایران یک حادثه منجر به مرگ اتفاق می‌افتد. این در حالی است که در سال ۱۳۹۷ در هر ۱۴.۲ کیلومتر یک حادثه مرگبار رانندگی اتفاق می‌افتاد. البته هنوز ۳۳۹۲ نقطه حادثه‌خیز در کشور وجود دارد. بر اساس اعلام پلیس‌راه کشور از این تعداد هزار و ۵۸۵ نقطه پر تصادف و هزار و ۸۰۰ نقطه نیز دارای تصادف هستند. بر اساس اظهارات سردار هادیان فر، رئیس سابق پلیس‌راه، ۸۰ درصد تردد خودروها درون شهرهاست که ۳۰ درصد تصادفات درون شهر‌ها و ۷۰ درصد بیرون شهر‌ها اتفاق می‌افتد. آمار ۱۱ ساله پلیس نشان می‌دهد بیش‌ترین میزان تصادفات (حدود ۶۳ درصد) در ۳۰ کیلومتری اول خارج از شهر‌ها رخ می‌دهند و ۵۱ درصد این تصادفات منجر به فوت می‌شود.
۲. خودروی نا‌ایمن
طبق اعلام پلیس‌راه، کیفیت پایین خودروها و نا‌ایمن بودن آن‌ها عامل ۵۱ درصد کشته‌های تصادفات است. متقاضیان خودرو به جهت افزایش قیمت خودرو قادر به استفاده از خودروی خارجی نیستند و مجبورند با قیمت گزاف خودروی تولید داخل با نازل‌ترین کیفیت مانند پراید یا پژو را بخرد خودرو‌هایی که در مواقع اضطرار با مشکل باز نشدن ایربگ و نبود ایمنی جان مردم را نشانه می‌گیرند.
۳. عامل انسانی
برآورد‌ها نشان می‌دهد حدود ۲۹ درصد از تصادفات بر اثر خطای انسانی است؛ طبق اعلام رئیس پلیس کشور ۸۲ درصد تصادفات به سبب چهار عامل سرعت غیرمجاز، سبقت غیرمجاز، عدم توجه به جلو و خستگی و خواب‌آلودگی رانندگان اعلام‌شده است.
تلفات زیاد جاده‌ای ایران نسبت به ترکیه و آلمان
ایران و آلمان تقریباً نزدیک بر ۸۵ میلیون نفر جمعیت دارند. اما با این حال آمارها نشان می‌دهد در سال‌های اخیر دو کشور دیگر در کاهش تلفات بر اساس تصادفات موفق‌تر عمل کرده‌اند. آمارها نشان می‌دهد آلمان با بیش از ۵۰ میلیون وسیله نقلیه ثبت‌شده، نسبت به کشورمان با تصادفات جاده‌ای و تلفات کمتری دارد. بر اساس آمار در سال ۲۰۲۲ تعداد کشته‌شدگان تصادفات رانندگی ثبت‌شده توسط پزشکی قانونی کشور رقم ۱۹.۵ هزار مورد را رد می‌کند، اما آلمان تنها ۲۵۶۲ نفر تلفات ثبت کرده است. ترکیه نیز با جمعیت مشابه و شرایط فرهنگی نزدیک به ایران و دارا بودن ۲۸ میلیون وسیله نقلیه ثبتی مرگومیر حاصل از تصادفات در ترکیه در سال ۲۰۲۲ نیز نزدیک به ۵۳۶۲ می‌رسد. شوربختانه طبق آمارها، اگر رشد ۵ درصدی مرگومیر ۱۰ ماهه امسال در بهمن و اسفند هم تداوم داشته باشد تعداد مرگومیر تصادفات در کشورمان به عدد بی‌سابقه ۲۰.۶ هزار نفر خواهد رسید، عددی که برابر کل مرگومیر ۲۷ عضو اتحادیه اروپا در سال ۲۰۲۲ است.
رتبه ۵۴ ایران در بالا بودن مرگومیر
آمار سازمان جهانی بهداشت نشان می‌دهد طی سال ۲۰۲۱ در بین ۱۸۳ کشور کوچک و بزرگ، جمهوری دومینیکن، زیمبابوه، ونزوئلا، لیبریا، اریتره، جمهوری آفریقای مرکزی، سودان جنوبی، عربستان سعودی، بوروندی و جمهوری کنگو ۱۰ کشوری هستند که بالاترین نسبت کشته‌شدگان تصادفات رانندگی در جهان را به خود اختصاص داده‌اند. پس از عربستان، کشور‌های یمن با ۲۹ نفر کشته به ازای هر ۱۰۰ هزار جمعیت و عراق با ۲۷ نفر به ترتیب در رتبه‌های ۳۱ و ۳۸ جهان قرار دارند. پس‌ازاین سه کشور (عربستان، یمن و عراق)، ایران با حدود ۲۳ کشته به ازای هر ۱۰۰ هزار نفر جمعیت، در رتبه ۵۴ جهان قرار دارد.