رایا الجلبی
30 ژوئیه 2022
تارنمای فیننشیال تایمز
برگردان و کوتاه سازی علی‌اصغر شهدی
[email protected]
ناکارآمدی دولت در عراق به این معنی است که دومین تولیدکننده بزرگ نفت اوپک از قیمت‌های بالای نفت سود نمی‌برد. ساعاتی پس از اولین هجوم صدها تن از هواداران صدر در روز چهارشنبه به مجلس عراق، مقتدی صدر در پیامی به این اعتراض پایان داد. این روحانی شیعه به پیروان خود گفت: «پیام شما دریافت شد. شما فاسدان را به وحشت انداختید.»
این بن‌بست تلخ، عراق را دریکی از بدترین بحران‌های خود از زمان تهاجم ایالات‌متحده و سرنگونی صدام حسین در سال 1382 (2003) فروبرد، آن هم درست زمانی که این کشور شکننده از مهرماه (اکتبر) سال گذشته تاکنون بدون یک دولت کارآمد بوده است.
این بن‌بست، طولانی‌ترین دوره زمانی است که گروه‌های متعصب سیاسی بر سر یک دولت جدید پس از اولین انتخابات تحت حمایت ایالات‌متحده در سال 1384 (2005) به توافق رسیده‌اند. این امر مانع از بهره‌مندی دومین تولیدکننده بزرگ نفت اوپک از ثمره قیمت‌های بالای نفت خام و افزایش نگرانی شده است. بن‌بستی که همچنین سرمایه‌گذاران خارجی را عصبی می‌کند.
یک مقام ارشد دولت عراق گفت: «ما فقط از بحرانی به بحران دیگر می‌رویم، بدون اینکه پایان مشخصی برای بن‌بست پیش‌بینی شود.»
صدر، رهبر سابق شبه‌نظامیان که مقاومت اصلی شیعیان را در برابر اشغال ایالات‌متحده رهبری می‌کرد، بخش عمده‌ای از حمایت خود را از یک حوزه کارگری قدرتمند می‌گیرد که توان بسیج مردم در خیابان‌ها را دارد.
به نظر می‌رسد هجوم طرفداران وی به مجلس در روز چهارشنبه هشداری برای جناح‌های سیاسی رقیب بود. صدر از خود به عنوان یک ملی‌گرا دفاع می‌کند که علیه مداخله خارجی در کشورش صحبت کرده است.
اعتراض هواداران او دو روز پس از آن صورت گرفت که رقبای صدر با نامزدی برای نخست‌وزیری - سیاستمدار کهنه‌کار شیعه و وزیر سابق کابینه محمد شیاع السودانی - موافقت کردند و نشان دادند که برای تشکیل دولت جدید دست بالا رادارند. اگر خواسته‌های صدر برآورده نشود، می‌تواند اعتراضات بیشتری راه بیندازد.
عراق به دلیل اختلافات سیاسی حتی با آزمایش دموکراسی که پس از سقوط صدام شروع شد همچنان یک کشور ضعیف باقی‌مانده است. دستگاه سیاسی کشور بر اساس تقسیم قدرت فرقه‌ای طراحی‌شده که در آن رقبا برای کسب مشاغل برتر دولتی و منابع حمایتی به رقابت برخاسته‌اند. اختلاف بین صدر و رقبای او حکایت از شکاف‌های فزاینده در درون گروه‌ها دارد.
صدر درحالی‌که پایانی برای این بن‌بست در نظر نمی‌گیرد، ماه گذشته گفت که مذاکرات برای تشکیل ائتلاف را کنار می‌گذارد و به 74 نماینده خود دستور داد از مجلس استعفا دهند.
یکی از مقامات دولتی و کهنه‌کار صحنه سیاسی عراق گفت: «ما واقعاً نمی‌دانیم که او استراتژی دارد یا خیر. آیا او از این روند عقب‌نشینی می‌کند یا فقط منتظر است تا بقیه مرتکب اشتباه شوند؟»
در بحبوحه این ابهام سیاسی، کشور توسط مصطفی الکاظمی، نخست‌وزیر موقت، هدایت‌شده است. در همین اثناء مقامات دولتی از هرج‌ومرج در صفوف خود، تصمیمات به دلیل اختلال در عملکرد و آسیب‌پذیری وزارتخانه‌ها در برابر غارت صحبت می‌کنند.
علیرغم افزایش خزانه دولت به دلیل درآمدهای غیرمنتظره ناشی از افزایش قیمت نفت، بودجه‌ای برای سال 2022 تصویب نشد، به این معنی که بیشتر مازاد را نمی‌توان خرج کرد. در عوض، راه‌حل‌های اضطراری برای جلوگیری از کمبود مواد ضروری مانند بنزین و غلات در نظر گرفته‌شده است.
صدر، علیرغم اینکه در جنبش نظام سیاسی کشور نقش دارد مدت‌هاست که خود را خارج از تشکیلات حاکم می‌داند. او قبلاً ناآرامی‌های مدنی به ویژه در سال 1395 (2016) که پیروانش به مجلس و منطقه سبز یورش بردند را برانگیخته است.
یکی از مقامات دولتی به عنوان نمونه به قانون هزینه‌های اضطراری که در ماه خرداد (ژوئن) توسط مجلس تصویب شد، اشاره کرد که پیش‌نویس آن توسط طرفداران صدر قبل از استعفایشان به مجلس راه‌یافته بود. این کشور 25 تریلیون دینار عراقی (17.14 میلیارد دلار) از بودجه دولتی را به نیازهای فوری مانند غذا، سوخت و حقوق اختصاص داد. این مقام افزود که قانون یادشده همچنین 150,000 شغل مادام‌العمر در بخش عمومی اضافه کرد که تا حدی به نفع رأی‌دهندگان صدر تمام شد.
افراد با آگاهی مستقیم از خزانه دولت تخمین می‌زنند که جنبش صدر که برنامه‌های رفاه اجتماعی را ارائه می‌دهد شامل یک‌شبه نظامی است، هرماه به ده‌ها میلیون دلار برای حفظ خود نیاز دارد. تقریباً همه احزاب از غارت دولت برای غنی‌سازی خود و شبکه‌هایشان سرزنش می‌شوند.
قیمت بالای نفت برای دولتی که تا دو سال پیش در پرداخت حقوق بخش دولتی با مشکل مواجه بود، نقش مسکن داشته است. اما بسیاری نسبت به دورنمای بلندمدت کشور بدبین هستند.
یک مقام ارشد دولتی و کهنه سرباز سیاسی گفت: «دیگر دولتی وجود ندارد. این کشوری است که صرفاً با طمع و فساد اداره می‌شود و هیچ‌کس به آینده فکر نمی‌کند.»