محمود شوری، کارشناس حوزه روسیه
ظاهر سفر پوتین به تهران به مسئله سوریه و در چهارچوب گفت‌وگوهای آستانه محدود است. اما با توجه به مجموعه ارتباطات آشکار و نهانی که بین ایران و روسیه وجود دارد، سوریه تنها عنوان در نشست‌های این سفر نخواهد بود.
اکنون در سطح بین‌الملل و در ارتباط با جنگ اوکراین شاهد مسائل گسترده‌ای هستیم که قطعاً ایران و روسیه در این موضوعات با یکدیگر به گفت‌وگو می‌نشینند، انتظار می‌رود مسائل بسیاری برای تبادل‌نظر و اتحاذ تصمیم وجود داشته باشد.
اگرچه این سفر در چهارچوب شرکت در اجلاسی چندجانبه با موضوع سوریه است اما اگر مباحث مربوط به دریای خزر در گفتگوهای بین طرفین ایرانی و روسی مطرح شود یا گفتگوهای مربوط به کشورهای صادرکننده گاز در جریان باشد، تعجبی ندارد. که وقتی چنین اجلاسی در کشور ما و با حضور دو رهبر مهم منطقه صورت می‌گیرد، در حواشی این اجلاس نتایجی از گفت‌وگوهای دیگری بین سه کشور به دست می‌آید.
از طرفی ایران و روسیه هر دو تحت تحریم‌های آمریکا قرار دارند و در چنین شرایطی هر دو کشور انگیزه و علاقه‌مندی یکسانی به گسترش همکاری‌ها دارند که با این سفر می‌توان فرصتی برای حل مشکلات موجود در حوزه تحریم ایجاد کرد. ایران و روسیه مجبورند مقابل تحریم‌ها به گسترش روابط یا ارتقای سطح روابط اقدام کنند.
البته ظرفیت گفت‌وگوهای آستانه به مدیریت بحران در سوریه کمک کرده و عملاً با ایجاد مراحل کاهش تنش باعث شد که وضعیت در سوریه تا حدی به فضای آرامش نزدیک شود. ازاین‌رو این نشست نتایج آشکاری برای سوریه خواهد داشت.
از طرفی این سفر در حکم موازنه‌ای منفی است. ایران این نگرانی را دارد که نوع تعامل با روسیه به تعامل نابرابر منجر شود و روس‌ها دست برتری داشته باشند. این نگرانی وطن پرستانه و قابل‌درک است. اما نگارنده به عنوان کسی که سال‌ها است در حوزه روابط ایران و روسیه فعالیت دارد، از این سفر چنین برداشتی ندارم و بعید می‌دانم که مقامات ایرانی با دستان بسته در مقابل روس‌ها وارد مذاکره شوند به هر حال ایران و روسیه دو کشوری هستند که از جنبه‌های مختلف با یکدیگر در ارتباط هستند.
این نکته باید در سطح جامعه درک شود که ایران در شرایط کنونی ناگزیر از تعامل با روسیه است. البته همین انگیزه در روسیه نیز وجود دارد. نویسنده تأکید می‌کند که نگرانی‌هایی که در داخل کشور از رفتار روس‌ها وجود دارد قابل‌درک است. چون هر کشوری در تعامل با کشوری دیگری سعی می‌کند اهداف و منافع خودش را دنبال کند و از ابزارهای خودش برای تأثیرگذاری بر روی رفتار کشورهای دیگر استفاده می‌کند و قطعاً روسیه از این قاعده مستثنا نیست. اکنون وظیفه دستگاه دیپلماسی این است که آگاهانه و با توجه به منافع ملی وارد گفت‌وگو با سایر دولت‌ها شود و سعی کند در یک بازی برد - برد شرکت کند.
البته در شرایط فعلی نباید روابط ایران و روسیه را از این نظر تحلیل کرد. این سفر پنجمین حضور ولادیمیر پوتین در ایران است ولی وضعیت امروز او با موقعیت اش در سفرهای قبلی یکسان نیست.