ستاره صبح-روسیه با دقت پیش می‌رود حرکت‌های شطرنجی اوراسیا که باید در کنار هم مشاهده شوند را پیش‌بینی می‌کند، مسکو در ادامه سیاست‌های خود، رویکرد «جهان جنوب» را مطرح سازد، رویکردی که با تحریم، تهدید و جنگ اقتصادی غرب به مخالفت برمی‌خیزد. در اینجا می‌توان به سه نمونه از سیاست‌های اخیر اشاره نمود.
1-تحول در حوزه خلیج‌فارس
ده روز پیش، سند مفهوم امنیت جمعی در خلیج‌فارس که توسط روسیه مطرح شد، در سازمان ملل منتشر شد.در این سند به این موضوع اشاره شده است: «اقدام عملی در راه‌اندازی یک سیستم امنیتی در خلیج‌فارس ممکن است با برگزاری رایزنی‌های دوجانبه و چندجانبه میان گروه‌های مربوطه همراه گردد که شامل کشورهایی در منطقه و خارج از آن و سازمان‌هایی نظیر شورای امنیت سازمان ملل، اتحادیه عرب، سازمان همکاری اسلامی و شورای همکاری خلیج‌فارس خواهد شد»روسیه در نامه‌ای به شورای امنیت سازمان ملل و مجمع عمومی سازمان ملل اعلام کرده است که آماده همکاری با تمام گروه‌های مربوطه برای اجرای این و دیگر پیشنهادات سازنده است.هفته پیش «میخائیل بوگدانوف» معاون وزیر امور خارجه روسیه مفهوم امنیت جمعی در خلیج‌فارس را به دیپلمات‌های خارجی که در مسکو حضور داشتند ارائه کرد.بر اساس گزارش‌ها، اصول اصلی این مفهوم بر این موارد تأکید دارد: «رویکرد گام‌به‌گام، چندجانبه گرایی و رعایت دقیق قوانین بین‌المللی، منشور سازمان ملل و قطعنامه‌های شورای امنیت سازمان ملل».مرحله بعدی باید یک کنفرانس بین‌المللی امنیت و همکاری در خلیج‌فارس برگزار شود و به دنبال آن یک سازمان اختصاصی تشکیل گردد - قطعاً نباید چیزی شبیه به جامعه بی‌کفایت عرب باشد.
نارضایتی ناتو
نیروی دریایی ایالات‌متحده که برای تضمین «آزادی ناوبری دریایی» در تنگه هرمز «ائتلاف بین‌المللی» را برنامه‌ریزی کرده است - چیزی که ایران همیشه از نظر تاریخی آن را تضمین کرده است - از آن طرفی نخواهد بست. بریتانیا هم که به دنبال ائتلاف تحت رهبری اروپا در این منطقه است، از این تلاشش نتیجه‌ای نخواهد گرفت به‌ویژه که موضوع برگزیت یا خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا را در پیش رو دارد.
2-تحول در حوزه خزر:
فرمانده نیروی دریایی ایران، حسین خانزادی که به تازگی برای جشن روز نیروی دریایی روسیه به سنت پترزبورگ رفته بود از طرف ایران با وزارت دفاع روسیه تفاهم‌نامه‌ای بی‌سابقه‌ای را به امضا رساند.خانزادی مایل به تأکید بر این نکته بود که تفاهم‌نامه «ممکن است نقطه عطفی در روابط تهران و مسکو تلقی شود».نتیجه مستقیم این تفاهم‌نامه برپائی مانور مشترک دریایی تا قبل از مارس 2020 است که ممکن است در قسمت شمالی اقیانوس هند و خلیج عمان تا تنگه هرمز و خلیج‌فارس برگزار گردد.
3-تحول در حوزه کشورهای جنوب شرقی آسیا
واحد نظامی شرق روسیه در رزمایش ضد تروریستی اتحادیه کشورهای جنوب شرقی آسیا (ASEAN) در تایلند و چین در اوایل ماه آینده شرکت خواهد کرد. به گفته این واحد نظامی، این آموزش بخشی از «آماده‌سازی برای یک مرحله عملی از یک عملیات ضد تروریستی ASEAN در چین است».این سه تحول نشان می‌دهد که روسیه چگونه در طیف گسترده‌ای از دریای خزر و خلیج‌فارس تا آسیای جنوب شرقی درگیر است.اما عنصر اصلی در این طیف اتحاد روسیه و ایران است که باید به‌عنوان یک بخش اصلی در پروژه عظیم ادغام اوراسیا قرن بیست و یکم تفسیر شود.آنچه نیکولای پاتروشف، وزیر شورای امنیت ملی روسیه در نشست تاریخی سه‌جانبه در کنار جان بولتون مشاور امنیت ملی کاخ سفید و میر بن شباب مشاور شورای امنیت ملی اسرائیل در اورشلیم گفت، باید عاری از هرگونه سوءتفاهمی باشد:
«ایران همیشه متحد و شریک ما بوده است و ما با آن‌ها به‌طور مداوم روابط را به‌صورت دوجانبه و در قالب‌های چندجانبه به پیش خواهیم برد».
تا نورسلطان پایتخت جدید قزاقستان
قبلاً همکاری بین سه کشور ایران روسیه و ترکیه منجر به ادامه روند مذاکرات آستانه در خصوص سوریه شده بود. آنچه از روند جدید آستانه مهم است، تأسیس کمیته قانون اساسی سوریه است.حل قابل‌قبول مسائل سوریه، تنها توسط روسیه، ایران و ترکیه با محوریت اتحاد ایران و روسیه امکان‌پذیر خواهد بود. این دیدگاه علائق روسیه را از سوریه تا خلیج‌فارس و در ادامه از طریق سازمان همکاری‌های شانگهای تا جنوب غربی آسیا نشان می‌دهد که به‌عنوان یک مکانیسم صلح ساز پان آسیائی در برابر رقیب جدی آن یعنی ناتو قرار خواهد گرفت.
4 اوت 2019
تارنمای آسیا تایمز
برگردان شهدی
Asghar.shahdi@gmail.com