چند روز قبل در تاریخ 20 فوریه ، رسانه‌های عربی اعلام کردند که یک‌پنجم از کل پروژه نئوم، معادل 20 درصد، تکمیل شده است. اما ابرپروژة نئوم چیست؟
نئوم یا آینده جدید
به گزارش میدل ایست نیوز، در اوایل سال 2017 طرحی برای ساخت پروژة نئوم در عربستان ارائه شد که در راستای تحقق برنامه چشم‌انداز 2030 عربستان بود. هدف از این پروژه، ایجاد منابع اقتصادی جدید، کاهش وابستگی به صادرات نفت و ایجاد چندین هزار شغل جدید عنوان شد، طرحی که به‌شرط تحقق جایگاه عربستان را در عرصه بین‌المللی و اقتصادی ارتقا خواهد داد.نئوم متشکل از دو بخش NEO که در یونانی به معنای جدید و تازه است و M که اولین حرف کلمه عربی مستقبل به معنای آینده است، تشکیل شده و نوید “آینده جدید” را به جهان می‌دهد.
وسعت ابرپروژه نئوم
این پروژه 36 هزار کیلومترمربع، حدود 33 برابر شهر نیویورک وسعت داشته و تا سال 2030 و زمان تکمیل آن، قادر به میزبانی 9 میلیون نفر خواهد بود.نئوم در امتداد دریای سرخ و خلیج عقبه قرار دارد و صددرصد انرژی مصرفی در آن، تجدیدپذیر و پاک خواهد بود.
بخش های مختلف نئوم
نئوم مجموعه‌ای از شهرها، بنادر، مناطق تجاری، مراکز تحقیقاتی، مکان‌های ورزشی و تفریحی و مقاصد گردشگری است.ایده‌پردازان این پروژه معتقدند علاوه بر تولید صفر آلایندگی از سوخت‌های فسیلی، نئوم قادر به تولید و ذخیرة آب دریا نیز خواهد بود چرا که به فناوری‌هایی دسترسی دارد که توانایی پیاده‌سازی روش‌های نوین برای نمک‌زدایی از آب دریا را دارد.البته ماجرا از این هم فراتر رفته و زباله‌های ناشی از نمک‌زدایی آب دریا دور ریخته نمی‌شود؛ بلکه به نمک صنعتی، منیزیم و پتاسیم تبدیل می‌شود، این دقت در طراحی پروژه و توجه به فراوری و بازیافت زباله‌ها نشان از آن دارد که عربستان سعی دارد حتی در بحث آلایندگی غیر فسیلی هم به صفر نزدیک شود.پنج قسمت اصلی پروژه نئوم عبارت‌اند از؛
Sindalah- Oxegan- Trojena- Line- Amaala
منطقه Sindalah را تفرجگاه ساحلی نئوم خوانده‌اند که بیش از 750 واحد هتل و آپارتمان‌های لوکس را در خود جای‌داده است.منطقه Oxegan بزرگ‌ترین سازه شناور جهان و شامل بندرگاه‌ها و مناطق صنعتی است.دررابطه‌با منطقه Trojena, باید گفت چنین طرحی به‌ویژه برای کشوری مانند عربستان بسیار تازه و دور از انتظار است؛ این مقصد گردشگری لوکس کوهستانی، افزایش کیفیت زندگی گردشگران را در کنار حفظ طبیعت دنبال می‌کند و تفریحاتی مانند اسکی و دوچرخه‌سواری را در خود جای می‌دهد. پیش‌بینی می‌شود حاکمان عربستان قصد داشته باشند تروجنا را به‌عنوان میزبان بازی‌های زمستانی در سال 2029 معرفی کنند.پروژه بعدی، پروژه Line است؛ شهر بدون جاده، بدون ماشین و بدون گازهای گلخانه‌ای.پروژه دیگر مجموعه نئوم، پروژه Amaala است که مهمترین بخش آن مرکز حیات دریایی تجربی است و افراد با شرکت در تورهای زیر آب می‌توانند تجربیات متفاوتی از محیط اطراف خود و محیط‌زیست داشته باشند.همة این پنج قسمت در کنار آنکه می‌تواند به‌عنوان یک جذابیت توریستی مطرح شود، بحث اقتصادی و کسب درآمد از این پروژه را برای عربستان تضمین خواهد کرد، جذابیت‌هایی که تنها در عربستان قابل‌مشاهده و دسترسی برای توریست‌ها خواهد بود و از آن سو با جذب توریست به ترمیم وجه بین‌المللی عربستان نیز کمک شایانی خواهد کرد، عربستانی که به‌عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده نفت نقش پررنگی در آلودگی‌های ناشی از سوخت‌های فسیلی دارد و از دیگر سو به‌عنوان یکی از قدرت‌های منطقه در ناآرامی‌های سیاسی منطقه خاورمیانه یکی از طرف‌های درگیر مناقشه شناخته می‌شود.
نکات منفی
نخستین و مهمترین انتقادی که به پروژة نئوم وارد است، بلندپروازی بدون تأمین مالی است.هزینه موردنیاز برای احداث پروژه نئوم حدود 500 میلیارد دلار تخمین زده شده است که بخشی از آن باید توسط صندوق سرمایه‌گذاری عربستان و بخش دیگر از طریق جذب سرمایه‌های خارجی تأمین شود؛ باوجودآنکه چند شرکت پیمانکار چینی در بخش‌های مختلف نئوم سرمایه‌گذاری کرده‌اند؛ اما همچنان تأمین مالی این پروژه جزو مسائل اساسی به‌حساب می‌آید.از طرفی، برخی معتقدند حاکمان عربستان با احداث این پروژه باعث مهاجرت اجباری بسیاری از ساکنان نواحی مرتبط با نئوم شده‌اند، این مسئله زمانی به بحران بدل شد که عربستان برای چند تن از معترضان این طرح احکام سنگین قضایی صادر کرد و این مسئله سبب واکنش‌های منفی از جانب فعالان حقوق بشر شده است.عربستان در کنار فواید زیست‌محیطی و اقتصادی این پروژه به دنبال ترمیم و تقویت وجهه بین‌المللی خود از طریق طرح نئوم است و حاشیه‌های این‌چنینی و یا شکست در تأمین مالی آن می‌تواند باعث تخریب چهره این طرح و عربستان شود؛ همین امر کار حکام سعودی را در ادامه این پروژه دشوار خواهد کرد تا وجه ای کارآمد و مدرن از خود به نمایش بگذارند و بتوانند سرمایه گذران بیشتری را نسبت به این طرح علاقه‌مند و جذب کنند.
فرجام
نئوم، یک ابرپروژه برای مقابله با مشکلات جهان امروز است که به‌شرط تحقق، نقطه عطف مهمی در زندگی بشر امروز به‌حساب خواهد آمد و چشم‌انداز روشنی برای حفاظت از طبیعت ایجاد خواهد کرد آن هم در کشوری چون عربستان و منطقه خاورمیانه که موضوعات زیست‌محیطی تا کنون آن‌چنان دغدغه حکام و سیاستمدارانش نبوده است.در شهرهای نئوربات‌ها نقش کلیدی ایفا می‌کنند و از پرستار گرفته تا آشپز و … تمام خدمات توسط ربات ها انجام می‌شود، این مسئله به معنای ورود انسان به یک جهان کاملا هوشمند است.همچنین نئوم در اکثر زمینه‌ها خودکفا خواهد بود، از تأمین انرژی تا تأمین غذا به‌وسیله فناوری‌های به کار گرفته شده در گلخانه‌های نوآورانه. این مسئله نیز فرایندهای ارتباطی در جهان را تحت‌تأثیر قرار خواهد داد.اگر این طرح به‌خوبی اجرایی شده و به بهره‌برداری برسد نقطه عطفی در تاریخ کشورهای عربی و مسلمانِ خاورمیانه خواهد بود، طرحی که می‌تواند حتی الگویی برای کشورهای اروپایی و غربی بوده و دیدگاه جهانیان را نسبت به خاورمیانه تغییر دهد همان گونه که موفقیت قطر در اجرای مطلوب جام جهانی توانست چنین کارکردی داشته باشد.