علی صالح‌آبادی – مدیرمسئول
مطابق آئین‌نامه داخلی مجلس، بودجه هر سال باید حداکثر تا 15 آذر سال قبل به مجلس ارائه شود؛ اما بودجه سال 1402 چهارشنبه گذشته 21 دی با بیش از یک ماه تأخیر به مجلس ارائه شد. وقتی در «تصمیم سازی‌ها» و «تصمیم‌گیری‌ها» پیش‌فرض‌ها درست و سنجیده تدوین نشوند، نتیجه درست از آب درنمی‌آید و هزینه آن در معیشت و کوچک شدن سفره مردم نمایان می‌شود. نویسنده درباره این پیش‌فرض‌های غلط به چند مورد اشاره می‌کند.
1-دولت و مجلس سال گذشته بودجه سال جاری را با یک پیش‌فرض نادرست و بر مبنای اینکه برجام احیا خواهد شد، بر اساس فروش روزانه یک‌میلیون و 400 هزار بشکه نفت با قیمت هر بشکه 70 دلار بستند؛ اما با گذشت حدود 10 ماه از سال، برجام احیا نشد و دولت نتوانست نفت 70 دلاری بفروشد و پولش را به خزانه برگرداند یا آزادانه از بازارهای بین‌المللی خرید کند؛ بنابراین ازآنجایی‌که پیش‌فرض درست نبود، نتیجه‌اش استقراض از سیستم بانکی شد که سفره مردم را کوچک‌تر از سال قبل کرد.
2-روسیه و ایران می‌پنداشتند با قطع صادرات گاز روسیه به اروپا، قاره سبز با «زمستان سخت» روبرو خواهد بود. این پیش‌بینی نیز به دلیل تدبیری که غربی‌ها اندیشیدند، درست از آب درنیامد. در این فرآیند روسیه رقیب ایران در صادرات نفت به کشورهایی مانند هند، چین و ... شد، درنتیجه ایران برای اینکه بتواند نفت بفروشد مجبور شد تخفیفی به‌اندازه قیمت نفت روسیه یا بیشتر از آن بدهد تا نفت بفروشد؛ در نتیجه پیش‌بینی فروش یک‌میلیون و 400 هزار بشکه نفت نیز محقق نشد؛ بنابراین دولت با کمبود درآمد و کسری بودجه مواجه شد که نتیجه آن افزایش تورم و گرانی و کاهش قدرت خرید فرودستان جامعه شده است.
3-دولت لایحه بودجه سال 1402 را با فرض فروش روزانه یک‌میلیون و 400 هزار بشکه نفت با قیمت هر بشکه 85 دلار تدوین کرده است. این پیش‌بینی در حالی انجام شده که در تدوین بودجه سال 1401 گمان می‌رفت که برجام احیا می‌شود و ایران می‌تواند هم نفت بفروشد و هم به حدود 120 میلیارد دلار دارایی‌های بلوکه شده‌اش در جهان دسترسی پیدا کند؛ اما تاکنون این اتفاق رخ نداده و نتیجه‌اش افزایش حجم نقدینگی، تورم، گرانی و کاهش قدرت خرید بوده است.
دولت بودجه سال آینده را در حالی بر اساس فروش یک‌میلیون و 400 هزار بشکه فروش نفت در روز بسته که امیدواری که در زمان تدوین بودجه جاری در سال 1400 وجود داشت، امسال دیگر وجود ندارد و به‌رغم تمایل طرف ایرانی برای احیای برجام، طرف‌های غربی می‌گویند برجام مرده و دیگر قابل‌اجرا نیست؛ بنابراین از هم‌اکنون می‌توان پیش‌بینی کرد که امکان تحقق درآمد نفتی در بودجه سال آینده دست‌یافتنی نخواهد بود و باید در انتظار تورم بیشتر بود.
4-دبیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی گفته که مذاکرات هسته‌ای با ایران به بن‌بست رسیده است. آژانس بازوی شورای حکام مذاکره‌کنندگان غربی با ایران است، بنابراین امکان احیای برجام لااقل در شرایط کنونی ممکن نیست. در نتیجه احتمالاً امکان فروش نفت به میزان پیش‌بینی شده و به قیمت هر بشکه 85 دلار نیز وجود ندارد؛ بنابراین احتمالاً دولت در سال آینده مشابه امسال با کسری بودجه، تورم مواجه خواهد شد و هزینه این پیش‌فرض‌های غلط را مردم باید بپردازند. با این وضعیت می‌توان پیش‌بینی کرد در سال آینده تعداد فقرا افزایش پیدا خواهد کرد و به گفته احمد توکلی عضو تشخیص مصلحت نظام، امکان شورش فقرا نیز وجود دارد.
نویسنده بر این باور است که اگر حاکمیت می‌خواهد به مردم خدمت کند، باید تلاش کند هرچند دیر شده برجام را احیاء و لوایح FATF را تأیید کند و در روابط خارجی با اتخاذ سیاست «توازن» در روابط بین شرق و غرب، از روسیه و چین فاصله بگیرد و حمله روسیه به اوکراین را محکوم و از استقلال اوکراین نیز دفاع کند.
اگر چنین چرخشی در سیاست خارجی رخ دهد، می‌توان در انتظار گشایش در زندگی و سفره‌های مردم بود. در غیر این صورت در به همان پاشنه‌ای خواهد چرخید که در سال جاری و سال‌های گذشته نیز چرخیده است.