عربستان سعودی با ایجاد شراکت میان 3 بنگاه بزرگ اقتصادی در پی تبدیل دو شهر مکه و مدینه به مرکز جذب فعالیت‌های مالی و بازرگانی در جهان اسلام است.
توافق‌نامه «منافع»
به گزارش «الجزیره»، روز چهارشنبه 28 دسامبر، توافق‌نامه «منافع» میان اتاق بازرگانی مکه و اتاق بازرگانی مدینه و اتاق اسلامی بازرگانی و کشاورزی و صنایع عربستان امضا شد که به موجب آن این دو شهر مقدس به مرکز فعالیت‌های مالی و بازرگانی در جهان اسلام تبدیل می‌شوند.
این توافق‌نامه که با حضور «ماجد القصبی» وزیر بازرگانی عربستان، امضا شد با هدف تقویت تجارت و سرمایه‌گذاری و افزایش رونق اقتصادی در مکه و مدینه و فراهم کردن امکانات لجستیک لازم و تقویت سرمایه‌گذاری در آنها تنظیم شده است.در این راستا، القصبی در سخنان خود در مراسم امضای این توافق‌نامه تأکید کرد که این دو شهر جایگاه ویژه‌ای در دل هر مسلمانی در جهان دارد و این می‌تواند انگیزه‌ای برای طرح‌های ویژه جهت تقویت اتاق‌های بازرگانی آنها و همکاری در مسیر توسعه تجارت و اقتصاد عربستان شود.
حجم درآمدهای حاصل از حج 6میلیارد دلار
«عصمت معتوق»، دبیرکل اتاق بازرگانی مکه، نیز تأکید کرد که داده‌های اولیه نشان‌دهنده افزایش 30 درصد حاجیان نسبت به سال گذشته خواهد بود که معنای آن 2.5 میلیون حاجی است که 1.7 میلیون از آنها خارجی خواهند بود.
او با اشاره به فرصت‌های اقتصادی بزرگی که موسم حج در اختیار می‌گذارد گفت که حجم درآمدهای حاصل از حج در همه بخش‌ها حدود 6 میلیارد دلار خواهد بود.وی گفت که این توافق سه‌جانبه در پی ایجاد شراکت جهت سرمایه‌گذاری و بهره‌برداری از موقعیت ویژه این دو شهر مقدس برای تبدیل آنها به مرکز جذب فعالیت‌های تجاری و طرح‌های خلاقانه مربوط به جهان اسلام است.این مقام عربستانی افزود که طرح‌های بسیاری در این راستا تدارک دیده شده که بعد از بررسی دقیق و همه‌جانبه اعلام خواهد شد و تأکید کرد که یکی از آنها طرح «ساخت مکه» و راه‌اندازی نمایشگاه دائمی محصولات و خدمات جهان اسلام و اجرای ده‌ها طرح درباره حرمین شریفین خواهد بود.
اقتصاد اسلامی با 3200 میلیارد دلار گردش مالی در سال
در این راستا، «سلیمان العساف»، مشاور اقتصادی و عضو اتحادیه اقتصاددانان عربستان، تأکید می‌کند که اقتصاد اسلامی یکی از بزرگ‌ترین اقتصادهای جهان با 3200 میلیارد دلار گردش مالی در سال است.به گفته وی 57 کشور اسلامی با جمعیت بیش از یک میلیارد و 200 میلیون تن همگی به مکه و مدینه به چشم دو مرکز مهم دینی و معنوی نگاه می‌کنند که می‌توان از این موضوع برای تقویت اقتصاد اسلامی استفاده کرد.
پتانسیل ایجاد شده
توسط توافق منافع
وی می‌افزاید که توافق «منافع» می‌تواند نظام تازه‌ای در مکه و مدینه پیاده کند که آنها را به دو شهر جذاب و تولیدکننده و مشارکت‌کننده در اقتصاد عربستان و جهان اسلام تبدیل کند، چه به لحاظ گردشگری دینی و جذب سالانه 70 میلیون تن از اقصی نقاط جهان چه به لحاظ تبدیل شدن به مرکز مهم تولیدات اسلامی.العساف همچنین تأکید می‌کند که بسیاری محصولات و کالاها هست که می‌توان در مکه و مدینه تولید کرد و با استفاده از بُعد دینی و احساسی انتساب به این دو شهر مقدس، اقتصاد آنها را رونق بخشید.
آمار حاجیان امسال
سازمان آمار عربستان روز جمعه آمار حاجیان امسال را 899 هزار و 353 حاجی اعلام کرد که 779 هزار و 919 حاجی از خارج کشور آمده‌اند. همچنین 412 هزار و 895 حاجی نیز زن هستند.
21.4 درصد حاجیان از کشورهای عربی و 53.8 درصد از کشورهای آسیایی و 13.2 درصد از کشورهای آفریقایی و 11.6 درصد از اروپا و امریکا و استرالیا هستند.به گزارش «العربی الجدید» این در حالی است که در سال 2019، شمار حجاج به 2.4 میلیون تن رسید که 1.8 میلیون تن از آنها از خارج کشور و حدود 600 هزار تن نیز از داخل کشور آمده بودند.حج برای عربستان مجموعه‌ای از منافع مالی دارد که برخی از آنها مستقیم و برخی دیگر نامستقیم است.بر اساس آمارهای رسمی عربستان، حجم هزینه‌های حجاج در سال 2019 معادل 26.9 میلیارد دلار بود که نسبت به سال پیش از آن 8 درصد افزایش یافته بود.
با اینکه در سال جاری، به علت شرایط کرونایی، عربستان ظرفیت پذیرش حجاج را 50 درصد کاهش داد و طبعاً اموال کمتری از طریق حجاج وارد کشور شده، اما باید به افزایش قیمت خدمات و کالاها در عربستان را هم در نظر داشت.این هزینه‌ها شامل تدارکات سفر از جمله دریافت ویزا، رزرو بلیت، خرید لوازم سفر و نیز خرید سوغاتی می‌شود. البته بعد از حج نیز در مناطق غیر از مدینه و مکه، مهمانی‌های بزرگی برای حجاج برگزار می‌شود که این خود موجب رونق اقتصادی‌ای در عربستان می‌شود که ناچیز نیست.شاید بیشترین بهره از مراسم حج امسال را شرکت‌های هواپیمایی کشورهای اسلامی برده باشند که حدود یک میلیون حاجی را که اکثرا از طریق هوایی به عربستان رفته‌اند جابه‌جا می‌کنند. همچنین باید توجه داشت که قیمت بلیت هواپیما نیز افزایش یافته است.از دیگر برکات حج برای عربستان و دیگر کشورها، موضوع قربانی است. هر سال حدود 2 میلیون رأس گوسفند در ایام حج در عربستان ذبح می‌شود که اکثر آنها وارداتی است و به طور خاص از استرالیا وارد می‌شود.
همکاری کشورهای اسلامی برای افزایش درآمد
عربستان و کشورهای اسلامی می‌توانند با همکاری یکدیگر برای بهره‌برداری بهتر از این درآمدها برنامه‌ریزی کنند. مثلاً می‌توان ترتیبی اندیشید که این گوسفندهای قربانی از کشورهای اسلامی مانند سودان و سومالی که مشکلات اقتصادی جدی دارند وارد شود و موجب کسب درآمد برای این کشورها شود.
همچنین بسیاری از سوغاتی که حاجیان در حج برای خانواده‌های خود خریداری می‌کنند کالاهای وارداتی از چین است، اما می‌توان با برنامه‌ریزی درست، مکه را به بازار کالاهای تولید کشورهای اسلامی تبدیل کرد.بهره برداری از حج ابعاد متنوعی دارد که منحصر به منافع اقتصادی نمی شود و نیازمند برنامه‌ریزی و همکاری سازمان‌دهی شده است تا حج به فرصتی بزرگ برای همه کشورهای اسلامی و تحکیم همکاری‌های اسلامی منتهی شود.از مهم‌ترین مزایای حج آن است که همیشگی است و هرگونه برنامه‌ریزی برای بهره‌برداری از آن نیز پایدار خواهد بود و می‌تواند به برنامه‌ای در سطح امت اسلامی تبدیل شود.