28 آگوست 2022
جيمز ام. دورسي
تارنماي ريسپانسيبل استيتكرافت
برگردان و کوتاه‌سازی علی‌اصغر شهدي
[email protected]
یک توافقنامه تمدید شده روابط قوی‌تر را در برخی زمینه‌ها تضمین می‌کند و درعین‌حال چالش‌های جدیدی را در جاهای دیگر به راه می‌اندازد. احیای بالقوه توافق هسته‌ای ایران احتمالاً تلاش‌های پايدار خاورمیانه‌ای برای کاهش تنش‌ها و مدیریت اختلافات از طریق بهبود روابط دیپلماتیک و تقویت همکاری‌های اقتصادی را به آزمایش خواهد گذاشت. در آخرین اصلاح موانع، دو کشور حاشیه خلیج‌فارس، کویت و امارات متحده عربی بازگشت سفرای خود به تهران را اعلام کرده‌اند. این دو کشور به همراه عربستان سعودی در سال 1395 (2016) پس از تسخير سفارت عربستان در پایتخت ایران توسط معترضان به اعدام یک روحانی شیعه در این کشور، نمایندگان خود را از این کشور خارج کردند.
عربستان سعودی به‌نوبه خود درگیر دور مذاکراتی با ایران با میانجیگری عراق است که بر مسائل امنیتی ازجمله پایان دادن به جنگ در یمن متمرکز است. ...
فرض بر این است که بهبود ارتباطات، منافع اقتصادی و نگرانی منطقه‌ای مبنی بر اینکه درگیری مسلحانه می‌تواند ویرانگر باشد، اختلافات منطقه‌ای را کاهش می‌دهد یا حتی به حل اختلافات در بلندمدت کمک می‌کند. بااین‌حال، رقابت بین قدرت‌های مختلف منطقه‌ای به شکلی ظریف‌تر ادامه می‌یابد. برای مثال نبرد بین ترکیه و قطر از یک‌سو و امارات متحده عربی از سوی دیگر برای قرارداد مدیریت فرودگاه بین‌المللی کابل در جريان است. این رقابت‌ها در روابط منطقه‌ای شکننده ترکیه و اقدامات عربستان نیز مشهود است.
ترکیه همچنین تأکید کرده است که روابط با اسرائیل از حمایت این کشور از فلسطینی‌ها کم نمی‌کند، مشکلی که مکرراً به خشونت و به قیمت جان غیرنظامیان بی‌گناه تبدیل شده و در افکار عمومی ترکیه و عرب طنین‌انداز می‌شود. ...
درنهایت، وقتی نوبت به ترکیه می‌رسد، شکاف احتمالی در ناتو در صورت تجدید مخالفت ترکیه با عضویت سوئد و فنلاند می‌تواند بر محاسبات منطقه‌ای این کشور تأثیر بگذارد.
دراین‌ارتباط بعید است احیای توافق برجام فضاي منطقه‌ای را تغییر دهد، زیرا به گفته «تریتا پارسی» تحلیلگر، مسئولان سیاسی ایالات‌متحده و ایران ... انگیزه‌های داخلی کمی برای عبور از دشمنی مشترک خود دارند. وی افزود: «هنوز هر دو طرف می‌توانند برای رفع این نگرانی‌ها گام بردارند و توافق برجام را بادوام‌تر کنند. در غير این صورت، این توافق صرفاً می‌تواند پیشروی برای یک بحران خطرناک‌تر باشد.»
در مذاکرات هفته گذشته در واشنگتن، مقامات بلندپایه اسرائیل ازجمله «بنی گانتز»، وزیر دفاع و «ایال هولاتا» مشاور امنیت ملی، مخالفت خود را با این توافق بیان کردند.
جنگ مخفی اسرائیل علیه ایران می‌تواند خطر رویارویی مسلحانه با گروه‌های موردحمایت ایران، ازجمله حزب‌الله، شبه‌نظامیان شیعه لبنان را به دنبال داشته باشد. رویارویی با حزب‌الله به این دلیل است که این گروه تهدید می‌کند در صورت عدم دستیابی به توافق نهایی در مذاکرات با میانجیگری آمریکا برای ترسیم مرز دریایی اسرائیل و لبنان، به سکوهای حفاری اسرائیل در دریای مدیترانه حمله خواهد کرد.
احتمال بازگشت «بنیامین نتانیاهو»، نخست‌وزیر سابق اسرائیل پس از انتخابات ماه نوامبر، بر چالش‌ها می‌افزاید. او نیروی محرکه خروج ترامپ از توافق هسته‌ای بود.
اسرائیل و کشورهای حاشیه خلیج‌فارس نگران این هستند که توافق هسته‌ای در بهترین حالت سه سال ماندگاری داشته باشد و در آن زمان ایران آزاد خواهد بود تا هر کاری که دوست دارد انجام دهد، مگر اینکه بتوان توافق بعدی را از هم‌اکنون مورد مذاکره قرار داد. علاوه بر این، ایران احتمالاً با احیای توافق هسته‌ای یا بدون احیای آن، به عنوان یک کشور در آستانه هسته‌ای شدن، فعالیت‌های شبه مسابقه تسلیحات هسته‌ای خود در خاورمیانه را افزایش خواهد داد و کشورهایی مانند عربستان سعودی و ترکیه نيز درصدد هماهنگ كردن خود با توانایی‌های ایران بر خواهند آمد.