علی صالح‌آبادی – مدیرمسئول
مشاهدات میدانی در کوچه و خیابان حاکی از آن است که تأمین «نان»، «آب» و «هوا» مسئله اصلی مردم روزگار ماست. پرسش این است که چرا نیازهای اولیه‌ای مانند نان، آب، هوا و برخی موضوعات دیگر به مخاطره افتاده است؟ البته پاسخ کامل به این پرسش در این نوشتار نمی‌گنجد. نویسنده در این یادداشت صرفاً به بررسی یک دلیل شکل‌گیری مشکلات که تحریم‌های مزمن است، می‌پردازد. اگرچه معمولاً هدف تحریم‌ها فشار سیاسی بر دولت یک کشور است، اما اثر آن بر رفاه خانوار و کاهش استانداردهای زندگی مردم قابل‌مشاهده است. مردم ایران چند دهه به‌ویژه در دو برهه زمانی سال 1390 تا 1392 و سال 1397 تا 1401 به دلیل شدت یافتن تحریم‌ها در رنج بوده و هستند. مصرف خانوارها در این برهه‌های زمانی با آسیب روبه‌رو شده و نرخ فقر به‌خصوص در مناطق روستایی و حاشیه شهرها افزایش یافته است. برای روشن شدن تأثیر تحریم‌ها بر اقتصاد و زندگی مردم در ادامه به چند موضوع اشاره می‌شود.
- گزارشگر سازمان ملل در اردیبهشت‌ماه 1401 گفت: «بر اثر تحریم‌ها، بیشتر نهادهای بین‌المللی از بازار ایران خارج شدند و ۱۲۰ میلیارد دلار دارایی ایران بلوکه شده است.» وی افزود: «تحریم‌ها تأثیرات مخربی در حوزه‌های اقتصاد، مسکن، آموزش، غذا، تبادلات فرهنگی و صنایع‌دستی داشته است. آسیب‌پذیرترین گروه در تحریم‌های یک‌جانبه، خانواده‌ها مخصوصاً خانواده‌های کم‌درآمد، بیماران خاص، زنان سرپرست خانوار و مهاجران هستند.»
2- به گفته سخنگوی وزارت خارجه چین، ایران از سال 1397 تاکنون به دلیل تحریم‌های آمریکا دست‌کم 200 میلیارد دلار خسارت اقتصادی دیده است.
3- مجموع دارایی‌های بلوکه شده و خسارت وارد شده چیزی در حدود 320 میلیارد دلار می‌شود. پرسش این است که اگر تحریم نبود، آیا نمی‌توانستیم با این حجم از درآمد، کشور و حتی مناطق کویری را تحت مدیریت هوشمند و با بهره‌گیری از تخصص داخلی و خارجی آباد کنیم؟ بدون شک با این میزان پول می‌توان کارهای بزرگی برای رفاه عمومی و توسعه کشور انجام داد که به دلیل تحریم‌ها، در حال حاضر این امکان از ما سلب شده است.
4- رویدادهای یک قرن گذشته نشان می‌دهد که هر کشوری که با آمریکا سرشاخ بوده، امکان رشد و توسعه کافی را ازدست‌داده است. نمونه‌اش شوروی سابق، کوبا، ونزوئلا، کره شمالی، سوریه، روسیه، ویتنام و ... است. علت اصلی منازعه اقتصادی، سیاسی و تا حدی نظامی که اکنون میان آمریکا و دو کشور چین و روسیه در جریان است، این است که در پی تداوم این منازعه، سرعت رشد و توسعه در چین کاهش و در روسیه نزدیک به صفر شود. تحریم از جنگ نظامی بدتر است، زیرا تحریم مثل موریانه ستون‌های یک خانه چوبی را آهسته و پیوسته می‌خورد تا آنجا که خانه خسارت می‌بیند؛ بنابراین تداوم تحریم علیه ایران به ضرر مردم خواهد بود. حال که امکان برداشتن تحریم‌ها فراهم شده، لازم است خواسته‌های معقول و حداقلی مدنظر باشد نه خواسته‌های حداکثری؛ زیرا با خواسته حداقلی می‌توان به معیشت فرودستان کمک کرد تا آن‌ها بتوانند نیازهای حداقلی خود را تأمین کنند.
5- رضا بابایی نویسنده که گرفتار سرطان شد و در 50 سالگی از دنیا رفت، می‌گوید: «اگر عمری باشد، دیگر هیچ عدالت کوچکی را به هوای رسیدن به عدالت بزرگ‌تر قربانی نمی‌کنم.» لازم است دستگاه دیپلماسی به خاطر رفاه مردم، خواست و مطالبه مردم را در مذاکرات مدنظر قرار دهند. انجام توافق موقت بهتر از عدم توافق است. اگر این واقعیت را قبول دارید، فرصت توافق را از دست ندهید.
6- خواجه نظام الملک طوسی، حکیم عمر خیام و حسن صباح هر سه با هم رفیق بودند و هر سه در ایران صاحب‌نام و صاحب شهرت بوده و هستند. عمر خیام در زندگی خود شعر و شاعری را پیشه کرد. حسن صباح مبارز و چریک شد و علیه ملک شاه سلجوقی تمام‌قد قیام کرد؛ اما خواجه نظام الملک طوسی به این نتیجه رسید که برای اینکه ایرانی‌ها از شر شاه سلجوقی در امان بمانند، شیوه دوستی با ملک شاه سلجوقی را انتخاب کند و با تعامل و راهنمایی شاه مستبد، به ایرانی‌ها کمک کرد. البته روایت رفاقت این سه نفر را کتب تاریخی محل تردید می‌دانند اما بهانه نقل آن، رفتار خواجه در برخورد با حکومت جائر ملکشاه و تمثیل آن به رفتار سیاستمداران امروز با حکومت آمریکاست.
توافق هسته‌ای ایران، پس از ماه‌ها بن‌بست و نزدیکی با مرگ، فرصت جدیدی برای احیای مجدد دارد. اکنون به نفع مردم و کشور است تا با آمریکا بر سر مسئله برجام مصالحه صورت گیرد تا زندگی فرودستان و طبقه متوسط که لاغر و نحیف شده وضعیت بهتری پیدا کند. نویسنده به مسئولان توصیه می‌کند در ارتباط با احیای برجام مثل خواجه نظام الملک طوسی عمل کنند.
آسایش دو گیتی تفسیر این دو حرف است
با دوستان مروت، با دشمنان مدارا