یک ژوئیه 2022
به قلم دنیل لاریسون
تارنمای ریسپانسیبل استیت کرافت
برگردان و کوتاه‌سازی علی‌اصغر شهدی
Asghar.shahdi@gmail.com
مخالفان برجام برای جلوگیری از ورود مجدد به این توافق، تخم‌های مسموم سیاسی کاشته‌اند و بایدن به آن‌ها اجازه می‌دهد تا از این توافق دور شوند. «مذاکرات فشرده نزدیک سازی دیدگاه‌ها» باهدف نجات مذاکرات هسته‌ای در اواخر هفته گذشته پس از دو روز بدون پیشرفتی در شکستن بن‌بست بین ایالات‌متحده و ایران به پایان رسید.
این مذاکرات با میانجیگری اتحادیه اروپا و میزبانی قطر در دوحه، تلاشی برای حرکت به سمت احیای کامل برجام بود که آینده آن اکنون تاریک به نظر می‌رسد.
این واقعیت که این نشست به‌سختی برگزار شد، گواهی بر تلاش‌های «جوزپ بورل» نماینده عالی اتحادیه اروپا بود که هفته گذشته به تهران سفر کرد تا راه را برای نشست دوحه هموار کند. «انریکه مورا» نماینده میانجی اتحادیه اروپا، ناامیدی خود را از نتیجه و عزم خود برای ادامه کار ابراز کرد و گفت: «ما با فوریت بیشتری به کار برای بازگرداندن یک توافق کلیدی برای عدم اشاعه تسلیحات و ثبات منطقه ادامه خواهیم داد.» متأسفانه، به نظر می‌رسد نه ایالات‌متحده و نه ایران احساس فوریت برای حفظ توافق را ندارند.
بر اساس گزارش‌های اولیه، هیئت‌های آمریکایی و ایرانی از کوتاه آمدن از مواضع خود که در شش ماه گذشته سخت‌تر نیز شده و مذاکرات را به بن‌بست کشانده، خودداری کردند؛ مانند تمام دوره‌های قبلی مذاکرات، این مذاکرات نیز غیرمستقیم بود، زیرا پس از تصمیم ترامپ در سال 1397 (2018) برای نادیده گرفتن توافق، ایالات‌متحده هنوز یکی از طرف‌های برجام به شمار نمی‌رود. ناکامی دور اخیر مذاکره در حصول هرگونه پیشرفت، حل‌وفصل اختلافات در جلسات آینده را دشوارتر خواهد کرد؛ البته با این فرض که جلسات بیشتری برگزار می‌شود.
ایالات‌متحده و ایران همچنان بر سر دامنه مطالباتی که باید در مذاکرات گنجانده شود، اختلاف‌نظر دارند. درحالی‌که دولت ایران می‌خواهد سپاه پاسداران انقلاب اسلامی از فهرست سازمان‌های تروریستی خارجی آمریکا قبل از ازسرگیری پایبندی به توافق هسته‌ای خارج شود، ایالات‌متحده از دادن امتیاز در مورد آنچه آن را یک موضوع غیر اصلی می‌داند، خودداری می‌کند. ایران همچنین می‌خواهد تضمین‌هایی مبنی بر دریافت مزایای اقتصادی که بر اساس این توافقنامه مستحق آن است، دریافت کند، اما دولت بایدن نمی‌تواند چیزی بیش از دو سال و نیم آینده را ضمانت کند. ...
وزارت امور خارجه چهارشنبه گذشته در بیانیه‌ای تأکید کرد: «همان‌طور که ما و متحدان اروپایی‌مان به‌صراحت اعلام کرده‌ایم، آماده هستیم تا فوراً توافقی را که در وین برای بازگشت متقابل به اجرای کامل برجام کردیم، منعقد و اجرا کنیم. ایران باید تصمیم بگیرد که خواسته‌های اضافی خود را که فراتر از توافق هسته‌ای است، کنار بگذارد.» دولت بایدن به دلیل نادیده گرفتن همه‌چیز به‌جز متن توافق، سرسخت بوده و این باعث شده است تا آن‌ها خواسته‌های ایران برای لغو تحریم‌های ظاهراً «غیرهسته‌ای» به این دلیل که «فراتر» از معامله هستند را رد کنند.
اگرچه مشخص است که این تحریم‌های «غیرهسته‌ای» به‌منظور اختلال در ورود مجدد آمریکا به برجام اعمال شده‌اند، دولت بایدن معتقد است که آن‌ها ارتباطی با این توافق ندارند و نباید بخشی از آن باشند. ...
دلایل سیاسی داخلی که چرا بایدن تمایلی به حذف سپاه پاسداران انقلاب اسلامی از فهرست سازمان‌های تروریستی ندارد، بسیار شبیه به دلایل داخلی است که دولت رئیسی اصرار بر حذف این ماده دارد: هر دوی آن‌ها باید مواظب حرکت تندروهای کشور خود باشند.
وجود نام سپاه در فهرست تروریسم خارجی برای برخی از ایرانیانی که به دنبال سفر و کار در ایالات‌متحده هستند، ایجاد مشکل کرده است؛ زیرا به دلیل این نام‌گذاری «برای هرکسی که در سپاه خدمت می‌کند، حتی به‌عنوان سرباز وظیفه و در نقش غیر رزمی، دریافت ویزا برای سفر به ایالات‌متحده غیرممکن شده است.»
جو بایدن می‌تواند با تغییر مسیر، احیای توافق را تضمین کند، اما برای انجام این کار باید انعطاف‌پذیری و تمایل بیشتری برای پذیرش ریسک سیاسی نسبت به آنچه تاکنون نشان داده است، نشان دهد.