علی صالح‌آبادی – مدیرمسئول
قدیمی‌ترها که امروز تعدادشان در میان ما کم است، می‌گفتند «تا تنور گرم است نان را بچسبان» و «کار را به کاردان بسپار». باید دانست که انجام هر کاری، زمان مناسبی دارد و انجام دادن هر عملی در زمان درست آن نتیجه بهتر و بیشتری را به بار خواهد نشاند و تأخیر در زمان انجام دادن آن، بهره موردنظر را در پی نخواهد داشت. دراین‌ارتباط امام علی (ع) فرموده‌اند که «فرصت‌ها را دریاب، پیش از آن‌که سبب دریغ خوردن شود».
نکته دیگر اینکه کارها در دنیای پرغوغای کنونی تخصصی، نرم، پیچیده و شطرنجی شده به‌گونه‌ای که اگر کسی قواعد بازی را بلد باشد، برنده خواهد شد و در پی آن نفع خواهد برد. دراین‌ارتباط بر اساس ضرب‌المثل «کار را به کاردان بسپار»، تجربه ثابت کرده است که هر کاری را باید به اهلش سپرد تا از عهده آن برآید. بعضاً اتفاق افتاده که برای برخی ملاحظه‌ها، این امر نادیده گرفته‌شده که خسارت در پی داشته است. شایسته‌سالاری آن است که هر کس بر اساس لیاقت و توانایی خود، به کاری گمارده شود.
می‌توان در قالب این دو ضرب‌المثل به موضوع «احیای برجام» نیز نگاه کرد. برجام در سال آخر دولت روحانی قابل احیاء بود، اما جریانی که اکنون مجلس و دولت را در اختیار دارد، مانع احیای آن شد. آن‌ها به‌اشتباه می‌پنداشتند که با اتخاذ «سیاست تهاجمی»، «کوتاه نیامدن»، «پیروی از رویکرد همه‌یاهیچ»، «سیاست توپ‌وتشر» و «فرسایشی کردن مذاکرات»، غرب و به‌ویژه ایالات‌متحده وادار به عقب‌نشینی از مواضعش خواهد شد و امتیاز بیشتری به‌طرف ایرانی خواهد داد؛ اما اکنون معلوم شده که نه‌تنها این رویکردها نتیجه مثبت به بار نیاورده، بلکه به دلیل تأخیر در فروش نفت ایران، میلیاردها دلار خسارت به ملت وارد شده است.
«جوزف بورل» نماینده عالی سیاست خارجی و امور امنیتی اتحادیه اروپا 4 تیرماه گفت: «روسیه در زمانی خاص به‌شدت با توافق مخالف بود، زیرا مطمئناً ایران به بازار نفت می‌آمد و منبع جایگزین نفت را ارائه می‌کرد.»
عبدالناصر همتی رئیس‌کل پیشین بانک مرکزی در واکنش به این اظهارات در توئیتی نوشت: «اگر این خبر درست باشد، می‌شد 4 ماهه 18 میلیارد دلار درآمد اضافی بابت روزانه 1.5 میلیون بشکه صادرات نفت داشت. بدون انتظارات تورمی و مشکلات سه ماه اخیر!»
ماجرا ازاین‌قرار است که پیش‌ازاین ایران هر بشکه نفت را حدود 12 دلار زیر قیمت می‌فروخت. روسیه پس از حمله به اوکراین بدون در نظر گرفتن اینکه ایران متحدش است، با 46 دلار تخفیف در هر بشکه، جای بازار ایران را در چین و هند گرفت. پرسش این است که چرا ملت باید هزینه ندانم‌کاری تیم مذاکره‌کننده را بدهد؟ متأسفانه تیم مستقر در وزارت خارجه به زبان انگلیسی تسلط کامل ندارد و مهم‌تر اینکه به «پیدا» و «پنهان» روابط خارجی و گزینه بی‌بدیل مذاکره و قوانین آن یا آگاه نیست و یا چندان برایش مهم نیست که در پشت میز مذاکره چه چیزی باید اتفاق بیفتد. وقتی گروهی با گروه دیگر مذاکره می‌کند باید از پیش بداند که طرح موضوعات حداکثری به‌عبارت‌دیگر رویکرد همه‌یاهیچ یا صفر و صدی، ره به‌جایی نمی‌برد.
آثار و نتایج این قبیل موضع‌گیری‌ها را می‌توان با مقایسه جایگاه امریکا در شورای امنیت در زمان ترامپ و بایدن مشاهده کرد. ایران در زمان ترامپ در ماجرای برجام دست بالا را داشت و وضع به‌گونه‌ای بود که وقتی آمریکا می‌خواست اقدامی علیه ایران در شورای امنیت انجام دهد، به‌غیراز خودش تنها یک کشور حامی داشت؛ اما در جلسه روز پنج‌شنبه این شورا از 15 عضو، تنها روسیه و چین مدافع ایران در موضوع برجام بودند و 13 عضو دیگر به‌نوعی از آمریکا حمایت کردند.
از دست رفتن زمان و ضعف دیپلماسی در کشور در طی چند ماه گذشته باعث بی‌نتیجه ماندن احیای برجام شده است. پرسش این است که چرا تیم مذاکره‌کننده قبلی دستاورد مثبت داشت، اما تیم کنونی با وقت‌کشی در عمل مانع فروش نفت و بازگشت پول‌های بلوکه‌شده کشور شده است؟ نویسنده به تیم مستقر در وزارت خارجه توصیه می‌کند تا نگاهی به فهرست شخصیت‌هایی که «مصدق» همراه خود به دادگاه لاهه برده بود و همچنین فهرستی که «عباسعلی خلعتبری» همراه با خود به الجزیره برد که در پی آن معاهده 1975 به نفع ایران تنظیم شد و صدام حسین معاون رئیس‌جمهور عراق از سر ناچاری آن امضاء کرد، بیندازند تا ببینند که دیپلمات‌ها و حقوق‌دان‌ها در گذشته چگونه از حقوق مردم دفاع می‌کردند. آنگاه در پای میز مذاکره حاضر و با نگاه به تجارب گذشته از حقوق ملت دفاع کنند. گفتنی است که «قوام‌السلطنه» با تدبیر و سیاست موفق شد تا روس‌ها را از ایران اخراج کند.
نویسنده بر این باور است که امروز معیشت ملت دچار تنگنا شده است. مطالبه مردم از حاکمیت «نان»، «آب»، «هوا» و ... است. احیای برجام و تأیید FATF می‌تواند در تأمین خواسته‌های مردم تأثیر مثبت داشته باشد. مسئولان نباید با تداوم تحریم‌ها آب بر آسیاب روسیه و چین بریزند. این دو کشور سال‌هاست که از آب گل‌آلود ایران و غرب ماهی گرفته و می‌گیرند. روسیه درگیر جنگ اوکراین و زیر تیغ تحریم است و در چنین وضعیتی به نفعش نیست که برجام احیاء شود و ایران بتواند نفت و گاز بفروشد. همچنین جنگ اوکراین و تحریم ایران برای چین بازی دو سر برد شده است، زیرا می‌تواند نفت ارزان بخرد. در چنین شرایطی سیاستمداران می‌توانند با اتخاذ سیاست موازنه مثبت بین شرق و غرب در عرصه جهانی حضور پیدا کنند و تحریم‌ها را بردارند.