ملکولانگارا بهادراکومار دیپلمات سابق هند
16 ژوئن 2022
تارنمای استراتژیک کالچر
برگردان و کوتاه‌سازی علی‌اصغر شهدی
[email protected]
سفر چهار روزه وزیر امور خارجه ایران به هند در 18 تا 21 خرداد را می‌توان تلاشی اکتشافی از سوی دو کشور برای ازسرگیری روابط و همسو کردن آن با زمان در حال تغییر در سیاست منطقه‌ای و بین‌المللی دانست. فرصت‌های جدیدی برای هر دو کشور به وجود می‌آید. هم دهلی‌نو و هم تهران از ضرورت ارتقای روابط خود آگاه هستند.
دهلی به دنبال میزبانی نشست کمیسیون مشترک هند و ایران برای یافتن راه‌های جدید همکاری اقتصادی دوجانبه و تهیه نقشه راه است. نکته قابل‌توجه اینکه طرف هندی پیشنهاد ایجاد یک «کمیته استراتژیک» برای گسترش روابط در همه زمینه‌ها را ارائه کرد.
هند یکی از سه کشوری بود که در جریان رأی‌گیری به قطعنامه‌ای که اخیراً توسط ایالات‌متحده و متحدان اروپایی آن در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در وین در موردانتقاد از ایران برگزار شد، رأی ممتنع داد. این تفاوت آشکاری با الگوی رأی‌گیری هند علیه ایران در سال‌های 2005، 2006 و 2009 در دولت قبلی کنگره بود. روسیه در رأی‌گیری اخیر آژانس بین‌المللی انرژی اتمی از ایران حمایت کرد. این کشور در حال حرکت به سمت استفاده بیشتر از ارزهای ملی با ایران و هند برای انجام مبادلات تجاری و اقتصادی خود است.
روسیه به‌شدت در حال تلاش برای ایجاد یک مسیر ترانزیتی به هند از طریق ایران است که به‌عنوان کریدور حمل‌ونقل بین‌المللی شمال-جنوب (INSTC) شناخته می‌شود.
در این سفر امیرعبداللهیان در مورد کریدور شمال جنوب INSTC و همچنین بندر چابهار در شرق ایران که هند در حال بهره‌برداری از ترمینال کانتینری است، با مقامات هندی به تبادل‌نظر پرداخت. در بیانیه مطبوعاتی هند آمده است: «طرفین توافق کردند که بندر چابهار دسترسی دریایی موردنیاز را به افغانستان محصور در خشکی فراهم کرده است و همچنین به‌عنوان یک مرکز ترانزیتی تجاری برای منطقه، ازجمله آسیای مرکزی ظاهرشده است.»
بندر چابهار زیربنای تجارت هند با افغانستان و آسیای مرکزی است. ایران امیدوار است هند در ساخت یک خط راه‌آهن به طول 600 کیلومتر سرمایه‌گذاری کند تا هرات در غرب افغانستان واقع در مرز ایران را به حیرتان / ترمز واقع در مرز این کشور با ازبکستان را به هم متصل می‌کند. ...
دهلی پیش‌بینی می‌کرد که مذاکرات در وین برای احیای توافق هسته‌ای 2015 (برجام) به لغو تحریم‌های غرب علیه تهران منجر شود؛ اما مذاکرات از ماه فروردین در وین متوقف شده است؛ بنابراین هفته گذشته اطلاعیه‌ای مبنی بر بازگرداندن روند عرضه نفت از ایران یا سرمایه‌گذاری هند در ذخایر نفت و گاز ایران منتشر نشد.
در همین حال، گمانه‌زنی‌هایی وجود دارد مبنی بر اینکه قیمت بنزین در آمریکا به 5 دلار در هر گالن رسیده است. جو بایدن ممکن است چاره‌ای جز چشم‌پوشی بر بشکه‌های تحریمی که از ایران خارج می‌شود، نداشته باشد.
ایران ظرفیت عرضه نیم تا یک میلیون بشکه نفت اضافی در روز به بازارهای بین‌المللی را دارد که برای فشار بر قیمت‌ها کافی است و حدود 100 میلیون بشکه نفت در انبار دارد که می‌تواند با فروش سریع آن قیمت‌های نفت را کاهش دهد.
روابط هند و ایران در آستانه تغییر است. اساساً آرمان‌های ملی دو کشور دارای اشتراکات زیادی است. هر دو هم از ذهنیت بلوک‌بندی اجتناب می‌کنند و هم سیاست‌های خارجی مستقل را دنبال می‌کنند، هم رویکردی عمل‌گرایانه برای تنوع بخشیدن به روابط خارجی دارند که ریشه در منافع ملی دارد و در استراتژی‌های ملی خود اولویت را به توسعه می‌دهند. عوامل نوظهور در نظم جهانی باعث ایجاد تغییرات در سیاست منطقه می‌شود.
هفته گذشته نخست‌وزیر سابق ایتالیا، وقتی در مقاله‌ای برای ایل جورناله نوشت، نمی‌توانست این الگو را بهتر این ترسیم کند: «بحران اوکراین نشان هشداردهنده‌ای برای حال و به‌ویژه برای آینده است. روسیه از جانب غرب منزوی‌شده و غرب از سوی بقیه جهان. به بیان ساده‌تر، روند چندقطبی شدن در نظم جهانی در صد روز گذشته یک جهش کوانتومی داشته است.