گروه اقتصادی دولت اعلام کرده از ابتدای امروز کالاها با برچسب قیمت تولیدکننده و مصرفکننده روانه بازار میشوند، آیا این سیاست میتواند نقطه پایانی بر روند افزایش قیمتها باشد یا خیر؟
دولت سیزدهم کنترل قیمتها را دیر شروع کرده است. زمانی که رئیسی دولت را از روحانی تحویل گرفت، افزایش قیمت وجود داشت و از آن تاریخ تا امروز قیمتها رو به افزایش است. یقیناً هزینه این کار امروز بالاتر از 7یا8 ماه پیش است. از طرفی امروز هم اقدام دولت برای کنترل قیمتها تنها سیاستی است که دستور میدهد قیمتها متوقف شود دولت میپندارد که قیمتها نسبت به شعار توصیه مسئولان گوش شنوا دارند و اطاعت خواهند کرد. از طرفی باید دانست که تنها توقف رشد قیمتها قابلقبول نیست؛ بلکه باید نرخهایی که در فضای سوداگران افزایش پیداکردهاند کاهش پیدا کند.
شما چه پیشبینی از عملکرد گروه اقتصادی دولت دارید؟ آیا این مجموعه موفق به کنترل قیمتها و مهار تورم میشود یا خیر؟
متأسفانه دولتها در افزایش قیمتها دست روی دست میگذارند و صبر میکنند تا داد مردم درآید بعد وزیر اقتصاد یا دیگران میآیند و اظهار نگرانی میکنند. وقتی صدای اعتراضها شنیده میشود که کار از کار گذشته است. کاهش دادن قیمتها در این مرحله هزینه دارد. این شیوه کار همه دولتها است. این در حالی است که گروههای اقتصادی در همه دولتها ضعیف نبودند ولی ارادهها ضعف و قوت داشت. مسئله مهم شکل گرفتن اراده در بدنه دولت برای مهار قیمتهاست که تا اینجا ضعیف بوده است، ولی امیدواریم بعدازاین جدی گرفته شود. ما تا اینجا به زبان آوردن مشکلات و اراده کردن را به فال نیک میگیریم تا ببینیم بعد چه میشود؟
افزایش قیمت کالاها طی سالهای اخیر و به ویژه سال گذشته این سؤال را ایجاد میکند که دیگر کشورها چطور با این پدیده مقابله میکنند. آیا نظریه اقتصاد ایران از روش اقتصاد بینالملل جدا است؟ چرا در بین مسئولین ارادهای برای الگوبرداری از کشورهای موفق در مهار تورم دیده نمیشود؟
در دنیا به این صورت است که در مورد یک کالا معمولاً پایینترین قیمت برقرار میشود چون رقابتی در بازار وجود دارد و رقبا نمیتوانند باهم تبانی کنند. متأسفانه در اینجا تبانی قوی است. امروز که در این موضوع گفتگو میکنیم شورای رقابت در کشور از نظر بودجهای و از نظر امکانات در شرایط بدی قرار دارند. این در حالی است که این مجموعه وظیفهاش خطیر است. شورای رقابت برای اینکه بتواند ورود پیدا کند باید تقویت شود. نظارت بر قیمتها دستور دادن نیست، بلکه نظارت روندی اجرایی و مستمر است. نظارت یعنی از میان برداشتن روند امضاهای طلایی برای مجوزها و ... تا بهیکباره مثل گوجهفرنگی بازاری انحصاری تشکیل نشود. قیمت تمامشده کالا در جهان ملاکی بر قیمتگذاری است در ایران به قیمت تمامشده توجه نمیشود. چه اتفاقی برای گوجهفرنگی یا تخممرغ میافتد که قیمت کالا آنقدر بالا میرود؟
بالا رفتن قیمت جهانی نفت و اشاره مسئولان به بازگشت میزان فروش نفت به عدد قبل از تحریمها، این انتظار را ایجاد کرده که چرا بهبودی در اقتصاد دیده نمیشود! همین طور انتشار خبر آزاد شدن بخشی از پولهای بلوکهشده ایران، اما چرا سفره مردم چیز دیگری را نشان میدهد؟
نفت گران و قیمت ارز پایین آمده است. درآمد ارزی هم زیاد است. ارز 4200 اختصاص دادهایم آن طور که میشنویم تخفیف هم میدهیم پس چرا کالا را به قیمت آزاد میفروشند؟ تا اینجا گفته میشد همه مسائل و مشکلات از عملکرد بد دولت قبل است. اما امروز که کشور یکدست شده و به راحتی میتوان انحصار را شناسایی کنیم و در هم شکست مسئله این است که آیا باز شدن دست ایران در فروش نفت و آزاد شدن بخشی از پولهای بلوکهشده صحت دارد یا نه؟! اگر صحت دارد پس این ارز در دست بانک مرکزی است. بانک مرکزی میتواند قیمت ارز را کاهش دهد تا بهانهای برای واردکنندهها نباشد و نگویند برای ما این همه تمامشده و قیمت به این دلیل بالا است. ارز آزادشده باید به کالاهای ضروری اختصاص داده شود و دولت خود واردکننده و توزیعکننده باشد تا مطمئن شود که با قیمتی مناسب به دست مصرفکننده میرسد یا اینکه ارزها بلوکهشدهاند و به همین دلیل اثر نامتقارن دارد. بخشی از پولهای بلوکهشده آزادشده است و قیمت نفت هم بالا رفته چرا اتفاق مثبت در سفره مردم نیفتاده است؟ پرسش این است که چرا قیمتها رو به کاهش نیست؟ این موضوع نشان میدهد که بازار اعتمادی به اخبار و اعتماد به استمرار وضعیت ندارد و همچنان مقاومت میکند و عکسالعمل مثبت از خود نشان نمیدهد.